QUDUQLARNI TA’MIRLASHDA “KALTYUBING” TEXNOLOGIYASIDAN
FOYDALANISH
Rafiq Rauf o’g’li Ramazonov
Abduraxim Abdurasulovich Ochilov
ochilov82@mail.ru
Buxoro muhandislik-texnologiya instituti
Аnnotatsiya: Bugungi kunda ko’plab neft va gaz quduqlarini ta’mirlash ehtiyoji
mavjud bo’lib, ta’mirlash ishlarini samarali hamda tezkor amalga oshirish muhim
ahamiyatli hisoblanadi. Chunki neft va gazga bo’lgan talab kun sayin ortib bormoqda,
ushbu talabni qondirish maqsadida neft va gaz quduqlarini to’xtovsiz ishlatish,
ta’mirlashda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish zarurdir. Shunday
texnologiyalardan biri bu “Kaltyubing” texnologiyasi hisoblanadi.
Kalit so’zlar: koltubing, egiluvchan quvur, injektor, nаsоs-kоmprеssоr
quvurlаr, gidrаvlik yorish, mаhsuldоr qаtlаm.
THE USE OF” KALTYUBING " TECHNOLOGY IN THE REPAIR OF
WELLS
Rafiq Ramazonov
Abduraxim Ochilov
ochilov82@mail.ru
Bukhara engineering-technological institute
Abstract: Today, there is a need to repair a large number of oil and gas wells,
and it is important to carry out repairs efficiently and quickly. Because the demand
for oil and gas is increasing day by day, in order to meet this demand, it is necessary
to use modern technologies in the non-stop operation, repair of oil and gas wells. One
such technology is the Kaltyubing technology.
Keywords: koltubing, flexible pipe, injector, pump-compressor pipes, burrs,
productive layer.
Neft va gaz quduqlаrni ishlаtish jаrаyonidа ma’lum vaqt o’tishi bilan quduq
mаhsulоtining kеskin kаmаyishi, bа’zаn esа suyuqlik yoki gаzning kеlishi
to’хtаgаnligi sаbаbli ulаrning ishi yakunlanadi.
Quduqlаrning nоrmаl ishini qаytаdаn tiklаsh uchun butun yеr оsti uskunаlаrini
ko’tаrish, uning bа’zi qismlаrini аlmаshtirish yoki tа’mirlаsh, quduq tubidаgi qum
"Science and Education" Scientific Journal
February 2021 / Volume 2 Issue 2
www.openscience.uz
121
tiqinini tоzаlаsh vа shu kаbi bir qаtоr tаdbirlаrni bаjаrib, yеr оsti uskunаlаrini
qаytаdаn tushirilаdi.
Quduq ishining tехnоlоgik rеjimini o’zgаrtirish hаm nаsоs-kоmprеssоr
quvurlаrini аlmаshtirish yoki ulаrning tushirilish chuqurligini o’zgаrtirish chuqurlik
nаsоsini аlmаshtirish vа shu kаbi ishlаrni bаjаrish bilаn bоg’liq bo’ladi.
Quduqlаrning tа’miri yеr оsti vа kаpitаl tа’mirgа bo’linаdi.
Neft va gaz quduqlarini kаpitаl tа’mirgа quyidаgi аnchа murаkkаb ishlаr
kiritilаdi:
• Mustаhkаmlоvchi quvurdаgi аvаriyalаrni bаrtаrаrlаsh;
• Qаtlаm suvlаrini izоlyasiya qilish;
• Bоshqа mаhsuldоr qаtlаmgа o’tish;
• Qаtlаmni gidrаvlik yorish vа hоkаzоlаr.
Bir muncha qiyin bo’lgan ishlar, avariyani bartaraf etish, suvni oqishini
to’xtatish, qiyshaygan tizmalarni to’g’rilash, mustahkam tiqinni burg’ilash, qatlamni
gidravlik yorish va boshqa bir qancha ishlar quduqni tubdan ta’mirlash ishlariga
kiradi. Bunday ishlarni neft va gaz konlari boshqarmasiga qarashli tubdan ta’mirlash
idorasi tomonidan amalga oshiriladi.
Tа’mirlаsh vаqtidа quduqlаrning to’хtаtilishi ulаrning ishlаtilish kоeffisiеnti
оrqаli hisоbgа оlinаdi.
Quduqning ishlаtilish kоeffisiеnti uning muаyyan vаqt (оy, kvаrtаl, yil)
dаvоmidа ishlаgаn kunlаrning tаqvim kunlаrigа nisbаti оrqаli hisоblаnаdi. Nеft vа
gаz quduqlаridа bu kоeffisiеnt 0.94 - 0.98 gа tеng, ya’ni quduq ishlаshining 2 - 6 %
tа’mir ishlаri bilаn bоg’liq.
Quduqlarni ta’mirlash asosan po’lat quvurlar kolonnasini quduq tubidan
ustigacha alohida quvur yoki “svecha” ko’rinishida yechib ko’tarish, hamda ta’mir
yakunida yana ularni biriktirib quduq tubigacha tushirish bilan amalga oshiriladi. Bu
esa o’z navbatida ta’mirlashga ketadigan vaqtni uzaytirib, quduqlarni ishlash vaqtiga
salbiy ta’sir etadi. Shuningdek hozirda bir muncha quduqlar gorizontal profillarda
qazilayotgan bo’lib, bunday quduqlarda ta’mirlash ishlarini “egiluvchan quvurlarda”
olib boorish zaruriyati paydo bo’lmoqda.
Shu sababli hozirgi kunda neft va gaz quduqlarini ta’mirlashda “Koltubing”
texnologiyasidan keng foydalanish maqsadga muvofiq bo’lmoqda.
“Koltubing” atamasi ingliz tilidan tarjima qilingan “egiluvchan quvur” degan
ma'noni anglatadi, bu neft va gaz uskunalarini rivojlantirish yo'nalishi uchun asos
bo'lib xizmat qiladi.
ENKQ dan foydalanishning o'ziga xos xususiyati (egiluvchan nasos-kompressor
quvurlari) bu texnologiya quduqlarni ishlab chiqishda ishlatiladigan an'anaviy nasos-
kompressor quvurlaridan foydalanishdan ancha ustunvor hisoblanadi. Xususan,
"Science and Education" Scientific Journal
February 2021 / Volume 2 Issue 2
www.openscience.uz
122
egiluvchan quvur quduqning gorizontal va lateral burmalariga osongina kira oladi,
ustunni o'rnatish/demontaj qilish uchun vaqt sarflashning hojati yo'q.
Birinchi marta bunday texnologiya o'tgan asrning 50 yillarining o'rtalarida
qo'llanila boshlandi, ammo 30 yildan keyin keng tarqalgan. Hozirgi vaqtda jahon neft
va gaz sanoatida ishlatiladigan EKNQ qurilmalarining soni minglab birliklardan
oshib ketdi, ulardan Rossiyada 100 dan ortiq ish bor.
Ushbu turdagi uskunalardan foydalanishning ustuvorligi Kanada va AQShda
saqlanib qolmoqda, mamlakatimizda koltüb texnologiyasi nafaqat jadal
rivojlanmoqda, balki ular juda yuqori o'sish potentsialiga ega va istiqbolli ravishda
juda talabchan.
Egiluvchan quvur ustunidan foydalangan holda ichki ishlarni bajarish spektri
juda keng va turli xil bo'lib, har bir alohida holatda ushbu texnologiyadan foydalanish
neft va gaz qazib olish kompaniyasiga bir qator inkor etilmaydigan afzalliklarni
beradi. Buni quyidagi holatlarda korishimiz mumkin:
Konlarni o'rganish:
* Hech qanday muammolarsiz uskunalar quduqning ixtiyoriy nuqtasigacha
yetkaziladi;
* Tushirilayotgan asbob-uskunalar bilan uzluksiz bog’liqlik ta'minlanadi.
Ta'mirlash-tiklash ishlari:
* Vaqtni qisqartirish: quvur ustunini yig'ish/demontaj qilish talab etilmaydi;
* Operatsiyalarni amalga oshirishda quduq ishi sustlashtirilmaydi, shuning
uchun samarali qatlam va quduq tubi zonasining kollektor xususiyatlari o’zgarmaydi;
* Kerakli uskunalarni ajratish va biriktirish vaqtini qisqartiradi;
Burg'ulashda:
* Burg'ulash ishlarida neft eritmalari yoki neftni qayta ishlash mahsulotlari
yordamida amalga oshirilishi mumkin;
* Ochiq fontanning ehtimoli nolga teng;
* Operatorni burg'ulash usullari haqida xabardor qilish va quduqlarni
joylashtirish jarayonlarini optimallashtirish uchun tushadigan uskunalardan
foydalanish mumkin;
Koltubingning texnologik jarayoni
Egiluvchan quvur agregati uskunasini loyihalash
"Science and Education" Scientific Journal
February 2021 / Volume 2 Issue 2
www.openscience.uz
123
Bir nechta ishlab chiqaruvchilar sanoat uchun egiluvchan quvur uskunalarini
sotadilar. Ayni paytda, eng katta dastur qimmatbaho haydovchi vertikal aylanadigan
injektor boshidir.
Moslashuvchan quvur agregati portativ qurilma koaksiyal operatsion quvurlarga
yoki katta ichki diametrli kassa ustunlariga nasos-kompressor quvurlarining doimiy
ustunini tushirish va ko'tarish uchun mo'ljallangan xizmatlar. Hozirgi vaqtda tashqi
diametri ¾ dyuymdan 2 3/8 gacha bo'lgan moslashuvchan quvurlar mavjud.
Moslashuvchan quvurlar jamlanmasining asosiy komponentlari quyidagicha (2-
rasm):
• injektor quvur boshmog’i;
• egiluvchan quvurli g’altak;
• tashlanmalarga qarshi qurilma jamlanmasi;
• dvigatel bilan ishlaydigan gidravlik qurilma;
• boshqaruv nazorati.
Injektor boshmog’i quyidagi uch vazifani bajarishga mo’ljallangan:
1) bosim ostida quvurlarni ohista tushirishni ta’minlaydi;
2) turli quduq sharoitida quduqqa quvurlarni tushirish darajasini tartibga soladi;
3) to'xtatilgan quvurlarning to'liq og'irligini (yukini) ko’tarish va quvurlarni
quduqdan ko’tarish jarayoni sh tezligini oshiradi.
2-rasm. Egiluvchan quvurlar agraegati komponentlari
1-boshqaruv nazorati; 2-quvvat manbai; 3- egiluvchan quvurli g’altak; 4- niviller; 5-
hisoblagich; 6-quvur; 7-yo’naltiruvchi; 8-injektor gidravlik uzatma bilan; 9- salnik;
10-tashlanmalarga qarshi qurilma jamlanmasi; 11- injektor tayanchi; 12-uch yoq; 13-
klapan.
"Science and Education" Scientific Journal
February 2021 / Volume 2 Issue 2
www.openscience.uz
124
| 