78
9- LABORATORIYA ISHI
STABILITRON XARAKTERISTIKASI VA PARAMETRLARINI
TADQIQ ETISH
Ishning maqsadi: Elektr teshilish rejimida diod tokini unga qo‘yilgan teskari
yo‘nalishdagi kuchlanish bilan bog‘liqligini tajriba
usuli bilan aniqlash va bu
bog‘lanishni approksimatsiyalovchi chiziqli funktsiya parametrlari qiymatlarini
hisoblash.
9.1. Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik
9.1.1. Yarimo‘tkazgich stabilitronning VAXsi 9.1a- rasmda,
uning elektr
sxemalarda shartli belgilanishi esa 9.1b-rasmda ko‘rsatilgan.
Stabilitron VAXsi teskari shahobchasining U
st.min
-U
st.max
kuchlanish
qiymatlari oralig‘i elektr teshilishga (odatda ko‘chkisimon) tegishli.
Teshilish
rejimida teskari kuchlanishning juda oz miqdorda o‘zgarishi teskari tokni kuchli
o‘zgarishiga olib keladi.
a)
b)
9.1- rasm. Yarimo‘tkazgichli stabilitronni VAXi (a) va
sxemada shartli belgilanishi (b)
79
Stabilitronning
bu
hususiyatidan
sxemotexnikada
kuchlanishni
barqarorlashda keng qo‘llaniladi.
9.1.2. Kuchlanishni barqarorlash rejimida stabilitron VAXsi chiziqli funktsiya
bilan approksimatsiyalanadi:
ST
D
B
SТ
I
R
U
U
,
(9.1)
bu yerda,
R
D
- parametri kuchlanishni barqarorlash rejimidagi diodning differentsial
qarshiligini,
U
B
- parametri esa, kuchlanishning bo‘sag‘aviy qiymatini ko‘rsatadi.
9.1.3. Keng qo‘llaniladigan stabilitronlarning ba'zi
elektr parametrlarining
ro‘yxati:
δU
st
- barqarorlash kuchlanishi;
U
st
- barqarorlash kuchlanishning vaqt bo‘yicha nostabilligi;
U
to‘g‘
- stabilitrondagi o‘zgarmas to‘g‘ri kuchlanish;
I
st,min
- stabilitrondagi ruxsat etilgan eng kichik o‘zgarmas tok;
I
st,max
- stabilitrondagi ruxsat etilgan eng katta o‘zgarmas tok;
I
to‘g‘,maks
- stabilitrondagi ruxsat etilgan eng katta to‘g‘ri o‘zgarmas tok;
R
maks
- stabilitrondagi ruxsat etilgan eng katta sochuvchi quvvat;
r
st
- belgilangan o‘zgarmas tok rejimida (
I*s)
aniqlangan differentsial
qarshilik;
st - barqarorlash kuchlanishining temperaturaviy koeffitsienti.
Т
U
U
SТ
SТ
SТ
/
(9. 2)
Stabilitronning quyidagi guruhlari mavjud: umumiy maqsad uchun
qo‘llaniladigan maxsus termokompensatsiyalangan pretsizionli (aniq kuchlanish
qiymati talab qilinadigan sxemalar uchun); impulsli, ikki anodli, stabistorlar.
