Server texnologıyaları. Fayl sistemaların basqarıw. Klient-server texnologıyası. Klient-server arxitekturası. Eki hám úsh satxli klient-server arxitekturası

Download 0,6 Mb.
bet	1/2
Sana	11.01.2024
Hajmi	0,6 Mb.
	#134844

1 2

Bog'liq
Server texnologiyalari

Tema: Server texnologıyaları. Fayl sistemaların basqarıw. Klient-server texnologıyası. Klient-server arxitekturası. Eki hám úsh satxli klient-server arxitekturası.
Klient-server texnologiyası : Házirde Web-bettiń rawajlanıwı jáne de ınteraktiv tekshesine shıqqan. Web-saytlar áste aqırınlıq menen qosımshalar interfeysine uqsap barıp atır. Bulardıń barlıǵı zamanagóy Web-programmalastırıw texnologiyası járdeminde ámelge asıp atır.
Web-programmalastırıw texnologiyaların, programmaların tiykarlanıp eki bólekke ajıratıw múmkin: klient tárepindegi programmalarlaw (client-side) hám server tárepindegi (server-side). Bul texnologiyalardı túsiniw ushın áwele tikkeley " klient-server" texnologiyasın túsiniw kerek. Web-bettiń ınteraktiv programması ssenariy dep ataladı. Bunday termin programmanıń nátiyjesine baylanıslı halda payda bolǵan. Onıń tiykarǵı waziypası Web-betinde paydalanıwshı jaǵdayına, háreketine «reaksiya» beriw bolıp tabıladı.
Nátiyjede ssenariylar klient tárepinde atqarılıwshı hám server tárepinde atqarılıwshı ssenariylarga bólinedi. Klient tárepinde atqarılıwshı ssenariylar brouzer járdeminde atqarıladı. Server tárepinde atqarılıwshı ssenariylar bolsa Web-server járdeminde atqarıladı. (1-súwret)
Klient tárepindegi ssenariylar Klient tárepindegi ssenariylar paydalanıwshı tárepinen kiritilip atırǵan maǵlıwmatlardı tuwrılıǵın serverge shaqırıq etpesten tekseredi. Kóbinese bul ssenariylar JavaScript hám vBScript tillerinde jazıladı.
JavaScript bul til Netscape hám Sun Microsystems tárepinen jaratılǵan bolıp, Web-bettiń fo'nksional múmkinshiliklerin arttırıw maqsetinde qollanıladı. JavaScript járdeminde ádetde maǵlıwmatlı hám baylanıs áyneklerin shıǵarıw, animatsiyalardı kórsetiw sıyaqlı wazıypalardı orınlaw múmkin. Bunnan tısqarı, JavaScript-ssenariy geyde ózi islep turǵan brauzer hám platforma tipini anıqlaw múmkin. JavaScript-ssenariylar paydalanıwshı tárepinen kiritilip atırǵan maǵlıwmatlardı tuwrılıǵın tekseriwde de qolay esaplanadı.
vBScript vBScript tili Microsoft korporatsiyasi tárepinen jaratılǵan bolıp, visual Basic tiliniń bir bólegi esaplanadı. vBScript tili Internet Explorer hám Microsoft Internet Information Server (IIS) lar menen islewge mólsherlengen til bolıp tabıladı. vBScript tiliniń JavaScript tili menen ulıwma qisimlari bir neshe, atap aytqanda ol áyne Microsoft Internet Explorer menen islew jáne onıń qollanıw salasın cheklay alıw múmkinshiligine iye. vBScript interpretatorli til esaplanıp, Microsoft dıń Web- texnologiyaları menen sheriklikte isley aladı, mısalı ASP (Active Server Page) menen. Soǵan qaramay vBScript klient tárepinde isleytuǵın ssenariy esaplanadı, ASP bolsa server tárepinde isleydi.

Klient-server - serverler dep atalǵan xızmet kórsetiwshi provayderlar hám xızmet kórsetiwshi klientler ortasında bólistiriletuǵın wazıypalar yamasa tarmaq júkleri bólistiriletuǵın esaplaw yamasa tarmaq arxitektorchiligi.
Kóbinese klientler hám serverler kompyuter tarmaǵı arqalı óz-ara isleydi hám hár túrlı fizikalıq qurılmalar yamasa programmalar bolıwı múmkin.
Texnologiyanıń ózi júdá ápiwayı. Mısalı, paydalanıwshı soraw jiberedi (google maǵlıwmatların qıdırıwda ) hám server juwap beredi (bul maǵlıwmat ushın saytlar dizimi formasında ). Bul bul texnologiyanıń eń ápiwayı úlgisi bolıp tabıladı. Grafik tárepten ol tómendegishe kórinedi:
Klient-server modeli, sonıń menen birge, pochta sistemalarına tiykarlanǵan maǵlıwmatlardı qayta islew sistemasın jaratıwda paydalanıladı. Klient-server arxitekturasınan sezilerli dárejede parıq etetuǵın fayl-server arxitekturası dep atalatuǵın zat da bar. (2-súwret)
Fayl serveri sistemasındaǵı maǵlıwmatlar fayl serverinde saqlanadı (Novell NetWare yamasa WindowsNT Server) hám ol jumıs stanciyalarında " jumıs stolidagi maǵlıwmatlar bazalari", mısalı, Access, Paradox, FoxPro hám taǵı basqalar arqalı ishlov beriledi.
Klient-server texnologiyasınıń abzallıqları
1. Kóbinese esaplaw sistemasın tarmaqtaǵı bir neshe ǵárezsiz kompyuterler ortasında bólistiriwge múmkinshilik beredi.
Bul esaplaw sistemasına texnikalıq xizmet kórsetiwdi ápiwayılastıradı. Atap aytqanda, serverdi almastırıw, remontlaw, modernizaciyalaw yamasa kóshiriw klientlerge tásir etpeydi.
2. Barlıq maǵlıwmatlar serverde saqlanadı, ádetde, kópshilik klientlerge qaraǵanda talay jaqsı qorǵawlanǵan. Serverde tek kiriw ruxsatına iye klientlerge maǵlıwmatlarǵa kiriwge ruxsat beriw ushın avtorizatsiya basqarıwdı támiyinlew ańsatlaw.
3. Hár qıylı klientlerdi birlestiriwge múmkinshilik beredi. Hár qıylı apparat platformalari, operatsion sistemaları hám basqalar bolǵan klientler kóbinese bir serverdiń resurslarınan paydalanıwları múmkin.
Ajıratılǵan server menen tarmaq : Ajıratılǵan serverge iye tarmaq (Client/Server tarmaǵı ) bul tarmaq qurılmaları oraylastırılǵan hám bir yamasa bir neshe serverler tárepinen basqarılatuǵın jergilikli tarmaq (LAN). Jeke jumıs stanciyaları yamasa klientler (mısalı, jeke kompyuterler) tarmaq dáreklerine server (lar) arqalı kiriwleri kerek.

Klient-server texnologiyasınıń kemshilikleri.
Server islemey qalıwı pútkil esaplaw tarmaǵın islemey qalıwı múmkin.
Bul sistemanıń islewin qollap-quwatlaw ushın bólek sistema basqarıwshısı kerek.
Úskenelerdiń joqarı bahası.
Qatlamlı klienttiń server arxitekturası
Kóp dárejeli klient-server arxitekturası - bul bir yamasa bir neshe bólek serverlerde maǵlıwmatlardı qayta islew funkciyası atqarılatuǵın klient-server arxitekturasınıń bir túri. Bul sizge serverler hám klientlerdiń múmkinshiliklerinen jáne de nátiyjeli paydalanıw ushın maǵlıwmatlardı saqlaw, qayta islew hám usınıw funkciyaların ajıratıw imkaniyatın beredi.
Ámeliy protokollar - qosımshalardıń baylanısi hám olar ortasındaǵı informaciya almasınıwın támiyinleydi. Olardıń kóp isletiledigeni hám belgililigi tómendegiler bolıp tabıladı:
FTAM (File Transfer Access and Management) - fayllarǵa baylanısıw OSI protokolı ; X. 400 - elektron pochtalardı halqaro almaslaw ushın
CCITT protokolı ; (3-súwret)
X. 500 - bir neshe sistemada fayl hám katalog xızmeti CCITT protokolı ;

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - electron pochta almasinuvi ushın Internet global tarmaq pro-júzimoli; FTP (File Transfer Protocol) - fayllar uzatıw ushın
Internet global tarmaq protokolı ;
SNMP (Simple Network Management Protocol) - tarmaq monıtoringi, tarmaq bólimlerin qadaǵalaw hám olardı basqarıw protokolı ;
Telnet - Internet global tarmaq protokolı, ol uzaqtaǵı xostlarni dizimnen ótkeriw hám olarda informaciyaǵa qayta islew wazıypasın atqaradı ;
TCP/IP: TCP/IP protokol steklari (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) búgingi kúnde eń kóp tarqalǵan hám fundamental bolıp tabıladı. Ol hár qanday ólshem degi jergilikli tarmaq larda isleydi. Odan tısqarı protokollardan Internet global tarmaǵında islew imkaniyatın beretuǵın birden-bir protokol bolıp tabıladı. TCP/IP protokollar stekiga túrli basqıshlarda isleytuǵın kóp protokollar kiredi, lekin óz atınıń ol eki TCP hám IP protokollar atınan alǵan. TCP (Transmission Control Protocol) - transport protokolı, TCP/IP protokollar stekidan paydalanıp tarmaqta informaciyalardı uzatıwdı basqarıw ushın xızmet etedi. (4-súwret)
IP (Internet Protocol) - tarmaq basqısh protokolı, túrli tarmaqtan ibarat bolǵan tarmaqlarda informaciyalardı jetkiziw ushın transport protokollarınıń birinen paydalanadı, mısalı
TCP yamasa UDP.
TCP/IP stekning tómen basqıshı informaciya uzatıwdıń standart protokollarınan paydalanǵani ushın onı hár qanday tarmaq texnologiyası qullanganda hám hár qanday operatsion sistemalı kompyuterlerde isletiw múmkin boladı.

Ozaldan TCP/IP protokolı global tarmaqlarda paydalanıw ushın proektlestiriwtirilgan, naǵız óziniń ushın ol maksimal túrde maslasıwshı bolıp tabıladı. Atap aytqanda paketlerdi bólimlerge ajıratıw múmkinshiligi bolǵanı ushın da baylanıs kanalınıń sapası itibarǵa alinbasa de, informaciya álbette óz adresine jetkiziledi. IP - protokolınıń bar ekenligi ushın da túrli segmentli tarmaqlar ortasında da informaciya uzatıw múmkin boladı.
TCP/IP - protokolınıń kemshiligi sonnan ibarat, tarmaqta administratorlastırıw quramalılasadı.
Server apparatı kóp paydalanıwshı rejimin qollap -quwatlaydı hám bir neshe klientler menen bir waqıtta islewdi támiyinleydi. Álbette, mashina bir waqtıniń ózinde bir neshe wazıypalardı shın mániste hal ete almaydı, sorawlar keliwi menen gezekke qóyadı, sorawlardı qayta isleydi hám jumıs nátiyjelerin jiberedi. Sorawlar ústin turatuǵınlıq boyınsha saralanishi múmkin. Soraw qanshellilik zárúrli bolsa, ol keyin kelgen sonda da, tezirek qayta islenedi.
Ápiwayı Internet paydalanıwshıları jańalıqlar, kitaplar, kórkem maqalalardı oqıw, qızıqlı video hám filmlerdi tamasha qılıw, forumǵa barıw, social tarmaqlarda " payda etiw", tólewlerdi tólew, doslar menen ushırasıw, jaylastırıw tovarlardı satıp alıw ushın buyırtpalar hám basqalar. Tiykarǵısı, juwap tez.
Áyne klient-server texnologiyası joqarıdaǵı kóplegen wazıypalardı ámelge asırıw múmkinshiligin beredi. Ádetde, klient málim bir paydalanıwshınıń brauzeri bolıp tabıladı.

Download 0,6 Mb.

1 2

Download 0,6 Mb.