«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6

Download 0.65 Mb. Pdf ko'rish
bet	3/8
Sana	03.08.2022
Hajmi	0.65 Mb.
	#25091

1 2 3 4 5 6 7 8

Bog'liq
raqamli-iqtisodiyotda-axborot-kommunikatsion-texnalogiyalar
6 guruhga Тул шартномаси янги 2021 коллеж 11 база, instruction, O\'rnatilgan Tizimlar 3.amaliy, nodirberk

667

Endi global information tizimda mavjud bo’lgan ochiq ma’lumotlar va
adabiyotlardan foydalangan xolda bir qancha rivojlangan mamlakatlar misolida raqamli
iqtisodiyot infratuzilmasini shakllantirishning asosiy ko’rsatgichlari va uning o’ziga
hos hususiyatlari bilan tanishib chiqamiz [5]:
>
Raqamli elektron biznes sohasidagi kompaniyalarning kapitalizatsiyasi
foydalanuvchilar soniga va ular sonining ko’payishiga bog’liq bo’lib qoladi [6]. Bu
esa kompaniyalarga sotuvdan katta miqdordagi daromad olinishiga sabab bo’ladi.
Masalan, YouTube bir kunda 100 million so’rov oladi, Facebookda esa 2 milliarddan
ko’p ishtirokchilar mavjud. Huddi shu juda katta foydalanuvchilar guruhini qamrab
olish nafaqat kapitalizatsiyani ko’paytiradi, balki reklamada ham katta miqdordagi
mablag’ ishlab olishga sabab bo’ladi. Masalan, 2015 yilda Facebook reklamaning
o’zidan 26,9 milliard dollardan ortiq mablag’ ishlab oldi. 2016 yil natijalari bo’yicha
Facebookning yillik daromadi 27,6 milliard dollarni tashkil qilib, sof foyda 10,2
milliard dollarni tashkil etgan [3]. Shunday qilib, raqamli iqtisodiyot - yangi iqtisodiy
muhit bo’lib, u biznes uchun yangi va juda katta imkoniyatlar yaratib beradi.
>
Raqamli iqtisodioyt sharoitlarida raqobat kurashining tuzilishi va harakteri
ham butkul o’zgarib ketadi[4]. Aniq va ravshan qilib ta’kidlash mumkinki, raqamli
iqtisodiyot va elektron tijoratning yangi texnologiyalari ta’sirida biznes-modellar ham
o’zgarib ketadi. Masalan, yo’lovchilar tashish bozoridagi agregator-kompaniyalar
(GettTaxi, Yandex.Taxi kabilar) transport kompaniyalaring ish faoliyatiga ko’pgina
o’zgarishlar kiritib, ularni iste’molchilarga ancha yaqinlashtirishga erishdilar. Oziq-
ovqat yetkazib berish kompaniyalari ham sotuvchilarni iste’molchilarga yaqinlashtirb
berdilar va raqobatli bozorda katta muvaffaqiyatlarga erishdilar. Bularning natijasida
an’anaviy off-layn kompaniyalar o’z bizneslarini transformatsiya qilishga yohud on-
laynga o’tishga majbur bo’ladilar. Bu holat esa tadbirkorlarga intemetda o’z
bizneslarini tashkil qilishga undaydi.
>
Raqamli iqtisodiyot tezkor biznes-analitika tahlili asosida biznes uchun yangi
g’oyalar qidirish hamda mijozlar bilan teskari aloqani amalga oshirish imkoniyatini
yaratib berdi. Bu esa potentsial mijozlarning innovatsion kutishlariga nisbatan reaktiv
ravishda ta’sir qilish imkonini yaratdi. Bunday ishlar natijasida Google
AnaliticsvaЯндекс.Метрика kabi bepul servislar hosil bo’ldi [5].
>
Raqamli iqtisodiyot innovatsiyalarning hayotiy tsikli ancha kamayishi bilan
ham
tavsiflanadi[6].Bu
esa
ko’plab
yangi
smartfonlar
modellarining,
kompyuterlarning, mobil ilovalarning, komp’yuter o’yinlarining yangi versiyalarining
tezkorlik bilan paydo bo’lishiga turtki bo’ladi. Bir qancha olimlar va mutahassislarning
fikrlaricha, transportda ham yangi innovatsion transport tizimlari paydo bo’lishi
kutilmoqda. Masalan, magnit-levitatsion vositalar, vakuumli transport vositalari,
Hyperloop tizimlar va boshqalar bularga yaqqol misol bo’lishi mumkin.

www.scientificprogress.uz
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6

Download 0.65 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8

Download 0.65 Mb.

Pdf ko'rish