|
Scientific progress volume ǀ issue ǀ 2021 issn: 2181-1601 UzbekistanBog'liq geotermal-energiya-kelajak-energiyasi-poydevori geotermal-energiya-kelajak-energiyasi-poydevori (1), 79, Laboratoriya ishi2SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 4 ǀ 2021
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 287
mavjud. Ularning umumiy quvvati 3 mln.kwt ga teng. Geotermal resurslarning sanoati
taraqqiy etgan mamlakatlar yoqilg'i- energetika balansidagi ulushi o'rtacha 5-10%.
Geotermal issiq suvlardan issiqlik manbai sifatida 40° Dan 100-150° gacha bo'lgan
temperaturada foydalaniladi. Elektr energiyasi hosil qilishda 150° dan 300° gacha
temperaturali
rasm 1. Geotermal elektr stansiyani ishlash prinsipi.
O'zbekistonda ham Geotermal suvlardan issiqlik manbai sifatida foydalanilib
kelinmoqda. Geotermal energiyaning afzalligidan yana biri uning bitmas tuganmans
energiya ekanligidadir. Yer yadrosi energiyasi bor ekan tuproq ostida issiq suvlar hosil
bo'laveradi. Ushbu energiya juda ko'plab mamlakatlar energetikasiga kirib bordi, hamda
rivojlanmoqda. Islandiya poytaxti Reykyavik shahri dunyoning eng toza shahri nomini
olishi ham aynan Geotermal issiq suvlar hisobigadir. Islandiyada yer osti qatlamlari
faolligi bois, vulqonlar faol hududlardan issiq suvlar o'zi sizib chiqadi. Shuning uchun
ham Islandiyada energetikasining 60% Dan ortiq qismi Geotermal suvlar energiyasiga
to'g’ri keladi. Islandiyada nafaqat elektr energiyasini, balki sanoat korxonalari, zavod va
fabrikalarini isitishda, issiqxonalarda poliz mahsulotlarini yetishtirishda ham bu
energiyadan foydalaniladi.
Yurtimizda hozirga qadar bunday resurslar manbalari 10 dan ortiq joylarda
aniqlangan. Xususan, yurtimizning Muborak, Koson, Qamashi kabi tumanlarida 60-70
daraja issiqlikdagi suv sizib chiqadi. Respublikamizda bunday hududlar Namangan,
Buxoro, Navoiy viloyatlarida ham ko'plab mavjud. Misol uchun Qashqadaryoda bunday
suvlardan faqat yod va brom olish maqsadida foydalaniladi. Energiyasi esa behuda isrof
bo'ladi. Mamlakatimizda Geotermal suvlarning o'rtacha gradiyenti 40°C/km ga teng.
Issiqlik bug'lari oqimi esa 0,06 Vt/m^2 ga teng. Ilmiy tekshirishlar natijasi shuni
ko'rsatdiki, O'zbekiston Geotermal energiyaning katta qudratiga ega mamlakat
hisoblanadi va uning har bir hududida bunday resurslar mavjudligi amalda isbotlangan.
O'zbekistonda Geotermal suvlarning yalpi potensiali 170,8 Ming tonna neft energiyasi
hajmida baholanadi.
To’g’ri bu suvlardan O'zbekiston sharoitida to’g’ridan – to’g’ri elektr energiyasi
olib bo'lmaydi. Chunki, O'zbekiston vulkanik faol zona emas. Lekin bu undan
|
| |
