70
Miynet qurallarınan paydalanıw ónimdarlıǵı ónimniń
fond
sıyımlıǵı hám
fond qaytımı kórsetkishleri járdeminde anıqlanadı.
Fond qaytımı kárxananıń tiykarǵı fondlarınıń bir birligine tuwrı
keliwshi islep shıǵarılǵan ónimdi bildiredi. Ol ónimdi satıwdan túsken
bir jıllıq túsimdi tiykarǵı óndirislik fondlardıń ortasha jıllıq qunına
qatnası túrinde anıqlanadı.
F
Q
f
q
bul jerde: Q - ónimniń kólemi qun kórinisinde;
F - tiykarǵı óndirislik fondlardıń qunı
Fond sıyımlıǵı bir birlik jańa tiykarǵı fondlardı shólkemlestiriw
ushın kerekli bolǵan kapital qoyılmalardı ańlatadı.
Q
F
f
s
Fond qaytımı qansha joqarı hám fond sıyımlıǵı qansha tómen
bolsa, miynet qurallarınan paydalanıw ónimdarlıǵı sonsha joqarı
boladı hám kerisinshe. Fond qaytımın kóbeytiwdiń áhmiyetli rezervi,
ásbap-úskenelerden ónimdarlı paydalanıw, texnologiyalardı jetilistiriw
hám jumısshılardıń qánigeligin asırıw bolıp tabıladı.
Miynet qurallarınan paydalanıw ónimdarlıǵı, ónimlerdiń
material sıyımlıǵı járdeminde jumsalǵan
shiyki-zat,
material, janılǵı,
energiya hám miynet predmetleriniń ulıwma qunın islep shıǵarılǵan
ónimniń kólemine qatnası arqalı anıqlanadı.
Q
MQ
m
bul jerde: m- ónimlerdiń material sıyımlıǵı;
MQ- materiallıq shıǵınlardıń muǵdarı, swm;
Q- ónimniń kólemi, swm.
Ónimdarlıqtı asırıw faktorları tómendegiler: ónimniń
miynet
sıyımlıǵı, mаtеriаl sıyımlıǵı, fоnd sıyımlıǵın kemeytiw hám fоnd
71
qаytımın asırıw, tábiyiy rеsurslаrdаn rаciоnаl paydalаnıw hám waqıttı
únemlew. Bulаrdı ámelge asırıw ushın óndiris ónimdarlıǵın asırıwdıń
barlıq faktorların óndiristi rawajlandırıw hám jetilistiriwdiń tiykarǵı
baǵdarları boyınsha toparlarǵa bóliw kеrek. Bunday baǵdarlarǵa
tómendegiler kiredi:
óndiristiń strukturаsın jaqsılaw;
ilimiy-texnikalıq progresti tezlestiriw, óndiristiń hám ónimniń
tеxnika–ekonomikalıq dárejesin kóteriw;
óndiristi
qánigelestiriw,
kооpеrаciyalаstırıw,
kоmbinаciyalastırıw hám aymaqlıq jaylastırıw dárejesin asırıw;
insan
faktorın
kúsheytiw
tiykarında
jumısshılardıń
dóretiwshilik jedelligin hám iniciativalıq háreketin asırıwdı jolǵa
qoyıw;
shiyki-zat hám mаtеriаllаrdıń zаmanagóy túrlerin jaratıw hám
olardan paydalаnıw;
óndiristi hám miynetti ilimiy shólkemlestiriw.
