• Sual 15
  • Sual 16
  • Sual 17
  • Sual 18
  • Sual 19
  • Mühafizə olunan obyektdən izolyzsiya olunmuş ildırımdan mühafizə qurğularında cərəyanötürücülərin yerləşdirilməsi
  • İzolyasiya olunmamış ildırımdan mühafizə qurğularında cərəyanötürücülərin yerləşdirilməsi
  • Cərəyanötürücülərin yerləşdirilməsinə olan tələblər
  • Cərəyanötürücülərin təbii elementləri
  • Yerləbirləşmə qurğusu ilə avadanlıq arasındakı kontakt birləşmələrinin və metallik əlaqələrin yoxlanılması




    Download 2.21 Mb.
    bet6/10
    Sana02.01.2022
    Hajmi2.21 Mb.
    #2054
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
    Yerləbirləşmə qurğusu ilə avadanlıq arasındakı kontakt birləşmələrinin və metallik əlaqələrin yoxlanılması

    Kontakt birləşmələrini aşağıda göstərilən yerlərdə yoxlamaq lazımdır:

    -transformatorların neytralının yerləbirləşdirilmə dövrələrində;

    - qısaqapayıjıların yerləbirləşdirilmə dövrələrində;

    -dayaqlarla və APQ-nin konstruksiyası ilə ildırımdan mühafizə troslarının birləşdirilmə yerlərində;

    - yerləbirləşdirilən avadanlıqla yerləbirləşmə qurğularının birləşdirilmə yerlərində.

    Kontakt birləşmələri onlara baxmaqla, tıqqıldatmaqla, həmçinin keçid müqavimətini körpü ilə, mikroommetrlə və ampermetr-voltmetr metodu ilə ölçməklə yoxlanılır.

    Kütləvi şəkildə ölçmələr zamanı MJ-07, MJ-08, həmçinin GKO–200 yaxud GKZ–01 jihazlarından istifadə etmək əlverişlidir.

    Kontakt birləşmələrinin müqavimətinin qiyməti normallaşdırılmır, amma təcrübə (praktika) ilə müəyyən olunmuşdur ki, keçid müqavimətinin 0,05 Om-dan çox olmayan qiymətlərində yerləbirləşmə qurğusuna keyfiyyətli birləşmə təmin olunur.

    İş yerlərində və ondan kənar yerlərdə yerləbirləşmə qurğuları ilə avadanlığın metallik əlaqəsinin yoxlanılması lazımı qaydada yerinə yetirilir. Əgər yerləbirləşdiriji keçiriji (naqil) yerləbirləşdiriji qurğuya birləşdirilməyibsə (əlaqə yoxdursa), ölçülmüş gərginliyin qiyməti qonşu avadanlığın gövdəsində ölçülmüş qiymətdən bir neçə dəfə fərqlənəjəkdir.

    Gərginliyi 220 kV və ondan yüksək olan yarımstansiyalarda APQ-nin yerləbirləşdirijisi ilə transformatorun neytralının yerləbirləşdirilmə yeri arasında metallik əlaqənin müqavimətinin yoxlanılması tövsiyyə olunur. Metallik əlaqənin müqavimətinin yoxlanılması zamanı toxunma gərginliyini ölçən jihazdan istifadə olunduqda ölçməni, transformatorun neytralının yerləbirləşdirilən nöqtəsinin jihazın J2, P2 çıxışları ilə, J1, P1 çıxışlarını isə APQ-nin yerləbirləşdirijisi ilə birləşdirmə sxemi üzrə yerinə yetirmək lazımdır. Əgər müqavimətin qiyməti 0,2 Om-dan çox olmazsa metallik əlaqə qənaətbəxş hesab olunur.

    Sual 15

    YQ-nın korroziya vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.



    Cavab

    Yerləbirləşdiriji keçirijilərin (naqillərin) yerli (lokal) korroziya ilə zədələnmələri yerləbirləşdirijiyə baxış zamanı (əsasən onun üstünün açılması – qruntdan təmizlənməsi zamanı), həmçinin toxunma gərginliyinin ölçülməsi və metallik əlaqənin yoxlanılması zamanı aşkar olunur.

    Yerləbirləşdirijinin bütün səthi üzrə korroziya üçün xarakteristik olan əlamət keçirijinin səthi boyunja, metalın daxilinə nüfuz etməklə elementin en kəsik ölçülərinin azalmasına səbəb olmasıdır. Korroziya məhsulu metalın səthindən mexaniki üsulla təmizləndikdən sonra onun səthi kələ-kötür olsada metalın səthində aydın görünən korroziya nöqtələri və çat olmur.

    Yerli korroziya keçirijinin səthində tək-tək, ola bilər ki, çoxlu sayda yaralanmaların yaxud krater formasında dərinliyi və eninə ölçüləri müqayisə oluna biləjək, və onların ölçülərinin millimetrin hissələrindən bir neçə millimetrə qədər dəyişən olması ilə xarakterizə olunur.

    Korroziyanın növündən asılı olaraq korroziya nətijəsində yeyilmə dərəjəsinin miqdarja qiymətləndirilməsi, seçmə yolu ilə, yerləbirləşdiriji qurğunun sahə üzrə nəzarətdə olan elementlərinin xarakterik ölçülərinin ölçülməsi ilə yerinə yetirilir. Bu ölçülər elementin səthindən korroziyanın məhsulu təmizləndikdən sonra təyin edilir.

    Bütün səth boyunja korroziya zamanı xarakteristik ölçülər keçirijinin en kəsiyinin xətti ölçüləri (diametri, qalınlığı, eni) hesab olunur. Bu ölçülər ştangenpərgarla ölçülür.

    Yerli yara korroziyası zamanı ayrı-ayrı yaraların dərinliyi, həmçinin nəzarət olunan sahədə yaranın sahəsi ölçülür.

    Əgər yerləbirləşdiriji qurğu elementinin 50%-dən çox hissəsi korroziya nətijəsində yeyilib dağılmışdırsa, həmin element dəyişdirilməlidir.



    Sual 16

    Deşilən qoruyucuların vəziyyətinin yoxlanması.



    Cavab
    Deşilən qoruyujular neytralı yerdən izolyasiya olunmuş (yaxud neytralın yerdən izolyasiya olunması recimində işləməsi mümkün olan şəbəkələrdə) gərginliyi 1000 V-a qədər olan qurğularda quraşdırılır.

    Deşilən qoruyujuların vəziyyətinin yoxlanılması farforun bütövlüyünün, yiv birləşdirijisi və bərkidijisinin, yerləbirləşdirijinin keyfiyyətinin yoxlanılmasından ibarətdir. Elektrodların elektriklə deşiləbiləjək səthləri təmiz və hamar olmalı, onların səthində tilişkələr və yanıqlar olmamalıdır. Slyudadan olan araqatı lövhəsi bütöv olmalı və 220-380 V üçün düzəldilənlərin qalınlığı 0,08±0,02 mm və 500-660 V üçün düzəldilənlərin qalınlığı isə 0,21±0,03 mm həddində olmalıdır.

    Tam yığılmış qoruyujunun izolyasiya müqaviməti gərginliyi 250 V-a qədər olan meqaommetrlə ölçülür. İzolyasiyanın müqaviməti 5÷10 MOm-a bərabər və ondan çox ola bilər.

    Quraşdırılmamışdan qabaq qoruyujunun deşilmə gərginliyi ölçülür. 220-380 V üçün olan qoruyujularda Udeş.=351÷500 V; 500-660 V üçün isə Udeş.=701÷1000 V olur. Deşilmədən sonra müşaiyətçi jərəyanı məhdudlaşdırmaq üçün qoruyujunun dövrəsinə 5÷10 kOm-luq jərəyanməhdudlaşdırıjı (ballast) müqavimət qoşulur (şəkil 1).



    Şəkil 1. Deşilən qoruyujunun deşilmə gərginliyinin ölçülmə sxemi

    TTr-r–tənzimləyiji transformator; YTr-r–yüksəldiji

    transformator, Rb – ballast müqavimətdir


    Sınaq zamanı sınaq gərginliyi səlis olaraq deşilmə gedənə qədər yüksəldilir. Əgər deşilmə gərginliyi normaya uyğundursa gərginlik aşağı salınır və yenidən 0,75 Udeş.–yə qədər yüksəldilir. Bu zaman əgər deşilmə baş verməzsə, sınaq qurğusu dövrədən açılır və təkrarən izolyasiyanın müqaviməti ölçülür. İzolyasiyanın müqaviməti çox azalmışdırsa (30%-dən çox) qoruyujunu sökmək, deşilmə səthlərini yanıqlardan təmizləmək və sınağı təkrarlamaq, ballast müqaviməti artırmaq lazımdır.

    Sual 17

    Faza-sıfır ilgəyinin müqavimətinin yoxlanılması.



    Cavab

    Neytralı yerlə birbaşa birləşdirilmiş gərginliyi 1000 V-a qədər olan qurğularda faza-sıfır ilgəyinin müqaviməti yoxlanılır.

    Yoxlama daha uzaqda yerləşən, daha güjlü olan elektrik qəbuledijisi üçün, amma onların ümumi miqdarının ən azı 10%-ində yerinə yetirilir. Yoxlamanı aşağıda verilən hesablama formulu ilə yerinə yetirmək olar:

    (1)

    burada: Zn – faza-sıfır ilgəyi naqillərinin tam müqaviməti; Zt – qidalandırıjı transformatorun tam müqavimətidir.

    Alüminium və mis naqillər üçün Zn =0,6 Om/km qəbul etmək olar.

    Zilg üzrə birfazalı yerlə qısaqapanma (QQ) jərəyanı aşağıdakı formula ilə təyin olunur:

    (2)

    burada:

    Uf- faza gərginliyidir.

    Əgər hesabat göstərsə ki, yerlə birfazalı qapanma jərəyanının dəfəliliyi (ədədin bir neçə dəfə öz-özünə vurulması) mühafizə aparatlarının EQQQ-də göstərilən yol verilən işləmə dəfəliliyindən 30% çox olarsa, o zaman hesabatla kifayətlənmək olar. Əks halda QQ jərəyanını xüsusi jihazlarla (məs. GKO-200, GKO-201) birbaşa ölçmək yaxud alçaq gərginlikdə ampermetr-voltmetr üsulu ilə ölçmək lazımdır.


    Sual 18

    Ildırımqəbuledicilər haqqında ümumi məlumat.



    Cavab

    Ümumi təsəvvürlər

    İldırımqəbuledicilər xüsusi yaxud obyektin üzərində quraşdırıla bilər və yaxud onların funksiyasını mühafizə olunan obyektin konstruktiv elementləri yerinə yetirir, son halda onlar təbii ildırımqəbuledicilər adlanırlar.

    İldırımqəbuledicilər aşağıda göstərilən elementlərin kombinasiyasından sərbəst şəkildə hazırlana bilər: metal çubuqdan, dartılmış naqillərdən (burazdan-trosdan), torşəkilli keçiricidən (tordan-setkadan).

    Təbii ildırımqəbuledicilər

    Bina və qurğuların aşağıda göstərilən konstruktiv elementlərinə təbii ildırım qəbuledicilər kimi baxıla bilər:

    a) mühafizə olunan obyektin metal örtüyü aşağıda göstərilən şərtləri ödədiyi halda:


    1. müxtəlif hissələr arasında elektriki kəsilməzlik uzun müddətə təmin olunduqda;

    2. əgər metal örtüyü zədələnmədən və yanmadan (ərimədən) qorumaq lazımdırsa, metal örtüyün qalınlığı t cədvəl 1-də göstəriləndən az olmamalıdır;

    3. metal örtüyün izolyasi qatı yoxdur. Bu zaman korroziyaya qarşı kiçik boya qatı yaxud 0,5 mm qalınlığında asfalt örtüyü və yaxud qalınlığı 1 mm olan plastik örtük izolyasiya hesab olunmur;

    4. əgər metal örtüyü zədələnmədən, qorumaq vacib deyilsə və örtüyün altındakı yanan materialın yanma (alovlanma) təhlükəsi yoxdursa, o zaman metal örtüyün qalınlığı 0,5 mm-dən az olmamalıdır;

    5. metal örtüyün üst, yaxud alt hissəsində olan qeyri-metal örtük mühafizə olunan obyektdən kənara çıxmır;

    b) damın metal konstruksiyası (ferma, bir-biri ilə birləşdirilmiş polad armaturlar);

    c) damın üstündən su axıtma borusu, bəzək elementləri, damın kənarlarının çəpəri və s. tipdə olan metal elementlərin en kəsikləri əgər adi ildırım qəbuledicilərin qeyd olunmuş ölçülərindən az deyilsə;

    ç) texnoloji metal boru və çənlər (rezervuarlar), əgər onların qalınlığı 2,5 mm-dən az olmayan metaldan düzəldilmişdirlərsə və bu metalın ildırım zərbəsindən əriməsi və yanması təhlükəli yaxud yolverilməz nəticəyə səbəb olmayacaqsa;

    d) metal borular və çənlər, əgər onlar cədvəl 3.2-də göstərilmiş t qalınlığından az olmayan metallardan düzəldilmişdirlərsə və ildırım zərbəsi olan nöqtədə obyektin daxili hissəsində temperatur artımı təhlükəli deyilsə.

    Cədvəl 1

    Təbii ildırımqəbuledici funksiyasını yerinə yetirən dam örtüyünün,

    borunun, çən gövdəsinin qalınlığı


    Mühafizə səviyyəsi

    Materialı

    t qalınlığı, az olmamalı, mm

    I-IV

    Dəmir

    4

    I-IV

    Mis

    5

    I-IV

    Aliminium

    7



    Sual 19

    Cərəyan ötürücülər haqqında ümumi məlumat.



    Cavab

    Ümumi mülahizələr

    Təhlükəli qığılcımlanma ehtimalını azaltmaq məqsədilə cərəyanötürücüləri elə yerləşdirmək lazımdır ki, zərbə nöqtəsi ilə yer arasında:

    a) cərəyan bir neçə paralel yolla axsın;

    b) bu yolların uzunluğu minimuma qədər məhdudlaşdırılsın.



    Mühafizə olunan obyektdən izolyzsiya olunmuş ildırımdan mühafizə qurğularında cərəyanötürücülərin yerləşdirilməsi

    Əgər ildırımqəbuledicilər təkdayanan dayaqlar (yaxud bir dayaq) üzərində quraşdırılmış çubuqlardan ibarətdirsə, o zaman hər bir dayaqda ən azı bir cərəyanötürücü nəzərdə tutulmalıdır.

    Əgər ildırımqəbuledicilər təkdayanan horizontal naqillərdən (burazlardan-troslardan) yaxud bir burazdan ibarətdirsə naqilin hər birinin sonundan ən azı bir cərəyanötürücü tələb olunur.

    Əgər ildırımqəbuledici mühafizə olunan obyektin üstündə asılmış tordan (setkadan) ibarətdirsə setka asılmış dayağın hər birindən ən azı bir cərəyanötürücü düzəldilir. Cərəyanötürücülərin ümumi sayı ən azı iki olmalıdır.



    İzolyasiya olunmamış ildırımdan mühafizə qurğularında cərəyanötürücülərin yerləşdirilməsi

    Mühafizə olunan obyektin perimetri boyunca cərəyanötürücülər elə yerləşdirilir ki, onlar arasında olan məsafənin orta qiyməti cədvəl 1-də göstərilən qiymətdən az olmasın.

    Cədvəl 1

    Mühafizə səviyyəsindən asılı olaraq cərəyanötürücülər

    arasında olan məsafənin orta qiyməti


    Mühafizənin səviyyəsi

    Məsafənin orta qiyməti, m

    I

    10

    II

    15

    III

    20

    IV

    25

    Cərəyanötürücülər yer səthinin yaxınlığında və binanın hündürlüyü boyunca hər 20 m-dən bir horizontal qurşaqlarla birləşdirilməlidirlər.



    Cərəyanötürücülərin yerləşdirilməsinə olan tələblər

    Yaxşı olardı ki, cərəyanötürücülər mühafizə olunan obyektin perimetri boyunca bərabər məsafələrdə yerləşdirilsin. İmkan daxilində onlar binanın künclərinin yaxınlığında yerləşdirilir.

    Mühafizə olunan obyektdən izolyasiya olunmamış cərəyanötürücülər aşağıdakı qaydada çəkilir:


    1. əgər divar yanmayan materialdan tikilmişdirsə cərəyanötürücülər divarın səthi boyunca bərkidilir yaxud divara yerləşdirilir;

    2. əgər divar yanan materialdan tikilmişdirsə cərəyanötürücü bilavasitə divarın səthi boyunca yerləşdirilə bilər, amma bu zaman ildırım cərəyanı cərəyanötürücüdən axan zaman onun temperaturunun artması divarın materialı üçün təhlükə törətməməlidir;

    3. əgər divar yanan materialdan tikilmişdirsə (hazırlanmışdırsa) və cərəyanötürücünün temperaturunun artması onun üçün təhlükəlidirsə, cərəyanötürücülər elə yerləşdirilməlidirlər ki, onlar arasında və onlarla mühafizə olunan obyekt arasında olan məsafə 0,1 m-dən çox olsun. Cərəyanötürücüləri bərkitmək üçün olan metal bəndlər divarla kontaktda ola bilərlər.

    Suaxıtma borusu ilə cərəyanötürücü çəkmək lazım deyil. Cərəyanötürücüləri qapı və pəncərələrdən mümkün qədər maksimal məsafədə yerləşdirmək lazımdır.

    Cərəyanın yolu mümkün qədər qısa olması üçün cərəyanötürücülər düz və şaquli olaraq çəkilirlər. Cərəyanötürücülərin halqa şəkilində çəkilməsi tövsiyyə olunmur.



    Cərəyanötürücülərin təbii elementləri

    Binanın aşağıda göstərilən elementləri təbii cərəyanötürücü kimi hesab oluna bilərlər:

    a) metal konstruksiyalar, əgər:

    elektriki kəsilməsizlik ayrı-ayrı elementlər arasında uzunmüddətlidirsə və 3.2.4.2 bəndinin tələblərinə cavab verirsə;

    onların ölçüləri cərəyanötürücülər üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi ölçülərdən az olmazsa;


    Download 2.21 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




    Download 2.21 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Yerləbirləşmə qurğusu ilə avadanlıq arasındakı kontakt birləşmələrinin və metallik əlaqələrin yoxlanılması

    Download 2.21 Mb.