1
Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari
universiteti Dasturiy injeniring fakulteti Zamonaviy iqtisodiyot fanidan
Mustaqil ish
Mavzu: Raqobat va monopoliya
Topshirdi:Shamuratov Oralbay
Qabul qildi :
Xasanova Nigora
3
Raqobatning mohiyati, shakllari va usullari.
Raqobat – bu yuqori foyda va daromad olish hamda
naflilikning eng
yuqori darajada yetkazish maqsadida bozor subyektlari iqtisodiy
manfaatlarining to`qnashishidir.
Ishlab chiqaruvchilar o`rtasidagi raqobat.
Iste`molchilar o`rtasidagi raqobat.
Resurs egalari o`rtasidagi raqobat.
Tovarlarni qulay sharoitda
ishlab chiqarish, yuqori narxlarda sotish va
bozordagi mavqeini mustahkamlash orqali eng ko`p foyda olishga qaratildi.
O`zlarining iqtisodiy resurslarini (kapital, yer, ishchi kuchi) yuqori narxlarda
sotish orqali ko`proq omilli daromadga ega bo`lishga qaratiladi.
Daromadlarning mavjud darajasida ko`proq miqdordagi tovarlarni sotib olishga,
ya`ni sarflangan puli evaziga ko`proq naflilikka ega bo`lishga qaratiladi.
Raqobatning vazifalari:
1)
Tartibga solish vazifasi – ishlab chiqarishni talabga
muvofiqlashtirish
maqsadida taklifga ta`sir o`tkazishdan iborat.
2)
Resurslarni joylashtirish vazifasi – ishlab chiqarish omillarini ular eng
ko`p samara beradigan korxona, hudud va mintaqalarga
oqilona
joylashtirish imkonini beradi.
3)
Innovatsion vazifasi – fan – texnika taraqqiyoti yutuqlariga
asoslanuvchi
hamda bozor iqtisodiyoti subyektlarining rivojlanishini taqozo etuvchi
turli ko`rinishdagi yangiliklarning joriy etishini anglatadi.
4)
Moslashtirish vazifasi – korxonalarning ichki va tashqi muhit
sharoitlariga ratsional tarzda moslashishiga yo`naltirilgan .
4
5)
Taqsimlash vazifasi - ishlab chiqarilgan ne`matlar yalpi hajmining
iste`molchilar o`rtasida taqsimlanishiga bevosita va bilvosita ta`sir
o`tkazadi.
6)
Nazorat qilish vazifasi – bozordagi ba`zi ishtirokchilarning boshqa bir
ishtirokchilar ustidan monopolistik hukmronlik o`rnatishiga yo`l
qo`ymaslikka yo`naltirilgan.
