T texniki kolleci




Download 0.63 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/18
Sana12.05.2023
Hajmi0.63 Mb.
#59101
TuriMühazirə
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
konstruksiya-materiallarının-texnologiyası
referat 6436 (1), referat 6436
 
 
 
 
 
 
 
Mövzu 23. Çuqun istehsalı 
D
əmir təmiz halda yer qatının üst hissələrində çox nadir hallarda rast gəlinir, 
oksidl
əşməyə meyilli olduğu üçün adətən daha çox dəmir oksidləri rast gəlinir. Bu 
oksidl
ərlə daha zəngin olan, birləşmələr dəmir filizi adlanır. Dəmir filizlərinə qırmızı, 
qonur, maqnitli v
ə şpat dəmir filizləri aiddir.
Qırmızı dəmir filizi (hematit) – adətən dəmir Fe
2
O

halında olur. Qırmızı dəmir 
filizinin t
ərkibində 45-65% Fe olur. Hematit domna sobalarında tez bərpa olunur.
Qonur d
əmir filizi (limonit) - dəmir nFe
2
O
3
mH
2

formasında olur. Limonit sarı 
r
əngdə olan 54,14% Fe
2
O

v
ə 25,3% H
2
O olan mineraldır. Adətən qonur dəmir filizi 25-
50% Fe-
ə malik olur.
Maqnit d
əmir filizi (maqnetit) əsasən dəmir Fe
3
O
4
birl
əşməsi şəklində olur, yaxşı 
maqnit xass
ələrinə malikdir. Maqnetitin tərkibində 40-70% dəmir olur ki, bu da ən zəngin
d
əmir filizi hesab olunur.
Şpat dəmir filizi (siderit) – dəmir karbonat birləşməsi –FeCO

şəklində olur. Bu 
d
əmir filizinin tərkibində 30-37% dəmir olur. Dəmirin miqdarını artırmaq üçün əritmədən 
öncə filiz yandırılır, karbon qazının kənarlaşması ilə filiz daha məsaməli olur və rahat 
reduksiya olunur. 
Çuqun istehsalı üçün dəmir filizindən başqa digər materiallar da tələb olunur. Bu 
materiallara manqan filizi, flyus v
ə kous aiddir. Manqan filizi domna sobasına yüklənən 
d
əmir filizində manqanın miqdarı az olduqda dəmir filizi ilə birlikdə yüklənir.Manqan 


filizind
ə manqan müxtəlif oksidlər - MnO
2
,Mn
3
O
4
, Mn
2
O
3
şəklində olur.Bu oksidlərin 
t
ərkibində Mn-ın miqdarı 25-40%-dir. 
Sobada işçi sahənin artmaması məqsədilə boş dağ süxurlarının rahat əriməsi 
yanacağa qənaət məqsədilə domna sobasına flus verilir. Dəmir filizinin boş dağ 
süxurlarının əsas tərkibi silisiumdan ibarət olduğu üçün domna sobalarında az miqdarda 
z
ərərli qatışıqları olan əhəng daşından CaCO
3
flus kimi istifad
ə edilir. 
Daş kömür koksu müasir domna istehsalında ikili rol oynayır. Birincisi yanacaq 
rolunu oynayır və soba mühitində zəruri temperaturu almaq üçün, ikincisi dəmir 
oksidl
ərinin 
reduksiya 
olunmasını 
təmin 
edir. 
Özünün 
yüksək 
mexaniki 
möhkəmliyinə,məsaməliliyinə və yüksək istiliktörətmə qabiliyyətinə görə hal-hazırda çox 
sah
ələrdə tətbiq edilir.Daş kömür koksunun tərkibi 82-88% bərk karbondan, 5-10% 
küldən ibarətdir, lakin həmişə onun tərkibində 0,5-2 % kükürd olur.

Download 0.63 Mb.
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Download 0.63 Mb.
Pdf ko'rish