1ilova
Tezkor savollar
1 Qo`l ishlarini bajaradigan ishchining ish o`rni qanday bo`lishi kerak?
2 Qo`l ishlarini bajarishda qanday asbob va moslamalardan foydalaniladi?
3 Qaviqlarning qanday turlari bor?
2-ilova
Kichik guruhlar bilan ishlash
1 Vaqtincha ko`klashda qanday qaviqlardan foydalaniladi?
2 Kiyim etagini bukib tikishda qanday qaviqlar ishlatiladi?
3-Ayollar kiyimini old-orqa bo`laklariga bezak beruvchi qushmchalar
bilan ishlashni ayting ?
Mavzu №3:
Detallarga qotirma yopishtirish
Reja:
1 Tikuvchilik sanoatida qullaniladigan yelimli materiallar turlari va ularning
qo`llanilishi.
2 Yelim qoplangan kotirmalik materiallar.
3 Yelimli materiallr yordamida
detallarga ishlov berish
1 Tikuvchilik sanoatida qullaniladigan yelimli materiallar turlari va ularning
qo`llanilishi. Sintetik smolalar paydo bo`lgandan beri tikuvchilik sanoatida yelimlab
ulash keng tarqaldi.Ilgarilari yopishqoq modda sifatida un yoki kraxmaldan qilingan
sirach ishlatilar edi. Yelimli materiallar kiyim detallariga uqa qo`yish,
detal chetlarini
pishiqlash (baxyaqator yuritilganda yolg`on qaviq o`rniga), yoqa, manjet, yeng uchiga
qotirma yopishtirish, kiyim etagini bukib yopishtirish, bort qotirmalarini tayyorlash
cho`ntak qopqoq, yoqa va shu kabilarni yelimlab yig`ishda ishlatiladi.
Asosi
qizdirilganda suyuqlanib, sovitilganda yana qotadigan yelimlar termoplastik yelimlar
deyiladi. Asosi qizdirilganda qotadigan yelimlar termoaktiv yelimlar deyiladi. Bunday
yelimlarni qotgandan keyin suyo’ltirib bulmaydi. Yelim tanlashda uning ommaviy
kiyim tikish sharoitida detallarni ulash talablarga to`g`ri keladigan bo`lishiga e`tibor
qilish kerak. Yelimlarga quyidagi talablar qo`yiladi:
1 Chokning pishiq chiqishi
2
Yuqori elastiklik
3 Mayinlik
4 Suvga va kiyimlarni kimyoviy tozalashda ishlatiladigan moddalarga chidamlilik
5 Fizik-mexanikaviy xossalarining kiyim kiyadigan sharoitdagi haroratga chidamliligi.
6 Yorug`lik va havo o`zgarishlariga chidamlilik
7 Qimmat va defitsit bo`lmaslik.
Detallarni yelimlab ulaganda yelimdagi ulash kuchi (kozegiya)
va yelimning gazlama
sathiga yopisha olish xususiyati (adgeziya) gazlamalar pishiqligidan kamroq bo`lsa,
zo`riqqan vaqtda gazlama butun qolib, yelimlangan chok ajralib ketadi. bo’lishini ko’rish
mumkin.
2
Yelim qoplangan qotirmalik materiallar. Yelim qoplangan qotirmalik materiallar -
zig`ir tolali gazlamaning bir tomoniga yirikligi 0,4-0,8 mm. bo`lgan P-54, P-12G`6G`66
yelim kukuni qoplab hosil qilinadi. Bunda 1 m.kv. gazlamaga 25-3O g. yelim kukuni
sarflanadi. Ular yeng uchi, bort, yoqalarga qotirma sifatida ishlatiladi. Jun kiyimlar
detallarini turg`unlashtirish uchun P-548, P-12/6/66 yelim
kukuni nuqtalar tarzida
qoplangan gazlamalar ishlatiladi (1m.kv.ga 15-25 g. kukun sarflanadi). Ayollar va
erkaklar ko`ylaklarining yoqa, manjetlariga qotirma sifatida nuqtalar tarzida yuqori
bosimli polietilyon (PVD) qoplangan qotirma ishlatiladi. Yelimli uqa - 300, 301, 302
artikuldagi oq surp gazlamaning bir tomoniga P-54 yoki P-12/6/66 yelim kukuni qoplab
tayyorlanib, undan 6-14 mm. kenglikda qirqib olinadi va bort chetlariga yeng uchlariga
cho`ntak og`ziga va boshqa joylarga qo`yib, detallarni cho`zilishdan saqlaydi. Yelim ip -
0,3-0,5 mm. qalinlikdagi yakka ip bo`lib P-548 , P-12/6/66 poliamid smolasidan olinadi
. Yuviladigan kiyimlar uchun esa yuqori bosimda olinadigan polietilyondan (PVD)
olinadi. Uni cho`zish yo`li bilan turg`unlashtirib, hamma joyda bir xil qalinlikda
erishiladi.
Yelim ip bortlar, yoqa chetlari, cho`ntak qopqoq chetlari, kiyim etagini
ko`rinmaydigan qilib puxtalashda ishlatiladi. Buning uchun detal ziylarini ko`klashdan
oldin
chok haqi tomoniga, yoki etakning bukish haqi tomoniga oddiy choklash
mashinasining mokisiga yelim ip o`rab, baxyaqator yuritiladi. Dazmolaganda yelim ip
asosiy detalga yopishadi.
