Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov
Jamoliddin Bekturdiyevich
2. Kardanli uzatmaning umumiy tuzilishi
3. Kardanli uzatmaning ishlash prinsplari
4. Kardanli uzatmaning zarurati
Kardanli uzatma o‘qlari bir-biriga to‘g‘ri yotmagan va uz xolatini o‘zgartira
oladigan vallar yordamida burovchi momentni kuch uzatmaning bir agregatidan
boshka agregatiga uzatib beradi. Avtomobilning kuch uzatmasiga o‘rnatilgan
kardanli uzatma dvigateldan olinadigan burovchi momentni uzatmalar kutisi orqali
bitta yetakchi kuprikka tarkatish kutisi yordamida
bir nechta kuprikka uzatib
berishi lozim.
Avtomobil notekis yo‘llarda yurganida yetakchi kuprik ramaga nisbatan tik
tekislikda tebranib, uzatish burchagi uzgarib turadi.
Shu sababli burovchi
momentning uzatmalar kutisidan (yoqi tarkatish kutisidan) yetakchi kuprikga
uzgaruvchan burchak ostida uzatishda kardanli uzatmadan foydalaniladi.
Kardan
sharnirlar o‘qlari bir-biriga nisbatan to‘g‘ri yotmagan vallardan burovchi
momentni uzaro uzatish uchun xizmat qiladi. Tepish
va buralma tebranishlar
xavfini kamaytirish uchun aksari zamonaviy avtomobillarda kardanli sharnirli
hamda ikkita val shuningdek oralik tayanchdan tashkil topgan kardanli uzatmadan
foydalaniladi. Bunda uzatmaning uzayib kiskarishini ta’minlaydigan
shlitsali
birikma mavjud.
Avtomobillarda kullaniladigan kardanli sharnirlar ikki xil buladi: burchak
tezliklari bir xil va burchak tezliklari bir xil bulmagan kardanli sharnirlar. Burchak
tezliklari bir xil bulmagan kardanli sharnirlar. Uz navbatida kayishkoq (elastik) va
bikr (krestovinali) bulishi mumkin.
Avtomobillarda uzatmalar kutisidan yetakchi kuprikning
asosiy uzatmasiga
burovchi momentni uzatish uchun burchak tezliklarga bir xil bulmagan
sharnirlarga ega bulgan bir yoqi ikki valli kardanli uzatmalardan foydalaniladi.
Agar avtomobilda bitta kardanli uzatma o‘rnatilsa
kardanning old tomoniga
biriktirilgan vilka kardanli sharnirning bitta vilkasi uzatmalar kutisining ikkilamchi
vilkasi shlitsli uchlikga payvandlangan. Shlitsli uchlik kardanning shlitsli
vtulkasiga kiritilib, o‘q buylab siljuvchi birikma xosil qiladi. Shlitsli vtulka kardan
valining
old qismiga, valning ketingi uchi esa kardan valining old qismiga va
valning ketingi uchi esa shu kardan sharnirining vilkasiga payvandlangan.
Rezinadan tayyorlangan gilof hlitsli birikmani tashki
muxitdan kiradigan iflos
zarrachalardan saklaydi.
