tail:Faylning oxirini ekranga chop qilish
tail utilitisi ham head utilitasiga uxshab standart holda faylning oxirgi 10
qator matnini ekranga chop qilishga yordam beradi.
$ cat months
Jan
Feb
Mar
Apr
May
Jun
III. NAZARIY MATERIALLAR
38
Jul
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec
$ head months
Jan
Feb
Mar
Apr
May
Jun
Jul
Aug
Sep
Oct
$ tail -5 months
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec
sort: Faylni tartib bo`yicha saralab ekranga chop qilish
sort utilitasi orqali faylni o`zgartirmasdan turib fayldagi matnni har bir qatori
bo`yicha saralashga xizmat qiladi.
$ cat days
Monday
Thuesday
Wednesday
Thursday
Friday
Saturday
Sunday
$ sort days
Friday
Monday
Saturday
III. NAZARIY MATERIALLAR
39
Sunday
Thursday
Thuesday
Wednesday
Bu yerda
days
degan matn faylning ichidagi matn chop qilinib
sort
utilitasi
orqali har bir qatorga ko`ra alfavit tartibda joylashtirilyapti.
uniq: Faylda ko`p takrorlangan qatorlarni o`cherish
uniq(unique) utilitasi orqali faylni o`zgartirmasdan turib, unda ko`p
takrorlangan qatorlarni o`chirib ekranga chop qilishga xizmat qiladi.
$ cat dups
Cathy
Fred
Joe
John
Mary
Mary
Paula
$ uniq dups
Cathy
Fred
Joe
John
Mary
Paula
Bu yerda
dups
degan matn faylning ichidagi barcha matnlar ekranga chop
qilinib,
uniq
utilitasi orqali esa ko`p takrorlangan qatorlarni o` chirib tashlandi
ya`ni Mary ni.
diff: Ikkita faylni solishtirish
diff(difference) utilitasi ikkita faylni o`zaro solishtirib ular o`rtasidagi farqni
ekranga chop qiladi. Ushbu utilita faylni o`zgartirmasdan turib, hisobot yoki xat
yoki dastur kodining ikkita versiyalarini solishtirish uchun foydalidir.
file: Fayl haqida ma`lumot olish
file utilitasi orqali Linux tizimida faylni ochmasdan turib, u haqdagi
ma`lumotlarni olishingiz mumkin. Quyidagi misolda file utilitasi orqali
letter_e.bz2
faylni haqidagi ma`lumotlarni kurish mumkin.
$ file letter_e.bz2
III. NAZARIY MATERIALLAR
40
lette_e.bz2: bzip2 compressed data, block size = 900k
Bu yerda
letter_e.bz2
ma`lumotlari bzip2 ga ko`ra zip (arxiv)langan ,
ma`lumot hajmo 900 kilobayt
2.3.
Jarayonlar o`rtasidagi aloqalar
7
Kanal(|) lar Linux operatsion tizmining ajralmas qismi sanaladi. Jarayonlar
o`rtasidagi aloqalar UNIX va Linux ning ajratib turadigan xususiyatlari
hisoblanadi. Kanal (vertikal ko`rinishdagi | bilan yoziladi) shunday turdagi
aloqalarga kiradi. Sodda qilib aytganda, kanal(|) bir utilitning chiqishi bo`lib
boshqa utilitning kiruvchi ma`lumotlari sifatida junatiladi. Unix/Linux
terminalogiyasidan foydalanib, kanal bir jarayonning standart jarayonni chiqishini
olib va buni boshqa jarayonning standart kirishi uchun yo`naltiriladi. Ko`p qismi
shundaki, ekrandagi jarayon standart chiquvchiga uzatiladi. Agar buni siz
yo`naltirmagan bo`lsangiz, bu chiquvchi ekranda hosil bo`ladi. Kanal(|) dan
foydalanib, siz chiquvchini yo`naltirishingiz mumkin bu boshqa utilitning standart
kiruvchisi o`rnida bo`ladi. Misol uchun,
$ cat months | head
Jan
Feb
Mar
Apr
May
Jun
Jul
Aug
Sep
Oct
Keyingi buyruq katalogdagi fayllar sonini aniqlashda yordam beradi.
wc(word count) utilitasi –w yordami bilan fayldagi so`zlar sonini ekranga
chiqaradi.
$ ls | wc –w
14
7
A Practical Guide to Fedora and Red Hat Enterprise Linux, fifth edition, Mark G. Sobell,
U.S. Corporate and Government Sales, pages 158-162.
III. NAZARIY MATERIALLAR
41
Siz kanaldan printerga chiquvchi sifatida junatishda foydalanasiz.
$ tail months | lpr
Echo va date Linux utilitalari to`plamida tez-tez ishlatiladigan
utilitalardandir.
|
