|
Rubik kubi“ ommadagi varianti Kubik-Rubik
|
| Sana | 11.05.2023 | | Hajmi | 138.04 Kb. | | #58541 |
Bog'liq Kubik Rubik 11-SInf 3-chorak informatika test|
Kubik Rubik
88 ta til
lotin/кирилл
Mutolaa
Tahrirlash
Manbasini tahrirlash
Tarix
Asboblar
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Yigʻilmagan Rubik kubi
Yigʻilgan 2x2x2 kubi
Yigʻilgan Rubik kubi 3x3x3
Yigʻilgan 4x4x4 kubi
5x5x5 koʻrinishidagi kub
Turli xil kublar
„Rubik kubi“ (ommadagi varianti Kubik-Rubik; dastavval „Magic Kub“ kabi nom bilan atalgan, veng.: Bűvös kocka) — mexanik boshqotirma, 1974-yili vengriyalik haykaltarosh, mason, vunderkind, arxitektora oʻqituvchisi Ernő Rubik tomonidan oʻylab topilgan.
Boshqotirma plastik kubdan iborat. Kub ust tomonidan qardaganda 54 kichik kublardan tashkil topgan yirik kubni oʻzida mujassam etadi va 3ta oʻqdan iborat boʻlib turli tomonlarga aylanadi. Har tomoni 9ta kvadratlardan iborat va olti tusli ranglardan biriga boʻyalgan, keng tarqalgan kublardan esa tomonlari odatda: qizil — zafaron (orange), oq — sariq, koʻk — yashil ranglarga boʻyaladi va yana boshqa bir-biridan farqli oʻlaroq turlari ham mavjud. Yon tomonlarining aylanishi rangli kvardratlarni qayta tartibga keltirishga yordam beradi. Oʻyinchining vazifasi kubning avvlagi holatiga yaʼni har bir tomonini 9ta bir xil rangli kvadratlarini yigʻib, yon tomonlarni aylantirish yordamida tartibga keltirishdan iborat.
Kub — oʻyinchoqlar orasida eng koʻp sotilgan boshqotirma oʻyinchoq boʻlib hisoblanadi. Dunyo boʻylab 350 mlnʼdan ortiq Rubikning kublari sotilgan, agar ularni yonma-yon terib chiqilsa, er sharini oʻrash mumkin.
Bu boshqotirmani „Rubik kubi“ deb nomlanishi dunyoning koʻp tillarida qabul qilingan. Olmon, venger, portugal, xitoy tillari esa bundan mustasno.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kubikning tarixi 1970-yilda boshlangan boʻlib, oʻsha paytlarda Larri Nikols 2x2x2 boshqotirmasini oʻylab topgan edi. Ixtirochi, tez orada kanada patent olish uhcun ariza bergan va 1972-yil, 11-aprelda boshqatirma uchun 3655201 raqami ostida amerika patentini olishga ham ulgurgan. (keyinchalik 1986-yil appelyatsiya sudida, ixtiro oʻxshashligi sababli bu patent mualliflik huquqi buzulganligi uchun bekor qilingan)
Ernő Rubik, 1970-yilllar oʻrtasida Budapeshtdagi Amaliy sanʼat akademiyasida Dizayn Interera boʻlimida ishlagan. Oʻsha davrlarda Ernő oʻz talabalariga matematik nazariyalarni hech tushuntira olmadi. Va guruh talabalari bilan bir kun 27 ta yogʻochli kublarni yasadi, har birini esa 6 xil ranglarga boʻyadi, kutilmaganda ulardan yagona kubni yaratish mushkul ekanligi maʼlum boʻldi (boshqa manbalarda maʼlum boʻlishicha birinchi kub talabalarga uch oʻlchamli jismlarni tushuntirish maqsadida yasalgan). Bu bilan Rubik butun oy davomida shugʻullandi. Ammo, eng qiyini esa uni mexanizmini yaratish boʻldi.[1]. Ernő Rubik 1970-yili, 30-yanvarda oʻz ixtirosi „Sehrli kub“ uchun (HU170062) venger patentini olgan.
Birinchi Rubik kublari Budapeshtdagi oʻyinchoq doʻkonlar uchun 1977-yilda chiqarilgan.
Boshqotirma, toʻsatdan olmon kompyuterlar tadbirkori Tibor Latsi qiziqishini uygʻotdi. Matematika bilan mashgʻul boʻlgan Latsini oʻyinchoq hayratga soldi va u ertasi kuniyoq davlat savdo firmasi Konsumexga keldi. Ularga kublarni sharqda sotishni taklif etdi va oʻsha erda Rubik bilan tanishdi.
Budapeshtda 1979-yili sentabr oyidagi uchrashuvlarda, yirik amerika kompaniyasi Ideal Toy Corparation bilan AQShga million dona kub etkazib berilishi uchun kelishim tuzuildi. Muloqotlar jarayonida yana bitta muammoga dush kelindi — Kub uchun xalqaro patent olinmagan, faqatgina Vengriyada patent olingandi. Amerikaliklar esa, mualliflik huquqi rasman Amerikada roʻyxatga olingan mollar bilan sadvo qila olishar edi. 1980 yilning boshlarida "Magic kub" nomi "Rubikning kub"lariga oʻzgartirildi.
|
| |
