MA’RUZA № 2: ZAMONAVIY KOMPYUTERLAR, ULARNING
ARXITEKTURASI, APPARAT VA DASTURIY TA’MINOTI
Reja:
1.
Kompyuterlarning apparat ta’minoti
2.
Kompyuterlarning dasturiy ta’minoti
3.
Zamonaviy kompyuterlarning arxitekturasi
Tayanch
tushunchalar:
Shaxsiy
kompyuterning
asosiy
qurilmalari,
qo‘shimcha
qurilmalari,
Monitor,
Klaviatura,
Tizimli
qism,
Mikroprotsessor,
Joriy xotira, Qattiq
magnitli
disk,
Printer,
Sichqoncha,
Modem, Kompakt disk uchun disk yurituvchi, Skaner, Strimer, Ovozli xarita.
Hozirgi vaqtda inson hayotiga kompyuter jadal kirib kelmoqda. Kompyuter
ish yuritishni osonlashtiradi, yangi hujjatlar va har xil matnlarni tez va sifatli
tayyorlash
va tahlil qilish, telefon aloqa orqali axborotlar bilan almashish,
murakkab hisob kitoblarni tez bajarish va ishlab chiqarish jarayonini
osonlashtiradi. Yaqin kelajakda kompyutersiz hayotimizni tasavvur qilib
bo‘lmaydi. Shuning uchun har bir kishiga tushunarli bo‘lgan
kichik hajmdagi
bilimlar juda kerak bo‘ladi.
Inson hisoblay boshlashidagi dastlabki hisoblash vositasi bo‘lib odamlarning
barmoqlari xizmat qilgan. Ammo ular yordamida faqat sanash ishlarini bajargan
(sabab barmoqlar soni cheklangan). Shuning uchun asta sekin sun’iy hisoblash
vositalari vujudga kela boshlagan. Ulardan birinchilari bo‘lib
toshlar va
tayoqchalar bo‘lgan. So‘ngra abak (grek, misrlik, rimlik, xitoylik suan-pan va
yaponlik soroban), Neper tayoqchalari, rus schyotlari vujudga kelgan.
Dunyodagi eng buyuk kashfiyotlarning ko‘p qismi XX asrga to‘g‘ri kelsada,
ulardan eng noyoblari kompyuter va Internet ekanligi sir emas. Chunki, insoniyat
bilimi, tafakkuri natijasi o‘laroq yaratilgan kompyuter, «Hisoblash qurilmasi»
beqiyos imkoniyatlari bilan kishini hayratlantiradi. Endilikda kompyuter nafaqat
hisoblash
qurilmasi, balki u televizor, video, telefon, masofadan o‘qitish vositasi,
elektron pochta, elektron
kutubxona, virtual aloqa bog‘lash vositasi va hokazolarni
o‘z ichiga oladi. Bu esa butun olam ahlini uzoq manzilini yaqin qilish, muloqot,
savdo, sayohat,
madaniyat, fan-texnika yangiliklari bilan ma’lumot almashishni
yo‘lga qo‘yadi. Ingliz yoki rus tilini bilganlar uchun Internet orqali katta
firmalarga, korporatsiya, kutubxona, muzeylarga kirib borish hech gap bo‘lmay
qoldi. Kino olami, sport to‘g‘risida turli axborot vositalari yoritayotgan xabarlarni
kunda o‘qib borish mumkin. Xuddi mamlakatlar o‘rtasidagi chegaralar yo‘qday.
Chindan ham kompyuterning paydo bo‘lishi, hisoblash texnikasi tarixida katta
rivojlanish bosqichi bo‘ldi.
XX asrning 30-yillarida hozirgi zamon kompyuterlarining ilk loyihalari yaratilgan
edi. Amerikalik, bolgar millatiga mansub olim D.Atanasov (1903-yil 3-oktyabrida
tug‘ilgan) birinchi elektron hisoblash mashinasining muallifi hisoblanadi.
Atanasov 1937-yilda, so‘ngra 1939-yilda zamonaviy hisoblash mashinasi
kontseptsiyasining tugallangan variantini e’lon qildi.
Unga ko‘ra:
kompyuter o‘z elektr quvvati va elektronika yutuqlariga asoslangan bo‘ladi; shu
vaqtgacha yaratilgan qurilmalardan farqli ravishda u o‘nlik emas, ikkilik sanoq
tizimiga bog‘liq bo‘ladi;xotiralovchi qurilma sifatida
kondensatorlar xizmat qiladi;
hisoblash matematik amallar bilan emas, balki mantiqiy amallar yordamida
bajariladi.
Urush vaqtidagi pala-partishliklar chog‘ida Atanasovning o‘z ixtirosini
patentlash harakatlari zoe ketadi.
ABC(Atanasoff
Berry
Computer)
mashinasi.
B o s h q a l a r e s a , o l i ml a r D . M o u c h l i v a D.
Ekkort
boshchiligida, Garvard universitetida,
yangi elektron hisoblash mashinasini yasashga
kirishadi. Mashinani yaratish 1945-yilning oxirida
yakunlanib,
ENIAC (inglizcha to‘la nomining
