Sherzodbek Yokubov Shavkat o‘g‘li Nivelirlar aniqligi bo‘yicha uch xilga bo‘linadi: yuqori

Sherzodbek Yokubov Shavkat o‘g‘li

Nivelirlar aniqligi bo‘yicha uch xilga bo‘linadi: yuqori
aniqlikda N-0,5-I, II sinf nivelirlash, aniq N-3, N-3K, N-3KL-
III va IV sinf nivelirlash va texnikaviy N-10, N-10K-texnik
nivelirlash uchun qo‘llaniladi.
Nivelir shifri ѐnidagi son 1 km ikkilangan yo‘lni
nivelirlash aniqligini, harflar esa K-kompensatorli, L-limbli
ekanligini ko‘rsatadi.
Konstruksiyasiga ko‘ra nivelirlar ko‘rish o‘qi, adilak
ѐrdamida gorizontal holga keltiriladigan va gorizontal ko‘rish
chizig‘i, o‘zi o‘rnatiladigan (kompensatorli) nivelirlarga
bo‘linadi.
Texnik nivelirlashda ko‘pincha aniq N-3 va N-3K nivelirlar
qo‘llaniladi. N-3 nivelirning umumiy ko‘rinishi 1-rasmda
keltirilgan.

1-rasm. N3 nivelirning tuzilishi
1. Ko‘targich vint
8. Dumaloq adilak
2. Taglik
9. Elevasion vint
3. Okulyar
10. Nishon
4. Iplar to‘rli plastinka
11. Kremalyera
5. Silindrik adilak
12. Silindrik adilak g‘ilofi
6. Silindrik adilak tuzatgich vintlari
13. Yo‘naltirish vinti
7. Ob’yektiv vinti
14. Dumaloq adilakni uzatgich
15. Ko‘targich vinti

Nivelir o‘rnatgich vint yordamida usti gorizontal
holga chamalab keltirilgan shtativga o‘rnatiladi. Truba ikki
ko‘targich vintlarga parallel qo‘yilib, avval ularni qarama-
qarshi tomonga va keyin uchinchi vintni burash orqali
doiraviy adilak pufakchasi doira o‘rtasiga keltiriladi. Bunda
nivelir aylanish o‘qi taxminan tik holatda bo‘ladi. Truba
reykaga qaratilib vint (6) da mahkamlanadi, kremalyera 5
vintini burash reykaning va okulyar g‘ilofini burash orqali
iplar to‘rining aniq tasvirlari hosil qilinadi.

Nivelir ko‘rish trubasi (1) ning chap tomoniga
asbob ko‘rish o‘qini gorizontal holga aniq keltirishda
qo‘llaniladigan silindrik adilak joylashgan. Reyka
tasvirini va pufakcha elevasion vint (9) yordamida
o‘rtaga keltirilayotgan paytda adilak tutashgan uchlarini
kuzatuvchi ko‘rish maydonini ko‘radi va gorizontal ip
qarshisidagi reykadan sanoq oladi.
Nivelirni ishlatishdan oldin uning quyidagi
geometrik shartlarning qanoatlantirishi tekshiriladi, N-3
nivelirini tekshirish shartlari quyidagilardan iborat: