133
komponentten (miynet funkciyası, sociallıq qatnasıqlar, jumısshınıń
jaǵdayı) ibarat bolǵan kárxananıń jámiyetlik elementi túrinde
úyreniledi. Usı koncepciyanıń tiykarın salıwshı bolıp Yaponiyanıń
jetekshi alımları esaplanadı.
4. Insanlardı basqarıw. Bul koncepciya boyınsha
insan
kárxananıń tiykarǵı subyekti hám basqarıwdıń ayrıqsha obyekti bolıp
resurs túrinde kórip shıǵılıwı múmkin emes. Insannıń tilekleri hám
uqıplılıǵınan kelip shıǵıp kárxananıń strategiyası hám strukturası
dúziliwi kerek.
13.3. Insan resursların basqarıw basqıshları
Insan resursların basqarıw sisteması tómendegi basqıshlardı óz
ishine aladı:
1. Resurslardı jobalastırıw: insan resurslarına bolǵan
keleshektegi zárúrliklerdi qanaatlandırıwdıń jobasın islep shıǵıw.
2. Insan resursların toplaw: barlıq lawazımlar boyınsha potensial
kandidatlardıń rezervin shólkemlestiriw.
3. Tańlaw: jumıs orınlarına kandidatlardı bahalaw hám
rezervlerden eń jaqsıların tańlaw.
4. Is haqı hám jeńilliklerdi anıqlaw: xızmetshilerdi tańlaw, jallaw
hám saqlap qalıw maqsetinde is haqı hám jeńilliklerdiń strukturasın
islep shıǵıw.
5.
Kásipke baǵdarlaw hám sáykeslestiriw: jallanǵan
jumısshılardı kárxana hám onıń bólimleri menen tanıstırıw,
jumısshılarǵa qanday miynettiń jaqsı bahalanıwın túsindiriw.
6. Oqıtıw: jumıstı nátiyjeli orınlaw ushın
kerekli miynet
jaǵdayların úyretiw ushın baǵdarlamalar islep shıǵıw.
7. Miynetti bahalaw: miynet háreketin bahalaw metodikasın
islep shıǵıw hám onı jumısshılarǵa jetkeriw.
8. Joqarılatıw, tómenletiw, ótkeriw, bosatıw: xızmetkerlerdi
lawazımlarǵa yamasa basqa jumıs uchastkalarına ótkeriw metodların
islep shıǵıw.
134
9. Basshı kadrlardı
tayarlaw, xızmet kórsetiwlerdi basqarıw:
basshı xızmetkerlerdi miynettiń nátiyjeliligin joqarılatıwǵa hám
uqıplıqların rawajlandırıwǵa arnalǵan baǵdarlamalardı islep shıǵıw.
Házirgi waqıtqa shekem ádebiyatlarda insan resursları
kompleksine anıq anıqlama berilmegen, ulıwma kelisilgen pikirler de
joq. Bunıń ornına onıń átirapına hár túrli pikirlew usılları hám
ámeliyatınıń hár qıylı tipleri birlestirilgen.