24
Sinxron tarjimada strategiya – tarjima vazifalarini
amalga oshirish uslubi
bo’lib, bu ma’ruzachining madaniy va shaxsiy xususiyatlarini, baza darajasini, til
ustkategoriyalari va ostkategoriyalarini hisobga olgan holda xabar yuboruvchining
kommunikativ maqsadini asliyat tilidan tarjima tiliga
adekvat tarzda yetkazib
berishdan iborat.
Mazkur izohdan shuni ko’rish mumkinki, strategiya tushunchasi ham lisoniy,
ham g’ayrilisoniy omillarni o’zida jamlab, bu omillarning har biri tarjimaning
ma’lum bir parchasida u yoki bu (yoki bir vaqtda bir necha) uslublar tanlovini shart
qilishi mumkin. Tajribali tarjimonning strategiya tanlovi ko’pincha avtomatizm
rejimida amalga oshadi. Bundan tashqari strategiya asliyat
tilidan tarjima tiliga
tarjima qilishda adekvatlik va muqobillikka erishish vositasi bo’lganligi sababli,
sinxron tarjimon tomonidan bir vaqtning o’zida bir necha strategiyalar qo’llanilishi
mumkin. Shuningdek, asos sifatida strategiyalardan biri olinib,
boshqalari esa
qo’shimcha bo’lishi mumkin. Masalan, dastlab tanlab olingan uslub istalgan
natijalarga olib kelmasa, anna shu qo’shimcha strategiya
murakkab vaziyatdan
chiqishning vositasi bo’lib xizmat qilishi mumkin.
Sinxron tarjima tadqiqotida qarama-qarshi bo’lgan masalalardan biri bu ko’p
yillardan buyon sinxron tarjima qaysi til juftligida katta qiyinchiliklar mavjudligi
borasida olib borilayotgan bahslardir. Eng keng tarqalgan 10 ta sinxron tarjima
tillari (ingliz, nemes, arab, rus, xitoy, fransuz, italyan, yapon,
portugal, ispan)
orasida 3 tasi shunday sintaktik strukturaga egaki, bunda fe’l gapning so’nggida
keladi. Lekin arab tilida aksincha, fe’lli konstruksiya gapning boshida keladi.
Ayrim tadqiqochilar tarjimaning qiyinchiliklari til juftliklariga bog’liq
emas deb
hisoblaydilar. Umuman olgan til jamiyati ikki qarama-qarshi maktabga bo’lingan
bo’lib, ularni shartli ravishda «ikkitarafmaliliklar» va «universalistlar» deb atash
mumkin.
