O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI HUZURIDAGI
RESPUBLIKA TA’LIM MARKAZI
ELEKTRON TA’LIM MUHITIDA VIDEOKONTENTLARNI
TAYYORLASH METODIKASI
(umumta’lim maktabi o‘qituvchilari uchun)
TOSHKENT – 2021
3
1-mavzu: Ta’lim jarayonida axborot kommunikatsiya
texnologiyalarining o‘rni
3-mavzu: Videoma’ruza modellari
5
36
12
45
9
40
32
50
56
5-mavzu: Videoma’ruza materiallarni tayyorlashda
didaktik talablar
8-mavzu: Tasvirga olish jarayonida ishchi guruh
tarkibi va ularning vazifalari
2-mavzu: Videoma’ruza yaratilish konsepsiyasi
4-mavzu:
O‘quv videomateriallarning metodik
xususiyatlari
7-mavzu:
Videoma’ruza slaydlarini tayyorlashda
talab va tavsiyalar
6-mavzu: Videoma’ruzalarni tasvirga olish tasnifi
9-mavzu: Videoma’ruzada pedagogik talab va
tavsiyalar
MUNDARIJA
4
KIRISH
Ta’lim muhitiga ilg‘or axborot kommunikatsiya texnologi-
yalarini tatbiq etish orqali o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida
uzviylikni ta’minlash imkonini yaratadi. Umumta’lim fanlari
o‘quv dasturi va darsliklarning elektron shakllaridan foydala-
nish, bunda an’anaviy ta’lim shakli bilan bir qatorda masofaviy
ta’lim shaklida ta’lim olish o‘quv mashg‘ulotlar sifatini hamda
pedagog-o‘qituvchilar mahoratini oshirishda muhim ahamiyat
kasb etadi. Ta’lim muassasalarda ilg‘or axborot texnologiyala-
rini joriy etish orqali masofaviy ta’lim shakli o‘quv amaliyoti-
ga joriy etilishi bilan bilim oluvchining axborot texnologiyalari
yordamida bilim, ko‘nikma va malaka qobiliyatlarini mustah-
kamlashda xizmat qiladi. Shuningdek, o‘quv mashg‘ulot
jarayonlarini raqamlashtirish hamda ta’lim tizimining bar-
cha bo‘g‘inlarida ta’lim mazmuni sifati jihatidan o‘zgartirish
imkonini beradi.
5
1-MAVZU: TA’LIM JARAYONIDA AXBOROT
KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARINING O‘RNI
Zamonaviy ta’lim texnologiyalari yordamida o‘qitishning
yangi shakl va metodlarini ishlab chiqish davrida pedagogik
texnologiyalarning o‘quv mashg‘ulotlarga joriy etish, ta’lim
sohasidagi pedagoglarning muhim vazifalardan biri hisob-
lanadi. Axborot kommunikatsiya texnologiyalari qo‘llash
orqali bugungi kunda masofaviy ta’lim shaklini joriy etish
birinchi navbatda, ta’lim sohasining axborotlashuvi ham-
da elektron ta’lim resurslari ishlab chiqishiga sabab bo‘ldi.
Masofaviy ta’limni rivojlantirishda uning samaradorligini
oshirilishida ta’lim texnologiyalarni tatbiq etish ta’lim sohasi-
dagi islohotlarning diqqat e’tiborida bo‘lib kelmoqda.
Ta’lim sohasida fan va texnologiyalari integratsiyasi
ning
mexanizmlarini ishlab chiqish, uni o‘quv amaliyotga joriy
etish, ta’lim jarayonida mustaqil ta’lim yondashuvini tatbiq
etishi, sohadagi dolzarb vazifa bo‘lmoqda. Ta’lim tizimini
axborotlashtirishda o‘qituvchidan elektron ta’lim texnologi-
yalari asosida o‘quv mashg‘ulot jarayonlarni tashkillashti rish
tavsiya etiladi. Pedagogik texnologiyaning asosini axborot
texnologiyasi tashkil etadi. Chunki, ta’lim jarayonlari texno-
lo giyasining tarkibi o‘quv axborot olish va uni qayta ishlash-
dan tashkil topadi. Bugungi kunda jamiyatning talabi bu
sifatli bilim olishdir.
Ta’lim jarayonlarida axborot texnologiyalarini joriy etish
bu ta’limning fan va ishlab chiqarish bilan integratsiyalashuvi-
6
ning asosli mexanizmlarini yaratishdir. O‘quv amaliy jara-
yonlarda bilim oluvchilarning mustaqil bilim olish ko‘nikmasi
mustaqil ta’lim shakliga moslashtiriladi. Ta’lim tizimiga ma-
sofaviy ta’limni joriy etish, birinchi navbatda jamiyatda ta’lim
sohasini axborotlashtirishga va axborot ta’lim resurslarini
ishlab chiqishga bog‘liqdir.
Axborot texnologiyalari vositalari va shaxsning ta’lim-
tarbiyasi va rivojlanishida zamonaviy pedagogik dasturiy
vositalarini yaratishi bilan ahamiyatlidir. O‘quv mashg‘ulot
jarayonlarida texnologiyalarni qo‘llashning didaktik asoslari
yaratilib, elektron o‘quv vositalarning foydalanishdagi peda-
gogik talablar ishlab chiqiladi. Ta’lim – tarbiya jarayonining
axborot-metodik ta’minoti hamda o‘quv muassasasining
tashkiliy boshqaruv tizimini avtomatlashtirishga xizmat
qiladi.
Ta’lim tizimining barcha sohasiga oid umumiy pedagogik
vazifalar qatori, bilim oluvchilarning ta’lim faoliyatidagi qizi-
qishi va faolligini oshirishdan iborat bo‘lgan muhim bosqichni
qamrab oladi.
Elektron o‘quv vositalari orqali o‘quv materiallarini
yaratish ning o‘ziga xosligi bu onlayn o‘qitishda kursning tas-
nifi, ko‘rsatma, maqsadi, vazifasi, kutilayotgan natija, axborot
materiali, nazorat savollari, kommunikativ boshqaruv bloklari-
dan tashkil topganligidir.
O‘quv mashg‘ulot davomida taqdimotlarning xarakter-
li xususiyati bilim oluvchining o‘quv – materiali bilan aloqa-
da bo‘lishidir. Ko‘plab taqdimot slaydlarda yetkazilayotgan
axborotlar asosan matn, rasm videorolik, animatsiya kabi
slaydlardan tarkib topadi. Bugungi kunda masofaviy ta’lim
o‘z navbatida, ta’lim tizimini rivojlantirishning tarkibiy qis-
miga aylandi. Shu qatorda, an’anaviy ta’lim shaklining didak-
tik tamoyillari masofaviy ta’lim shakli uchun asos bo‘lib,
7
ta’limning mazmuni zamonaviy yondashuvi takomil
lashib
boradi, ya’ni, ta’lim-tarbiya muhiti uchun yangi talab va
mezonlar, bu jarayonda mavjud didaktik tamoyillar asosida
to‘ldirib shakllana boradi.
Masofaviy (elektron) ta’lim shaklini tatbiq etishda bu-
gungi kunda ta’lim sohasida faoliyat olib borayotgan peda-
gog – o‘qituvchilarning kasbiy mahoratini rivojlantirish maq-
sadida o‘quv mashg‘ulotlarni videodarslar, videoma’ruza
kontentlarni tayyorlash, foydalanish mexanizmlari yo‘lga
qo‘yib kelinmoqda. Ushbu amaliy jarayonlarda o‘qituvchilar
uchun metodik tavsiyalar berilmagani bois masofaviy ta’lim
jarayonida videodarslar, videoma’ruzalarni tayyorlash
ishlarida bir qator kamchiliklar kuzatilmoqda. Videoma’ruza
yoki videodars – bu ta’lim mashg‘ulot jarayonining bir qismi
hisoblanib, bilim oluvchi videodars, videoma’ruza orqa-
li an’anaviy ta’lim shaklida o‘qituvchi tomonidan taqdim
etilayotgan o‘quv materialga qo‘shimcha ma’lumot sifatida
o‘quvchining axborotni qisqa vaqt mobaynida to‘laqonli
o‘zlashtirishga yordam beradi.
Pedagogik o‘quv amaliyotda video kontentlardan foyda-
lanish odatda, videoma’ruza shaklida o‘quvchilarga o‘quv
axborot yetkazilib, bunda asosan o‘quv mashg‘ulotning nazariy
bilimlarigagina e’tibor beriladi. Shuningdek, ushbu o‘quv
ma’ruzani yetkazilish formati taqdimot ko‘rinishida moni-
tor ekrani yordamida amalga oshiriladi. Bu amaliy jarayon-
da o‘qituvchi tomonidan o‘quv mashg‘ulot ssenariysi asosida
taqdimot tayyorlanadi.
Taqdimot tayyorlashda MS PowerPoint yoki Prezi kabi
pedagogik dasturiy vositalardan foydalanish orqali bilim
oluvchiga axborot yetkaziladi. Taqdimotlar muayyan maqsad
doirasida auditoriyaga yo‘naltirilgan ko‘rgazmali vositalar
yordamida taqdim qilinadi.
|