Qurilish materiallari va buyumlari

MINERAL BOG'LOVCHI MODDALARNI TURLARI

REJA:

• 1. Mineral bog‘lovchi moddalar haqida umumiy ma’lumotlar.
• 2. Mineral bog‘lovchi moddalarning turlari.

Mineral bog‘lovchi moddalar haqida umumiy mahlumotlar

Mineral bog‘lovchi moddalar haqida umumiy mahlumotlar

• Mineral bog‘lovchi moddalar deb kukun holidagi shunday materiallarga aytiladiki, bunday materiallar suv bilan qorishtirilganda qorishma asta-sekin qota boshlaydi va qattiq holatga o‘tadi.
• Bog‘lovchi moddalarning bundan 4-5 ming yil avval su]niy yo‘l bilan hosil kilingan ma]lum. Misr, Gretsiya, Rim va Vavilonda ohak qorishmasi va gidravlik ko‘shimchalardan tayyorlangan beton inshootlar qadimgi vaqtlardan hozirgi davrgacha saqlanib kelmoqda.
• Eramizdan oldingi to‘rtinchi asrda kurilgan qadmgi Xorazm chor atrofi halik devorlar bilan urab chiqilgan to‘rtta silindrsimon minoradan iborat. Minoralarning usti tekis qilib ishlangan. Bunday inshootlarni qurishda qo‘shilmalar bilan ganch qorishmasi va gil tuproqdan pishirilgan yapaloq g‘ishtlar hamda tabiiy toshlar ishlatilgan. Qorishma tayyorlashda o‘zbek quruvchilari xilma-xil qo‘shilmalardan keng foydalanganlar.
• Jumladan, vulkan shishasi, oq gil (kaolin); hayvon koni, tuxum sarig‘i, suyak aklmi, shirali moddalar qorishmaning mustahkamligi va chidamliligini oshiruvchi modda vazifasini o‘tadi.

Samarqanddagi Ulug‘bek madrasasi, Qo‘qondagi Xudoyorxon saroyini qurishda bunday qorishmalar bilan birga chang-g‘isht qorishmasidan va ohak-g‘isht qorishmasidan iborat betonlar ko‘p ishlatilgan.

• Samarqanddagi Ulug‘bek madrasasi, Qo‘qondagi Xudoyorxon saroyini qurishda bunday qorishmalar bilan birga chang-g‘isht qorishmasidan va ohak-g‘isht qorishmasidan iborat betonlar ko‘p ishlatilgan.
• X1X asrning oxiri va XX asrning boshlaridan esa sement sanoati tez taraqqiy eta boshladi.
• Sementning ixtiro qilinishi beton xossalarining yaxshilanishiga, qurilish texnikasida yangi davr ochilishiga olib keldi. Gidrotexnik inshootlar qurish zarurati suvga chidamli bog‘lovchi moddalar izlanishni talab etsa, temir-beton konstruksiyalarning qurilishda keng ishlatilishi portlandsementning yangi, tez qotuvchi, mustahkam turlarini yaratish extiyojini tug‘dirdi. Sementning dengiz suvi tahsirida buzilishi aniqlangach, bu boradagi tadqiqotlar natijasida yangi sement turi-sulfatga chidamli portlandsement ixtiro qilindi.
• Hozirgi vaqtda gidrotexnik va transport inshootlarida, temir-beton buyumlar sanoatida, dengiz va okeanda olib boriladigan qurilishlarda, avtomobil yo‘llari va aerodrom qurilishlarida, neft va gaz quduqlarini burg‘ulashda, asbestsement maxsulotlari, o‘tga chidamli beton va boshqalar ishlab chiqarishda maxsus sementlar ishlatilmoqda. Bulardan tashqari, ular har qanday ob-havo sharoitida, yilning turli faslida ishlatilishi mumkin.