15
8 -rasm. Gidroyuritmali ilashma pedalini erkin yо‘lini rostlash:
1-ilashma pedali; 2-asosiy silindr; 3-ekssentrik barmoq; 4-oraliq richag; 5-tortqi; 6-
asosiy silindr turtkichi; 7-asosiy silindr porsheni; 8-manjeta; 9-ishchi silindr; 10-
ishchi silindr turtkichi;
11—ayri; 12-ajratish richagi; 13-ajratish muftasining tirak
podshipnigi.
Ilashma normal ishlashi uchun tirak podshipnik (13) va ajratish richagi (12) orasiga 2,5-3
mm.li tirqish, asosiy silindr turtkichi (6) va porshen orasiga esa 0,5-1,5 mm.li tirqish kuyish
kerak. Kо‘rsatilgan tirqishlarga pedalning 32-44 mm.li erkin yо‘li mos keladi. Ilashma pedali
tо‘liq bosilganda ishchi silindrdagi turtkichning 10 yо‘li 23 mm.dan kam bо‘lmasligi lozim.
Agar turtkichning yо‘li kо‘rsatilgan qiymatdan kichik bо‘lsa, u holda ushbu holat pedalning
erkin yо‘lini notо‘g‘ri rostlanganligidan yoki gidroyuritma tizimiga
havo kirib qolganligidan
xabar beradi. Bunday vaziyatda gidroyuritmadan havoni chiqarib yuborish, agar kerak bо‘lsa,
pedalning erkin yо‘lini rostlash zarur [8].
Ilashma yuritmasidagi havoni quyidagi ketma-ketlikda chiqarib yuboriladi: ishchi
silindrning о‘tkazish klapani kallagidagi qalpoqcha yechib olinadi, klapanga rezina shlang
kiydiriladi va uning bir uchini, ichida oz-moz tormoz suyuqligi bо‘lgan
shisha stakanga
16
tushiriladi. Asosiy silindr tiqinining rezbali uchiga havo nasosining shlangi kiydiriladi va
silindr ichida bosim hosil qilinadi. О‘tkazish klapani yarim aylanishga bо‘shatiladi,
stankanga suyuqlik oqa boshlaydi va u bilan birga pufakchalar kо‘rinishidagi havo ham chiqa
boshlaydi. Pufakchalar chiqishi tо‘xtagandan sо‘ng о‘tkazish klapani qotirib qо‘yiladi va shu
bilan haydash ishlari yakunlanadi.
Shundan sо‘ng asosiy silindrdagi porshen va turtkich orasidagi tirqish tekshiriladi,
zaruriyat bо‘lsa ular orasidagi tirqish ikki harakat bilan qо‘yiladi: tortqi (5) uzunligini
о‘zgartirgan holda dastlabki rostlash va ekssentrik boltni (3) buragan holda yakuniy rostlash.
Bunday rostlash pedal yо‘liga qarab baholanadi. Turtkichni
porshenga kadalgunga qadar
bо‘lgan ushbu yо‘l 3,5-10 mm.ni tashkil etishi lozim.
Muftaning tirak podshipnigi va richag uchlari orasidagi tirqishni kuyish uchun, ishchi
silindr turtkichining (10) uzunligi о‘zgartiriladi. Agar rostlash ishlari tо‘g‘ri bajarilgan bо‘lsa, u
holda prujinasi yechib qо‘yilgan ayrining tashki uchi yо‘li 4-5 mm oraligada bо‘ladi.
Ilashmasi gidroyuritmali bо‘lgan yengil avtomobillarda ham pedalni erkin yо‘lini rostlash ishlari
huddi yuk avtomobillaridagi kabi bajariladi.
Ilashmada quyidagi asosiy nosozliklar bо‘lishi mumkin: disklarni shataksirash;
tо‘liq ajralmaslik va ravon qо‘shilmaslik.
I s h l a m a d i s k l a r i n i s h a t a k s i r a s h i siqib turuvchi prujinalarni
bо‘shashi
yoki sinishi, siqib turuvchi disk va maxovikdagi ishqalanuvchi yuzalarni
kiyshayishi yoki sinishi, yetaklanuvchi diskdagi friksion ustqо‘ymalarni moylanib
krlishi oqibatlarida sodir bо‘ladi. Siqib turuvchi nosoz prujinalar va moylanib krlgan
friksion ustqо‘ymalar yangisiga almashtiriladi. Maxovik
va siquvchi diskdagi
ishqalanuvchi yuzalarga jilvirlab ishlov beriladi.
I l a s h m a n i t о ‘ l i q a j r a l m a s l i g i pedalning (mexanik yuritmada) erkin
yо‘lini ortib ketishi yoki ishchi silindrdagi porshen yо‘lini kamayib ketishi (gidravlik
yuritmada) natijasida, shuningdek, yetaklanuvchi diskni deformatsiyalanishi oqibatida
yuzaga keladi. Pedalning erkin yо‘li rostlash chogada tutrilanadi, nuqsoni bor
yetaklanuvchi
disk
esa
yangisiga
almashtiriladi.
I l a s h m a n i
r a v o n
u l a n m a s l i g i yetaklanuvchi disk ustqо‘ymasining yeyilishi,
yetaklanuvchi disk
gupchagini qiyin surilishi, ajratuvchi podshipnikni bir vaqtda bosmasligi, ilashma
17
pedalini о‘z о‘qiga qadalishi sabab bо‘ladi. Yetaklanuvchi disk gupchagini uzatmalar
qutisining birlamchi validagi shlitsalarda qiyin surilishi, shlitsalarda pitirlar va uringan
joylar mavjudligidan yuzaga keladi.
Shlitsalarni tozalab, unga yupka kilib grafitli
moylash materiali surtiladi. Ishlashmani ajratuvchi podshipnikni ajratish richaglariga bir
vaqtda bosilmasligi rostlash orqali bartaraf etiladi. Ilashma pedali qadalib qolsa, vtulka
toretslarini pitirlardan hamda uringan joylardan tozalanadi va moylab qо‘yiladi [8].