|
Shaxsiy kompyuter va ofis qurilmalriga texnik xizmat ko
|
| bet | 26/34 | | Sana | 13.10.2022 | | Hajmi | 299.13 Kb. | | #27182 |
Bog'liq O 7 sinf yordamchi sozlar, Algoritmning vaqt murakkabligini baholash, Doc2, Dopler effekti, kosmik tezliklarNazorat savollari:
1.
Hisoblash texnikasi deganda nimani tushinasiz?
2.
Kompyuter ta'rifini keltiring.
3.
Qanday qurilma eng birinchi hisoblash qurilmasi deb hisoblangan?
4.
Mexanik soat qanday xisoblash texnikasi turkumiga kiradi? Uning ishlash mexanizmini tushintirib bering.
5.
Qanday mexanik xisoblash texnikalarni bilasiz? Ular qanday amallarni bajarar edilar?
6.
Birinchi programmist kim bo'lgan? Va uning roli nimadan iborat?
7.
Xisoblash texnikasi rivojlanishini matematik manbalari.
8.
Kompyuterlarning qanday tasniflash usullarini bilasiz?
9.
Moljallangan maqsadga ko'ra tasniflash usuli bo'yicha, kompyuterlar qanday turlarga bo'linadi?
10.
Ixtisoslashtirish darajasi bo'yicha kompyuterlar qanday turlarga bo'linadi?
11.
Tip-o'lchamlari bo'yicha kompyuterlar qanday turlarga bo'linadi?
Mavzu №- 4 : Tizimli plata qurilmasi Reja:
Ona plata
Ona plataning form-faktori
Ona plata (inglizcha: motherboard, MB, yoki inglizcha: mainboard — bosh plata; hisoblanadisleng. ona) — Shaxsiy kompyuterning asosiy qurilmalari — tezkor xotira,qattiq disk va boshqa qurilmalar o'rnatiladigan ko'p qatlamli muxr plata. Aynan ona plata bir-biridan farq qiluvchi qurilmalarni birlashtiradi va boshqaradi.
Ona plataga o‘rnatiladigan asosiy qurilmalar:
Markaziy protsessor (CPU).
Tizimning mantiqiy yig'indisi (chipset — inglizcha: chipset) — Markaziy protsessor (CPU)ni tezkor xotira va periferik qurilmalar kontrollyo'rlari bilan ulanishni ta'minlovchi mikrosxemalar yig'indisi. Odatda, zamonaviy tizimning mantiqiy yig'indisi: „Shimoliy"" va „Janubiy" ko'priklar asosida quriladi.
Shimoliy ko'prik (inglizcha: Northbridge), MCH (Memory controller hub), tizim kontrollyori.
Janubiy ko'prik (inglizcha: Southbridge), ICH (I/O'controller hub), periferik kontrollyor.
Ona plataning form-faktori — bu ona plataning xajmi, mahkamlash joylari, protsessorning qay tartibda o‘matilishini aniqlovchi standart.
Eskirgan: Baby-AT; Mini-ATX; polnorazmernaya plata AT; LPX.
Zamonaviy: AJX; microATX; FlexATX; NLX; WTX, CEB.
Kiritilayotgan: Mini-ITX i Nano-ITX; Pico-ITX; BTX, MicroBTX i PicoBTX
Shunday ona platalar bor hech qaysi form-faktorga mos kelmaydi. Mashxur ona plata ishlab chiqaruvchi
kompaniyalar: Asus, Gigabyte, MSI, Intel, Biostar, Elitegroup, ASRock.
Ona plataning o'rnatilgan modelini DMI orqali bilish mumkin. Linuxda dmidecode
utilitasi orqali, Windowsda — SIW yoki AIDA64 orqali bilib olish mumkin.
Mobil kompyuterlarning (noutbuk) ona platasi sto'l kompyuterlarining ona platasidan ancha farq qiladi va ularda ko'p qurilmalar o'rnatilgan bo'ladi. Masalan, (videokarta), oddiy kompyuterlarda ona plataga o'rnatiladi. Bu, o'z navbatida, noutbuklarning oz quvvat ishlatishga va xajmini kichikligini ta'minlaydi.
Mavzu №- 5 : Protsessorlar arxitekturasi
Reja:
Protsessor arxitekturasi
Protsessor arxitekturasi turlari
Protsessor inglizchada „Process" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, „jarayon" — jarayonni amalga oshiruvchi, boshqaruvchi ma'nolarini bildiradi. Kompyuter Protsessori asosan kompyuterda bo'ladigan jarayonlarni amalga oshirish va boshqarish vazifalarini bajaradi. Asosiy o'lchov birligi chastota hisoblanadi. Protsessor chastotasi uning ma'lum vaqt ichida nechta amalni bajara olishini ifodalaydi. Asosiy qismlari: arifmetik mantiqiy qurilma va boshqarish qurilmasi. Arifmetik mantiqiy qurilmada axborot arifmetika va mantiq jihatidan qayta ishlanadi. Boshqarish qurilmasi xotiradagi axborotlarni chiqarish tartibini belgilaydi, boshqaruvchi signallarni ishlab chiqadi, mashinadagi qurilmalarning ishini uyg'unlashtiradi, dasturni uzish signallarini qayta ishlaydi, xotiradagi axborotlarni muhofazalaydi, Protsessor ishini nazorat qiladi. Protsessor da bulardan tashqari, o'ta tezkor xotira qurilmasi va tashkiliy bloklar ham bor.
Protsessor inglizchada „Process" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, „jarayon" — jarayonni amalga oshiruvchi, boshqaruvchi ma'nolarini bildiradi. Kompyuter
Protsessori asosan kompyuterda bo'ladigan jarayonlarni amalga oshirish va boshqarish vazifalarini bajaradi. Asosiy o'lchov birligi chastota hisoblanadi. Protsessor chastotasi uning ma'lum vaqt ichida nechta amalni bajara olishini ifodalaydi. Asosiy qismlari: arifmetik mantiqiy qurilma va boshqarish qurilmasi. Arifmetik mantiqiy qurilmada axborot arifmetika va mantiq jihatidan qayta ishlanadi. Boshqarish qurilmasi xotiradagi axborotlarni chiqarish tartibini belgilaydi, boshqaruvchi signallarni ishlab chiqadi, mashinadagi qurilmalarning ishini uyg'unlashtiradi, dasturni uzish signallarini qayta ishlaydi, xotiradagi axborotlarni muhofazalaydi, Protsessor ishini nazorat qiladi. Protsessor da bulardan tashqari, o'ta tezkor xotira qurilmasi va tashkiliy bloklar ham bor.
Tizimni boshqarish vazifasi xotira (X) va kiritish-chiqarish tizimi (KChT) bilan xotira kanali va kiritish-chiqarish kanali orqali ulangan Markaziy Protsessorga (MzP) yuklanadi. Markaziy Protsessor xotira ichidan muayyan dasturni shakllantiruvchi komandalarni solishtirib chiqarib, ularning kodini ochadi. Komandalar kodi ochilishining natijasiga muvofiq MP xotira va kiritish portlaridan ma'lumotlarni tanlab olib, ularga ishlov beradi va xotiraga yoki chiqarish portlariga qaytarib yuboradi. Shu bilan birga ma'lumotlarni MP ishtirokisiz ham xotiradan tashqi qurilmalarga va aks yo'nalishda kiritish- chiqarish imkoniyati mavjud. Bunday mexanizm xotiraga to'g'ridan-to'g'ri kirish (XTTK) deb ataladi. MP tizimining har bir tarkibiy qismi etarlicha murakkab ichki tuzilishga ega.
Tizimni boshqarish vazifasi xotira (X) va kiritish-chiqarish tizimi (KChT) bilan xotira kanali va kiritish-chiqarish kanali orqali ulangan Markaziy Protsessorga (MzP) yuklanadi. Markaziy Protsessor xotira ichidan muayyan dasturni shakllantiruvchi komandalarni solishtirib chiqarib, ularning kodini ochadi. Komandalar kodi ochilishining natijasiga muvofiq MP xotira va kiritish portlaridan ma'lumotlarni tanlab olib, ularga ishlov beradi va xotiraga yoki chiqarish portlariga qaytarib yuboradi. Shu bilan birga ma'lumotlarni MP ishtirokisiz ham xotiradan tashqi qurilmalarga va aks yo'nalishda kiritish- chiqarish imkoniyati mavjud. Bunday mexanizm xotiraga to'g'ridan-to'g'ri kirish (XTTK) deb ataladi. MP tizimining har bir tarkibiy qismi etarlicha murakkab ichki tuzilishga ega.
Foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraganda MP tanlash fursatida mikroprotsessor imkoniyatlarining ma'lum darajada umumlashtirilgan kompleks tavsiflariga ega bo'lish maqsadga muvofiqdir. Ishlab chiqaruvchi mutaxassis MPning faqat dasturlarda ochiq aks etadigan hamda tizim ishining chizmalari va dasturlarini tayyorlash mobaynida inobatga olinishi lozim bo'lgan komponentlarini anglab olib, o'zi uchun tushuncha hosil qilib olishga ehtiyoj sezadi xolos. Bunday tavsiflar mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi orqali belgilanadi.
Foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraganda MP tanlash fursatida mikroprotsessor imkoniyatlarining ma'lum darajada umumlashtirilgan kompleks tavsiflariga ega bo'lish maqsadga muvofiqdir. Ishlab chiqaruvchi mutaxassis MPning faqat dasturlarda ochiq aks etadigan hamda tizim ishining chizmalari va dasturlarini tayyorlash mobaynida inobatga olinishi lozim bo'lgan komponentlarini anglab olib, o'zi uchun tushuncha hosil qilib olishga ehtiyoj sezadi xolos. Bunday tavsiflar mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi orqali belgilanadi.
Protsessor arxitekturasi - foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraladigan mantiqiy tuzilish bo'lib, Protsessor tizimini tuzish uchun zarur bo'ladigan funktsiyalarning apparatlar va dasturlar vosita amalga oshirilishiga ko'ra protsessorda joriy etiladigan imkoniyatlarni belgilab beradi.
Protsessor arxitekturasi tushunchasi quyidagilarni aks ettiradi:
Protsessor arxitekturasi tushunchasi quyidagilarni aks ettiradi:
Protsessor tuzilishini, ya'ni protsessorni tashkil etadigan tarkibiy qismlar komponentlarining majmui va ular orasidagi aloqalarni (foydalanuvchi uchun protsessorning registrli modeli bilan cheklanish kifoyadir);
Ma'lumotlarning taqdim etilish usullari va ularning formatlarini;
Tuzilishning dasturiy jihatdan foydalanuvchi uchun tushunarli bo'lgan barcha elementlariga murojaat qilish usullarini (registrlarga, doimiy va tezkor xotiralar uyalariga, tashqi qurilmalarga ma'lum manzil bo'yicha murojaat qilish);
Protsessor tomonidan bajariladigan operatsiyalar to'plamini;
Protsessor tomonidan shakllantiriladigan va uning ichiga tashqaridan kirib keladigan boshqaruvchi so'zlar va signallar tavsifini;
Protsessor tomonidan shakllantiriladigan va uning ichiga tashqaridan kirib keladigan boshqaruvchi so'zlar va signallar tavsifini;
Tashqi signallarga bildiriladigan munosabatlarni
Protsessor tizimining xotira bo'shlig'ini shakllantirish usuliga ko'ra Protsessor arxitekturalari ikkita asosiy turga bo'linadi.
|
| |
