|
Referat Qabul qildi: Eshchanov b bajardi: Abdiraxmonov a toshkent-2022 Mundarija
|
| Sana | 04.06.2022 | | Hajmi | 95.7 Kb. | | #22880 | | Turi | Referat |
Bog'liq 5-referat. Optika Dilshod aka Foto Xo\'jalik shartnomasi (3) (2), ROBOTLAR VA ROBOTOTEXNIK TIZIMLAR -Дарслик-2020, Falsafa asoslari, CamScanner 28.03.2024 10.58
O’zbekiston respublikasi
oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
mirzo ulug’bek nomidagi
O’zbekiston milliy universiteti
Fizika fakulteti
2-bosqich 2007-guruh talabasi
Abdiraxmonov Abdig’anining
Optika fanidan
Yorug‘likning difraksiya manzarasini tahlil qilishda vektor diagrammasini qo‘llanishi. Frenel zonalari.
Referat
Qabul qildi: Eshchanov B
Bajardi: Abdiraxmonov A
Toshkent-2022
Mundarija:
Yorug‘likning difraksiya manzarasini tahlil qilishda vektor diagrammasini qo‘llanishi.
Frenel zonalari.
Yorug'lik to'lqinlari kichik teshiklardan va to'siqlar yoki o'tkir qirralarning atrofidan o'tayotganda yorug'lik difraksiyasi deb ataladigan narsa hosil bo'ladi. Agar ob'ekt xira bo'lsa va yorug'likning nuqta manbai bilan ekran o'rtasida bo'lsa, ular orasidagi chegara ekrandagi soyali va ta'kidlangan mintaqalar aniqlanmaydi. Buni soyali va yoritilgan mintaqalarning bir qismi ko'proq soyali mintaqalarga yo'naltirilgan oz miqdordagi yorug'likni ko'rsatayotgani sifatida ko'rish mumkin.
Aytish mumkinki, yorug'likning difraksiyasi - bu nurni tashkil etuvchi to'lqinlar tor teshikdan o'tganda sodir bo'ladigan hodisa. Bu sodir bo'lganda, yorug'lik to'lqinlari asta-sekin shakllanadi va endi nurlanish avansiga ega bo'lmaydi. Har doim biron bir yorug'lik nuqtasi haqida gapirganda, yorug'lik nuri nima ekanligini bilishimiz kerak. Ushbu yorug'lik nurlari yorug'lik havo orqali o'tadigan "oqim" dan boshqa narsa emas. Bunday holda, u teshikdan o'tib ketganda, yorug'lik to'lqinlari xuddi yarim tunda avtomobil faralarida bo'lgani kabi ochiladi teshik - bu yangi yorug'lik chiqaruvchi vazifasini bajaruvchi.
Yorug'likning difraksiyasi kameralarda yorug'likni juda kichik teshikdan majbur qilish uchun ishlatiladi. Bu fotosurat olish uchun foydalanadigan yorug'lik miqdorini tanlash uchun ishlatiladi.
Yorug'likning difraksiyasi uni aniq nuqtaga jamlanmaslikka olib keladi. Ushbu hodisa uni tarqalishiga olib keladi va ma'lum bo'lgan narsani hosil qiladi Havodor disk. Ushbu disk yorug'lik nurlari deformatsiyasini va tekislikda proektsiyalangan to'lqinlarni tasvirlashdan boshqa narsa emas. Suratga olishda samolyot kameraning sensori hisoblanadi.
Airy disk - bu fotografiya muvozanatni o'rnatish uchun qidirmoqda. Hammasi diqqat markazida yaxshi ko'rinishi uchun siz maydon chuqurligi bilan tasvirni olishga harakat qilasiz. Yorug'likning difraksiyasi fenomeni tufayli fotosuratdagi narsalarga ko'proq e'tibor qaratish uchun kameraning diafragmasi yopilishi mumkin. Bu erda bir nuqta bor diafragmani yopish - bu keskinlikning umumiy yo'qolishi. Shuning uchun fotosuratlarni optimallashtirishni istasak, yorug'likning difraksiyasi hodisasi qanday ishlashini bilish muhimdir.
Ushbu hodisa reklamada ham ko'zga e'tiborni jalb qiladigan vizuallashtirishlarni yaratish uchun ishlatiladi. Difraktsiya atamasi lotincha diffraktsiyadan kelib chiqqan bo'lib, buzilgan degan ma'noni anglatadi. Bu, asosan, slingni to'g'ri chiziqli nurlarning xatti-harakatlaridan uzoqlashib, uning tarqalishidagi to'siqni aylanib o'tishi mumkinligi sababli yuzaga keladi. Shuni ta'kidlash kerakki, yorug'lik difraksiyasining asosiy ta'siri muntazam ravishda kichikdir.
Chalg'ituvchi hodisani yalang'och ko'z bilan ko'rish mumkin, yorug'lik manbai bir ko'zdan o'n santimetr masofada ikkita barmoqni bosib, barmoqlar orasida juda kichik bo'shliqni hosil qiladi. Bu erda biz bir qator qorong'i va boshqa engil chiziqlarni ko'rishimiz mumkin. Ko'rinadigan chiziqlar asosan ma'lum bo'lgan narsalardan kelib chiqadi konstruktiv va halokatli yorug'lik aralashuvi. Ushbu ta'sirni keltirib chiqarish uchun ushbu shovqinlar barmoqlar atrofidan o'tadi.
Interferentsiya bilan nima sodir bo'lishining sababi aniq emas. Olim Kristian Gyuygens ushbu hodisa uchun tushuntirish taklif qildi. Tushuntirish elektromagnit nurlanish va magnit balandlikka qayta saylanish u chiqaradigan manbani tark etganda va harakatlanayotganda kengayganda uning dinamikasiga asoslangan. Uning kengayishi doimiy ravishda kengayib boradigan kutish yuzasini qoplaganday to'g'ri chiziq bilan amalga oshiriladi. Yorug'likning butun kengayish maydoni radiatsiya bosib o'tgan masofaning kvadratiga mutanosib ravishda ko'payadi.
Elektromagnit energiya tekislik to'lqinlarida nuqta manbasidan tarqalishi mumkin deb hisoblaymiz. Bunday holda biz nafaqat teskari kvadrat qonunini energiya manbasiga qo'llaymiz, balki n yassi slingning istalgan nuqtasiga ham amal qilishimiz kerak. Shuning uchun to'lqinlar shu deb hisoblanadi, deyish mumkin ular tekislikning har bir nuqtasidan uzluksiz ravishda yaratiladi va har tomonga tarqaladi. Agar biz yorug'lik chiqaradigan maydonni kamaytirsak, yorug'lik nurlari o'tadigan maydon kamayadi.
Ushbu Gyuygens printsipi 300 yildan ko'proq vaqt oldin nashr etilgan va bugungi kunda yorug'lik tarqalishini bilish uchun yangi mexanizm taklif qilingan. Bu vaqtda yorug'lik to'lqin sifatida efir deb nomlangan xayoliy materiyada tarqaldi deb hisoblangan va u butun makonni to'ldirgan deb taxmin qilinadi. Titraydigan har bir efir zarrasi yangi to'lqinlarning kelib chiqishi deb qaraldi. Dastlabki yorug'lik difraksiyasiga tegishli bo'lgan sferik to'lqinlar nuqta manbasidan kelib chiqadi va cheksiz S ekran bilan qisman yashiringan.
Yorug'lik to'lqinlarining harakati ekranning ochilishi bilan cheklangan konusdagi tezlik bilan belgilanadi. Ekranning teshiklari yorug'lik chiqishi mumkin bo'lgan sirt deb nomlanadi. Ushbu tamoyil tekislik to'lqinlarining sinishi qonunlarini tasdiqlash uchun ishlatiladi. Gyuygens printsipi dolzarbdir optik geometriya va juda kichik to'lqin uzunliklari uchun amal qiladi. Boshqa tomondan, biz yorug'lik to'lqinlari mavjud bo'lgan barcha hodisalarni tushuntirish uchun foydalana olmaymiz. Masalan, ob'ektning chetidan yoki kichik teshiklardan o'tayotganda yorug'lik nurlarining to'g'ri chiziqli tarqalishidan to'lqinlarning burilishini tushuntirishga xizmat qilmaydi.
Frenel zonalari - fazoning berilgan (R) nuqtasidagi toʻlqin amplitudasini aniqlashda hisoblashlarni soddalashtirish uchun yorugʻlik toʻlqin sirti boʻlinadigan halqasimon soha (zona)lari. Monoxromatik yorugʻlik toʻlqinining Q manbadan R kuzatish nuqtasiga tarqalishini koʻraylik (rayem). Gyuygens — Frenel prinsipiga koʻra, Q manbadan R nuqtaga kelayotgan toʻlqinni qoʻshimcha S sirtda joylashgan hayoliy manbalardan kelayotgan toʻlqinlar yigʻindisi bilan almashtiriladi. S sirt sifatida Q dan kelayotgan sferik toʻlqin sirti olinadi. Bunda S sirt, har bir zona chetlaridan R nuktagacha boʻlgan masofalar X/2 ga farqlanadigan halqasimon zonalarga boʻlinadi (X — toʻlqin uzunligi). Yuzlari oʻzaro tent boʻlgan bunday zonalar Frenel zonalari deb ataladi. Agar S sirt oʻrniga markazi O nuqtada boʻlgan doiraviy teshikli toʻsiq qoʻyilsa, teshikka juft sondagi Frenel zonalari toʻliq joylashgan holda R nuk,tada qorongʻilik kuzatiladi; teshikka toq sondagi Frenel zonalari toʻliq joylashgan holda esa R nuqtada toʻlqin amplitudasi eng katta boʻlib, u toʻsiq umuman boʻlmagan holdagidan 2-marta katta boʻladi (mk"b hollarda). Frenel zonalari usuli optika, radio va tovush toʻlqinlarini oʻrganish va boshqalarda qoʻllandi.
|
| |
