59
1-jadval
Kattalik
Birlik
Nomi
O‘l-
chamligi Nomi
Bel-
gisi
Ta’rifi
Uzun-
lik
L
metr
m
Metr – bu yorug‘lik 1/299792458
s vaqt
oralig‘ida vakuumda bosib o‘tiladigan
masofa.
Massa
M
kilo-
gramm kg
Kilogramm – bu massa birligi bo‘lib,
xal qaro kilogramm-prototipining massasi-
ga teng.
Vaqt
T
sekund
s
Sekund – bu seziy-133 atomi asosiy hola-
tining ikki o‘ta nozik sathlari orasidagi
birbiriga o‘tishiga muvofiq keladigan nur-
lanishning 9 192 631 770 davridir.
Elektr
toki
(elektr
tokining
kuchi)
1
amper
A
Amper – bu vakuumda bir-biridan 1 m ora-
liqda
joylashgan, cheksiz uzun, o‘ta kichik
dumaloq ko‘ndalang kesimli ikki para l -
lel to‘g‘ri chiziqli o‘tkazgichlardan tok
o‘tganda o‘tkazgichning har 1 m uzunligida
2 · 10
–7
H ga teng o‘zaro ta’sir
kuchi ni hosil
qila oladigan o‘zgarmas tok kuchi.
Termo-
dinamik
harorat
θ
kelvin
K
Kelvin – bu termodinamik harorat birligi
bo‘lib, u suvning uchlanma nuqtasi termo-
dinamik haroratining 1/273,16 qismiga teng.
Modda
miqdori
N
mol
mol
Mol – bu massasi 0,012 kg bo‘lgan ugle-
rod-12 da qancha atom bo‘lsa, o‘z tarkibi-
ga shuncha elementlarni
olgan tizimning
modda miqdoridir. Molni tatbiq etishda
elementlari guruhlangan bo‘lishi lozim
va ular atom,
molekula, ion, elektron va
boshqa zarrachalar guruhlaridan iborat
bo‘lishi mumkin.
Yorug‘-
lik kuchi
J
kan-
dela
cd
Kandela – bu berilgan yo‘nalishda 540–10
Hz chastotali monoxromatik nurlanishni
tarqatuvchi va shu yo‘nalishda
energetik
yorug‘lik kuchi 1/683
W/sr ni tashkil etuvchi
manbaning yorug‘lik kuchidir.