Reja: Axborot tizimlari komponentlari Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish

REJA:

1. Axborot tizimlari komponentlari

2. Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish.

3. Ma`lumotlar bazasini loyihalash.CASE vositalari

4. Ma`lumotlar bazasini boshqarish.

Malumotlar bazasi

• MB – turli ma’lumotlarni saqlash va kerak bo’lganda ularni olish tizimi hisoblanadi
• MBBT – Ma’lumotlarni yozish, olish, manipulatsiya qilish (amallar bajarish) va ularni tasvirlashga yordam beradigan dastur tizimi
• Bular Tashkilotlarga to’g’ridan –to’gri rivojlanishi uchun ta’sir qiladi (Strategik, taktika, operation)

Ma’lumotlarni boshqarish tizimlari (DBMS)

• Users –Foydalanuvchilar aniq so’rovlar orqali kerakli ma’lumotlarni oladi
• So’rov tili (…?…..)
• Ma’lumotlar bazasi administratori –MBA – tizimni boshqarish, qo’llab quvvatlash, xavfsizligini ta’minlash, qayta tiklash ma’lumotlari (backup) va boshq.
• Tegishli axborot tizimi – tizimga ma’lumotlarni kiritish va chiqarish vazifasini bajaradi (xisobotlar)

Axborot tizimi

• Axborot tizimi: Axborot tashkilotlari ehtiyojlarini qondiradigan uchta faoliyat
• Kirish: Tashkilotdan yoki tashqi muhitdan olingan ma'lumotlarni to'playdi
• Qayta ishlash: Xom ma'lumotni mazmunli shaklga o'zgartiradi
• Chiqish natijasi: Qayta ishlangan ma'lumotni odamlarga yoki undan foydalanadigan faoliyatga o'tkazadi

Ma’lumotlar va axborot

Re-Evolutsiya

Industry 4.0. (Internet of Things and the cloud)

AI (Сунъий интеллект)

Axborot tizimlarining asosiy komponentlari

• Axborot tizim resurslari –Tashilot ichidagi Ma’lumotlarni yig’ish, boshqarish, saqlash va tarqatish
• Ma’lumotlar bazasi – Axborot tizimining asosiy qismi hisoblanadi.
• Ma’lumotlar bazasini loyihalash – kengroq ma’noda amalga oshirilishi va tashkilot rivojlanishining strategik omillarini ham hisobga olish kerak.

Ma`lumotlar bazasini ishlab chiqishda hayot sikli

• Tizim tavsifi
• Talablarni yig`ish va tahlil qilish
• Ma`lumotlar bazasini loyihalash
• MBBTni tanlash
• Interfeysning loyihalash
• Prototiplash
• Vazifani amalga oshirish
• Ma`lumotlarni konvertatsiyalash va yuklash
• Testlash
• Amaliyotda qo`llash

MB loyihalashning asosiy fazalari

• Kontseptual
• Logik (Mantiqiy)
• Fizik

Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish

Ma'lumotlar bazasi tizimini yaratish hayot siklini samarali tashkil etishga imkon beradigan boshqaruv faoliyati.

Tashkillashtirishning axborot tizimi umumiylashtirilib integratsiyalanishi lozim.

Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish quyidagi boshqaruv standartlarini tashkil etishni o`z ichiga oladi:

- ma`lumotlarni qay darajada to`planganligi;

- qay darajada alohida formatga ega ekanligi;

- qandaydir kerakli hujjatlarni to`planganligi;

- qay darajada loyihalash va amalga oshirishganligi.

Ko`p sonli foydalanuvchilar amallarini markazlashtirish.

Ko`p sonli foydalanuvchilar amallarini markazlashtirish.

Ma`lumotlarni loyihalash

Zarur ma`lumotlat bazasi tizimi uchun maqsadli vazifalar va korxona topshiriqlarini qo`llab - quvvatlashda ma`lumotlar bazasini loyihasini yaratish jarayonidir.

Ma`lumotlar bazasini loyihalash quyidagi asosiy yondashuvlarni o`z ichiga oladi:

• Yuqoridan pastga
• Pastdan yuqoriga
• Aralash

Ma`lumotlarni loyihalashning uch bosqichi

• Konseptual ma`lumotlar bazasini loyihalash
• Logik ma`lumotlar bazasini loyihalash
• Fizik ma`lumotlar bazasini loyihalash

Konseptual ma`lumotlar bazasini loyihalash

- Korxanadagi barcha fizik mulohazalarni ma`lumotlar bazasi modelini qurish jarayoni.

- Ma`lumot modeli bu foydalanuvchining alohida talablariga ma`lumotdan foydalanishni yaratish.

- Konseptual model logik loyihalash bosqichi uchun axborotlarning asosi hisoblanadi.

Logik ma`lumotlar bazasini loyihalash

• Korxonada ma`lum bir ma`lumot modeli asosida ma`lumot ishlatilgan modelini qurish jarayoni, lekin muayyan MBBT va fizik bo`limlaran tashqari.
• Konseptual model mantiqiy ma`lumotlar bazasi modeli uchun tartibga keltirilgan va tuzilgan model hisoblanadi.

Fizik ma`lumotlar bazasini loyihalash

• Ikkilamchi saqlash bo'yicha ma'lumotlar bazasi amalga oshirishning tavsifini ishlab chiqarish jarayoni.
• Ma`lumotga samarali murojaatni tashkil qilishda bazalar o`zaro aloqasi fayl tuzilmalaridan foydalanishni tasvirlaydi. Bundan tashqari barcha o`zaro aloqadorlik chegaralari va xavfsizlik choralarini tasvirlaydi.
• Maxsus MBBTga mo`ljallangan.

Ma'lumotlar bazasini Administrlash

• Ma'lumotlar bazasini boshqarish - ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlarini (DBMS) dasturiy ta'minotini boshqarish va yuritish funktsiyasi.
• Oracle, IBM DB2 va Microsoft SQL Server kabi asosiy DBMS dasturlari doimiy boshqaruvni talab qiladi.
• Foydalanuvchilarni yaratish/o’chirish va ularga ruxsat berish
• MB xavfsizligini ta’minlash

Malumotlar bazasi administrlash

• MB administrlash – qo’llab quvvatlash va ularni yahlitligini ta’minlash
• Ma’lumotlar stabil va havfsiz bo’lishi lozim
• Tashkilotlardagi ma’lumotlarni saqlash joylari monitoringi muhim hisoblanadi. Sababi tizim yahshi ishlasa Ma’lumotlarga har doim ulanish imkoniyati bo’lsa, korxona o’zining foydasini oshirib boradi