Sinf: Mavzu: Zardo`zlikda ishlatiladigan naqsh turlari. Kartonga naqsh (gul) tushirish va qirqish

Sinf:

Darsning maqsadi:

a)ta`limiy – zardo`zlikda ishlatiladigan naqsh turlari haqida ma`lumot berish, kartonga naqsh (gul) tushirish va qirqishni o`rgatish, zardo`zlikda ishlatiladigan asbob-uskunalardan to`g`ri foydalanish hamda xavfsizlik qoidalariga rioya qilishni o`rgatish, mavzu yuzasidan bilim, ko`nikma va malaka hosil qilish;

b)tarbiyaviy – o`quvchilarni vatanparvarlik, mehnatsevarlik, milliylik ruhida tarbiyalash;

s)rivojlantiruvchi – o`quvchilarning zardozlikkka oid bilim va ko`nikmalarini rivojlantirish.

Dars metodi: yangi bilimlarni berish, o`zlashtirilgan bilimlarni mustahkamlash.

Dars uslubi: savol-javob, amaliy ishlash.

Dars jihozi: korcho`p, zardozlik asboblari, ko`rgazma plakatlar, kompyuter va monitor, zardo`zlik liboslari.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism

- salomlashish, navbatchi axborotini tinglash;

- mehnat haqidagi maqollarni o`qish va tahlil qilish;

- o`zbek milliy liboslari haqida bahs yuritish.

II. O`tgan mavzu va uyga vazifani so`rash.

Savollar: 1. Zardo`zlikda qanday asboblar ishlatiladi?

2. Korcho`pning ma`nosi nima va uning vazifasi nimadan iborat?

3. Chambarak nima?

4. Xorakning vazifasi nimadan iborat?

5. Zardo`zlikda qanday ignalardan foydalaniladi?

6. Angishvona deb nimaga aytiladi? U bizga nima uchun kerak?

III. Yangi mavzu bayoni. O`quvchilarga yangi mavzu e`lon qilinadi. Rejasi doskaga yoziladi:

1. 
   Chiroyli rasm, gul, naqsh, shakllar tanlash
   
2. 
   Eskiz tanlash (naqsh, gul, o`simlik).
   
3. 
   Kartonga naqsh tushirish.
   
4. 
   Kartonga tushirilgannaqshni qirqish.
   
5. 
   Xavfsizlik qoidalari.
   

Naqsh arabcha so`z bo`lib “gul”, “tasvir” degan ma`nolarni anglatadi. Naqsh – qush, hayvon, o`simlik, novda (girix) va boshqa elementlarning ma`lum tartibda takrorlanishidan hosil qilingan bezakdir. Naqsh elementlari tabiatdan to`g`ridan-to`g`ri olinmasdan, qayta ishlash asosida hosil qilinadi.

O`zbek xalq amaliy san`atida ishlatiladigan naqshlar tuzilishiga ko`ra 4 turga bo`linadi:

O`quvchilarga yana quyidagi ma`lumotlar beriladi:

1. 
   Barg – bu elementning oddiy va murakkab ko`rinishlari mavjud: oddiy burglar, shobarg, qo`shbarg, uchbarg va hokazo.
   Xalq - bu odamlar jamoasi boʻlib, ularning tili, madaniyati, sanʼati, dini boshqa jihatlarini birgalikda aks ettiradi. Xalq tushunchasi keng boʻlib jihatlari bilan birlashtiriladigan odamlar yigʻindisiga aytiladi.
   Bundan tashqari bodom bargi, arra tishli va to`lqinsimon ko`rinishlarda ham uchraydi.
   
2. 
   Gul – islimiy naqsh elementi bo`lib, ular kompozitsiyaning markazida joylashadi. Ular ham oddiy va murakkab bo`ladi.
   
3. 
   Novda – o`simliksimon naqsh elementi bo`lib, gul, barg, meva va boshqa elementlarni o`zaro bog`lab turadi. Novda nozik va ravon yo`nalishlari bilanalohida shakllarni yasaydi, tabiatda barcha daraxt va o`simliklar pastdan tepaga, ya`ni bir tomonlama harakat qiladi.
   Bodom (Amygdalus L.) - raʼnodoshlar (anorgullilar oilasi)ga mansub daraxt va butalar. 40 ga yaqin turi maʼlum. Osiyo, Shimoliy hamda Markaziy Amerikada, Yevropaning jan.da, Zakavkazye, Oʻrta Osiyoda tarqalgan.
   Harakat - borliqnint ajralmas xususiyati boʻlgan oʻzgaruvchanlikni (q. Barqarorlik va oʻzgaruvchanlik) ifodalovchi falsafiy kategoriya. H. tushunchasi imkoniyatlarning voqelikka aylanishini, roʻy berayotgan hodisalarni, olamning betoʻxtov yangilanib borishini aks ettiradi.
   
   

O`quvchilarga xavfsizlik qoidalari tushuntiriladi.

IV. Mavzuni mustahkamlash.

O`quvchilarga zardo`zlikka oid bezaklar ko`rsatiladi va ularni farqlash topshiriladi.

Qizlar oldindan tayyorlab qo`yilgan kartonlarga naqshlarni tushiradilar va qirqardilar. Ularning ishlari kuzatib turiladi. Qiynalgan o`quvchilarga yordam beriladi, xavfsizlik qoidalari eslatib turiladi.

V. Baholash. Savollarga to`g`ri javob bergan va bezaklarni aniq chizgan va qirqqan o`quvchilar “5”, “4”, “3”, “2”, “1” ballar bilan baholanadi.