61
Kattalik
Birlik
Nomi
O‘lchamligi
Nomi
Belgisi
Zichlik
L
–3
M
kilogramm taqsim
metrning kubi
kg/m
3
To‘lqin son
L
–1
metrning darajasi minus
bir
m
–1
Solishtirma hajm
L
3
M
–1
metrning kubi taqsim
kilogramm
m
3
/kg
Elektr tokining zichligi
L
–2
I
amper taqsim metrning
kvadrati
A/m
2
Magnit maydonning
kuchlanganligi
L
–1
I
amper taqsim metr
A/m
Komponentning molar
konsentratsiyasi
L
–3
N
mol taqsim metrning kubi mol/m
3
Ravshanlik
L
–2
J
kandela taqsim metrning
kvadrati
cd/m
2
SI ning maxsus nomiga va belgilanishiga ega bo‘lgan hosi-
laviy birliklari 3-jadvalda ko‘rsatilgan.
SI ning elektr va magnit kattaliklarining
birliklarini elektro-
magnit maydoni tenglamalarini ratsionallashtirilgan shakliga mu-
vofiq hosil qilish lozim. Bu tenglamalarga vakuumning magnit
doimiyligiμ
0
kiradi.Unianiq qiymati4π·10
–7
H/m yoki 12,566
370 614... – 10
–7
H/m (aniq).
O‘lchovlar va tarozilar XVII Bosh konferensiyasining –
O‘TBK (1983y.) qarorlariga muvofiq uzunlik birligi – metrni
yangita’rifibo‘yicha,tekiselektromagnitto‘lqinlariningvakuum-
da tarqalish tezligini qiymati s
0
– 299792458 m/s (aniq) ga teng
deb qabul qilingan.
Bu tenglamaga, shuningdek, qiymati 8,854187817 · 10
–12
F/m ga
teng deb qabul qilingan vakuumning elektrik doimiyligi ε
0
ki-
radi.
davomi
62
Elektr birliklari o‘lchamlarining aniqligini Jozefson effek-
ti va Xoll kvant effekti asosida oshirish maqsadida O‘lchovlar
va tarozilar xalqaro komiteti (O‘TXK) tomonidan 1990-yil
1-yanvaridan boshlab Jozefson konstantasining
shartli qiymati
K
j–90
= 4,83579 · 10
14
Hz/V (aniq) [O‘TXK 1 – tavsiyasi, 1988-y.]
va Klitsing konstantasining
shartli qiymati R
k–90
=25812,807 Ω
(aniq) [O‘TXK, 2-tavsiyasi, 1988-y.] deb kiritildi.
Izoh. O‘TXKning 1- va 2-tavsiyalari elektr yurituvchi kuch
birligivoltvaelektrqarshilikbirligi–Omta’rifiXalqarobirliklar
tizimida qayta ko‘rib chiqilgan degan ma’noni bildirmaydi.
3-jadval
