207
RAQAMLASHTIRISH JARAYONIDA BANK-MOLIYA TIZIMINING
AFZALLIKLARI
Matchanov Toxirjon Matchanov
O„zbekiston Respublikasi bank-moliya akademiyasi iqtisodiyotni
monetar tartibga solish yo„nalishi magistratura bosqichi tinglovchisi
Annotatsiya:
Mazkur
maqolada
bank-moliya
xizmatlarini
raqamlashtirish, masofaviy raqamli
bank xizmatlarini aholi e‟tiboriga taqdim etish,
afzalliklari va bu boradagi amalga oshirilib kelinayotgan ishlar bayon etilgan.
kalit soʻzlar: Raqamli iqtisodiyot, raqamli banking, raqamli transformatsiya,
masofaviy xizmatlar.
KIRISH.
Dunyo bo„ylab har kuni ko„plab axborotlar aylanadi. Buning sababi internet
va mobil telefonlarni doimiy ravishda o„sib borayotgan texnik imkoniyatlari,
insonlarning ijtimoiy tarmoqlarga jalb qilinishi va internet
tezligining yildan-yilga
o„sishi katta yordam beradi. Jahon iqtisodiy munosabatlarining rivojlanishi
sharoitida alohida davlatlar iqtisodiyotining integratsiyasi va toʻlov tizimlarining
rivojlanishi, xususan, naqdsiz toʻlov shakllari, banklarning raqamli xizmatlari turlarini
rivojlantirish
yoʻnalishi
kuzatilmoqda.
Bank
tizimiga
elektron
axborot
texnologiyalarining kirib kelishi esa bu yoʻnalishdagi serxarajat
ishlarni yangicha
tashkil etish, takomillashtirishga sharoit yaratadi.
Raqamli banking - banklarni va ularning barcha faoliyatlarini, dasturlarini
va funksiyala
rini toʻliq raqamlashtirishni anglatadi.
Bu nafaqat bank xizmatlari
va mahsulotlarini raqamlashtirishga, balki mijozlar koʻrgan interfeysga, shuningdek,
ichki jarayonlarni avtomatlashtirishga ham tegishli. Raqamli bank on-line, off-line,
mobil va Internet-bank platformasida amalga oshiriladigan bank munosabatlarining
har bir qadamini avtomatlashtirishdir.
Raqamli bank tushunchasi va ishga tushish ish jarayoni XX asrning oktabridan
boshlangan. XX asrda ish boshlagan “First Direct” banki (Buyuk Britaniya) filialsiz
bank yaratgan birinchi bank bo„ldi. Ya‟ni shu davrda
birinchi mijozlarga xizmat
koʻrsatish telefon orqali bank tomonidan amalga oshirilgan edi. Bank birinchi ish
kuni davomida o„z mijozlaridan 1000 ga yaqin qoʻngʻiroqlarni qabul qildi. Oradan 6
yil
o„tib “First Direct” banki ro„yxatida 500 000 dan ortiq mijozga hizmat ko„rsatishni
boshlagan. Amerika Qo„shma Shtatida 2014-yilda Kris Skinnerning nashr etilgan
“Digital bank” kitobida birinchi marta raqamli bank iborasiga batafsil tavsif berildi
[1].
