|
Rezba turleri hám rezba ashiw usullari. Joba
|
| bet | 1/2 | | Sana | 18.12.2023 | | Hajmi | 21,56 Kb. | | #122017 |
Bog'liq Shamshetdin7
Tapsirdi: Najimatolinov Sh
Qabilladi:
2023-Jil
Rezba turleri hám rezba ashiw usullari.
Joba :
Kirisiw.
1. Rezba tayarlawdıń tiykarǵı usılları
2. Rezba frezalaw stanokları
3. Rezba jonıw stanokları
4. Rezba nakatka qılıw stanokları.
5. Rezba jilvirlaw stanokları
Juwmaqlaw.
Kirisiw.
Rezba, bir materialdan bólekler alıw ushın ózgertiwler hám yarımlar qosıw procesi esaplanadı. Bul process materialdı kesiw, jaqtılandıriw, joqarı bólekti jaratıw hám basqalar sıyaqlı túrli maqsetlerge erisiwde isletiledi. Rezba túrleri hám ashıw usılları túrli bolıwı múmkin
Rezba tayarlawdıń tiykarǵı usılları
Detallarda rezba soǵıwdıń tómendegi tiykarǵı usılları ámeldegi: 1) júzimarlik stanoklarında rezba keskichlariva rezba taraqları járdeminde rezba ashıw
2. metchik, dóńgelek plashka hám rezba ashıw gellekleri járdeminde rezba kesiw;
3. disk hám taraqsimon frezalar járdeminde rezbalardi frezalash
4. rezbalardi bir hám kóp yo'lli jilvirlash dóńgelekleri menen jilvirlash
5. tegis plashka hám dóńgelek rolikler járdeminde rezbalardi suwıq -layin nakatka qılıw
6. rezbani dóńgelek rolikler járdeminde qızdırılǵan halda nakatka qılıw.
Rezba payda etiwdiń hár bir usılı óz abzallıqlarıva kemshi-liklerge iye.
Rezba ashıw usılın tańlawda zagotovkaniń forması hám ólshemleri, onıń materialı, islep shıǵarıw kólemi (ceriyaligi), rezbali juzaniń talap etilip atırǵan forması, anıqlıǵı hám tazalıǵı hám basqa shárt-Iar esapqa alınıwı kerek.
Júzimarlik-vintqirqar stanoklarında keskishler menen rezba ashıw úlken anıqlıqqa iye, biraq jumıs ónimliligi tómen, sebebi rezba bir neshe ótiwler nátiyjesinde payda etinadi.
Kóp tig'li ásbaplar - metchik, plashka, taraq, rezba ashıw gellekleri járdeminde rezba payda etiw keskiw menen rezba kesiwge qaraǵanda talay joqarı jumıs ónimliligine iye. Biraq bul ásbaplar konstruksiyası boyınsha talay quramalı, olardı tayarlaw qımbatqa túsedi, birpara jaǵdaylarda tek arnawlı stanoklar talap etiledi.
Rezba frezalash kóp tarqalǵan usıllardan biri bolıp, onıń járdeminde túrli profil degi (kvadrat profilden tısqarı ) ishkiva sırtqı rezbalardi payda etiw múmkin.
Házirgi zaman mashinasozligida rezba ashıw jumısları
universal júzimar-lik-vintqirqar, júzimarlik-revolver, júzimarlik-kertish, júzimarlik avtomat -Iari hám yarım avtomatları, burǵılaw hám tesik keńeytiw, arnawlı buranda hám bolt kesiw, rezba frezalash hám rezbajilvirlashlash stanoklarında ámelge asıriladı.
2. Rezba frezalash stanokları
Bunday stanoklar eki túrge bólinedi: kalta hám uzın rezbalardi frezalawshi stanoklar. Kalta rezbalar taraqsimon freza, uzın rezbalar bolsa disk frezasi yamasa keskishli gellekJar járdeminde ishlov ótedi.
5 B63 modelli rezba frezalash avtomatı iri ceriyali hám keń kólemli islep shıǵarıw sharayatında sırtqı hám ishki rezbalardi taraqsimon frezalar járdeminde frezalash ushın mólsherlengen. Staninaniń shep bóleginde old babkajoylashgan bolıp, onıń shpindeliga zagotov-ka ornatıp bekkemlenetuǵın patron (J) kiygizilgan. Freza frezer babkasiniń shpindeliga o'matilib, karetka (6 ) ga salıstırǵanda jıljıtıw háreketi aladı. Zagotovkaga M2 elektr dvigateli (N=l, 5 kW; «=1400 min'), den aste aylanıw -dóńgelek jıljıtıw háreketi uzatıladı (n=0, 315-16 mhr').
Freza bas háreket - úlken chastotalı (n=160... 2500 min') aylanba háreketti M1 elektr dvigateli (N=3 kW; n=1425 min') den ala -di. Freza babkasi gorizontal jóneliste zagotovka oǵına parallel túrde awal tez, keyin astelew háreketlenip kopirge jaqınlasadı.
Sol payıt Frezaga kesilayotgan rezba qádemine uyqas jıljıtıw háreketi hám kese jóneliste kesip kirisiw háreketi uzatıladı. Zagotovka tolıqbir ret aylanadı—rezba frezalanadi.
Keyininen freza zagotovkadan uzoqlashib baslanǵısh jaǵdayına qaytarıladı. Stanok toqtatilib, jumısshı tayın detaldi bosatib aladı, jańa zagotovkani ornatıp, stanoktı jumısqatushiradi. Cikl tákirarlanadı. Taraqsimon frezalar menen isleytuǵın rezba frezalash stanokları diametri 200 mm ge shekem hám uzınlıǵı 15... 75 mm Ii rezbalarga qayta isley ala aladı.
Taraqsimon frezalar dásteli hám basqa dástege ornatılatuǵın túrlerde islep shiǵarıladı. Ishki rezbalardi kesiwde frezaniń diametri kesilayotgan zagotovka ishki diametrinen shama menen eki ese kem muǵdarında tańlap alınadı. Taraqsimon frezalar járdeminde konussimon zagotovkalarda da rezba frezalab payda etinadi.
Frezaniń uzınlıǵı detalda kesilayotgan rezba uzınlıǵınan 2... 3 jol shamasında uzınlaw bolıwı kerek. Taraqsimon frezalar tisleriniń arqa maydanı kertilgan boladı
3. Rezba jonıw júzimarIik stanokları
Stanoklar hám basqa mexanizmler, joqarı anıqlıqqa iye bolǵan yurgizish vintlari, sonıń menen birge rezba kesiw ásbaplarijuda úlken anıq-likda isleytuǵın júzimarlik stanoklarında tayarlanadı.
Bul stanoklar úlken quwatlılıqqa iye, kinematik shınjırları anıq isleydi, dus kelgen qátelerdi tuwrılap turıwshı arnawlı qurılmalar isletiledi. Mısalı, 1622 modelli júzimarlik stanoginiń tezlikler qutisi stanok staninasidan ajıratılǵan bólek fundamentga ornatılǵan.
BoltIarga rezba ashıw stanokları. Bolt hám oǵan uqsas detallarga rezba ashıw ushın mólsherlengen. Júzimarlikstanogiga uqsas kórinisindegi bir shpindelli, boltlarga rezba ashıw stanogida zagotovka tiskiga qısılıp maxovik járdeminde demde bekkemlab ornatıladı. Tiski sup-portqa ornatılǵan, support shpindel menen baylanısqan sxv=6 mm Ii yurgizish vinti járdeminde jıljıtıladı.
Support bolt zagotovkasi menen birge shpindelga ornatılǵan óz-ózinen ashılatuǵın rezba kesiw gellegiga qaray siirilib baradı. Gellekte bir neshe rezba kesiw keskichlari rezba payda etinadigan júzege urınbalar (tangensial) jaǵdayında jaylastırılǵan. Rezba kesiw gellegi 3, 5 kW Ii elektr dvigatelden qayıslı uzatma hám tezlikler qutisi arqalı aylanba háreket aladı.
Burandalarǵa rezba ashıw stanokları. Iri ceriyali hám keń kólemli islep shıǵarıw sharayatında burandalarǵa rezba ashıw arnawlı yarım avtomat hám avtomatlarda tuwrı hám qiyshaytirilgan sırıslı mashina metchikIari járdeminde atqarıladı.
Eki shpindelli, burandalarǵa rezba ashıw avtomatı iymek dásteli metchik menen isleydi. Metchik arnawlı gellek menen birge shpindeldan aylanba háreket aladı. Buranda zagotovkalari bunkerden aylanıp turıwshı metchik-ka jaqınlasadı, metchik jáne onıń qiyshaytirilgan dástesi boylap hara-katlanib, rezbasi ashılǵan tayın burandalar yashikka túsip jıynaladı.
4. Rezba nakatka qılıw stanokları
Rezba nakatka qılıw stanokları tegis hám sheńber viyplashkalardaishlov-chiturlarga bo'linedi.
Tegis plashkali stanoklardıń jumıs ónimliligi joqarı hám anıq rezbalarni payda etiw múmkinshiligine iye. Zagotovkalar bunkerden ishlovberish zonasına qo'zg'aluvchan hám qozǵalmas plash-kalar arasına kelip túsedi. Qo'zg'aluvchan tegis plashka elektrdviga-tel, qayısliuzatma, tishlig'ildirakuzatmasivakrivoship—shatunlimexanizmorqaliilgarilama-qaytarharakatqiladi.
Tegis plashkalar járdeminde diametri 2... 25 mm hám uzınlıǵı 125 mm ge shekem bolǵan betlerde rezba payda etinadi.
Bul usıldıń jumıs ónimliligi joqarı, lekin rezbaniń anıqlıǵı dóńgelek plashkalar menen nakatka qihshga qaraǵanda kemrek.
Dóńgelek plashkali stanoklarda zagotovka qo'zg'aluvchan hám qozǵalmas dóńgelek plashkalar (rolikler) arasındaǵı súyenishiqqa jay-lashadi. Qo'zg'aluvchan plashka demde zagotovkaga jaqınlasıp, onı qozǵalmas rolikke basadı, sol payıt rezba maydanı nakatka etiledi, zagotovkaniń bir neshe aylanıwları nátiyjesinde tolıq rezba payda boladı. Eki rolik bir elektr dvigatelden mexanik uzatma arqalı aylanba háreket aladı.
Qo'zg'aluvchan roliktiń tuwrı sızıqlı jılısıwı gidroyuritma jardeminde atqarıladı.
Bul usılda nakatka etiletuǵın rezbanin diametri 100 mm ge shekem jetedi.
Nakatka qılıw arqalı detallarda cilindrik hám konussimon rolikler járdeminde konussimon rezba payda etiw de múmkin.
Qádemi 2... 3 mm Ii ishki rezbalar raskatnik dep atalıwshı ásbap járdeminde payda etinadi.
Nakatka qılıw usılınıń abzallıqları tómendegiler bolıp tabıladı:
1.jumıs ońimdarlıǵınıń joqarılıǵı ;
2. ónimler ózine túser bahasınıń salıstırǵanda tómen bolıwı ;
3. kesip islengen rezbalarga qaraǵanda rezbali ónimlerdiń bekkemligi hám súykelisiwge shıdamlıǵı talay joqarı.
5. Rezba jilvirlash stanokları
Basqa stanoklarda qırqıp tayarlanǵan joqarı anıqlıqqa iye bolǵan rezbalarga tazalap (párdazlap ) qayta islew maqsetinde rezbajilvirlash stanoklarınan paydalanıladı.
Rezbaniń qádemi 2 mm den artıq bolmaǵan jaǵdaylarda onı jilvirlash aldınan ishlov topırdan orınlawǵa bolatuǵın. Rezbani jilvirlash qıyın islenuvchan eritpelerden tayarlanǵan hám de ter-mik ishlov ótken detallarda orınlawǵa bolatuǵın.
Bunda rezbaniń anıqlıǵı GOST 3675-81 boyınsha 4-dárejegeshe jetedi.
Metchik, rezbali kalibr, anıq vintlar, rezba frezalari, chervyak hám soǵan uqsas ásbap hám detallardagi rezbalarjilvirIanadi.
Rezbalarni jilvirlaswda kesetuǵın ásbap retinde kesimi rezba profiline uyqas bolǵan jilvirlash dóńgelekleri alınadı. Dóńgelekler birva kóp yo'lli, jolları vintsimon yamasa halqasımon kóriniske ıyelewi múmkin.
Bir yo'lli jilvirlash sheńberi menen jilvirlash rezbaniń joqarı anıqlıqqa ıyelewin támiyinlasa, kóp yo'lli dóńgelekler jumıs ońimdarlıǵınıń 15-20% ga joqarı bolıwı, biraq anıqlıqtıń tómenlew bolıwı menen ajralıp turadılar.
Eń kóp bir yo'lli jilvirlaw dóńgelekleri menen isleytuǵın stanoklar hám halqasımon salmaları bolǵan kóp yo'lli jilvirlash dóńgelekleri menen isleytuǵın rezbajilvirlash stanokları ushraydı.
5 K822 B modelli universal rezbajilvirlash stanogi joqarı anıqlıqqa iye, sırtqı hám ishki, cilindrik hám konussimon, oń hám shep, bir hám kóp tabıslı túrli profil degi rezbalarnijilvirlash ushın mólsherlengen.
Bul stanokda tıs hám rezba kesiw ásbapları, formador frezalar, tegis rezba nakatka qılıw plashkalari, tishli reykalar, kalta cilindrik formador ústler, sonıń menen birge tegis formador ústlerdi jilvirlash múmkin.
Zagotovka ornatılǵan shpindel ózgermeytuǵın júzimde isleytuǵın M1 elektr dvigatelinen háreket aladı.
Shpidelgacha bolǵan uzatmalardiń aqırǵı elementi retinde lyuft-ni kompensatsiya qılıw mexanizmi ámeldegi bolıp, ushpindeldiń
aylanıwı hám stol jılısıwınıń bir waqıtta baslanıwın támiyinleydi. Bul bolsa rezbani eki tárepdanjilvirlashdajuda zárúrli bolıp tabıladı. Shpindeldan qáddi-am gitarası arqalı háreket yurgizish vintiga uzatıladı. vint buranda menen baylanisıp, ónim menen birge stolga bóylama jıljıtıwdı uzatadı.
Jilvirlaw sheńberi bólek elektr dvigatel M2 den almasinuvshi shkiv-larga iye boigan qayıslı uzatma arqalı aylanba háreket aladı. Jilvirlash sheńberi ornatilishdan aldın balansirovka etilgen bolıwı kerek. Onıń massa nomuvozanatligi 3... 5 g • sm den artıq bolmawi kerek.
Jilvirlash babkasi salazkalar hám búriluwshi barabandan ibarat.
Jilvirlaw sheńberi almaz danesheleri, qálemleri yamasa rolikler járdeminde tuwrılanıp ótkirlenip turadı. Tuwrılaw apparatı bólek elektr dvigateli M5 ten háreket aladı yamasa qolda háreketlantiriladi. Stanokda rezbani jilvirlash bir hám kóp yo'lli dóńgelekler járdeminde bóylama jil-virlash usılı boyınsha atqarıladı. Islenip atırǵan detal old hám arqa babkalar oraylarına ornatıladı. Rezbajilvirlash stanokları (modelleri 5820, 5821, 5 K821 B, 5 K822 B, 5822 M, 5 K823 B vaboshqalar) dadiametri 125.... 320 mm ge shekem hám uzınlıǵı 190.... 950 mm ge shekem bolǵan detallardiń rezba ústleri jilvirlanadi.
|
| |
