Ishni bajarish namuna
Topshiriq:
Ko’p qavatli binolarda lift mavjud bo’lib, ushbu liftning ishlash
tizimini loyihalashtirish va UML diagrammalarini shakllantirish lozim.
Dastlab lift tizimining qisqacha tasnifini keltiramiz. Umumiy ishlash
IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI
82
prinsipiga ko’ra lift foydalanuvchi tomonidan chaqrilida, yo’nalish ko’rsatiladi va
ko’rsatilgan yo’nalish bo’yicha belgilangan qavatga ko’tariladi yoki aksincha.
Liftda belgilangan qavatga yetib olish algoritmi quyidagicha:
1.
liftni chaqirish (lift turgan joyiga nisbatan pastdan yoki yuqoridan);
2.
lift eshigi ochiladi;
3.
kerak bo’lgan qavat belgilanadi;
4.
left eshigi yopiladi;
5.
belgilangan qavatga harakatlanadi;
6.
lift ehigi ochiladi;
7.
lift eshigi yopiladi;
8.
lift neytral holatga o’tadi.
*Izoh: Agar zarur bo’lgan hollarda lift tizimi ishdan chiqib qolsa favqulotda
yordam tugmasi (emergency call) orqali navbatchini (dispatcher) chaqirish mumkin.
Demak yuqoridagilardan kelib chiqqan holda mazkur tizimning talablarini
ishlab chiqishimiz mumkin:
Lift tizimining talablari
T-01: foydalanuvchi tomonidan chaqiruv amalga oshirilganda kerakli
qavatga harakatlanishi kerak;
T-02: lift belgilangan qavatga yetib kelganida to’xtashi va eshil ochilishi
kerak;
T-03: biror bir qavat ko’rsatilmaguncha ma’lum vaqt neytral holatda turishi
kerak;
T-04: harakatlanish uchun qavat ko’rsatilgandan keyin eshik yopilishi kerak;
T-05: harakat ko’rsatilgan qavatgacha amlaga oshishi kerak;
T-06: ko’rsatilgan qavatga yetib borganidan keyin lift to’xtashi bilan eshik
avtomatik ochilishi kerak;
T-07: ma’lumo vaqtdan keyin eshik avtomatik yopilishi kerak
Lift tizimining funksional talablari
FT-01: foydalanuvchi (user) – liftdan foydalanich jarayonida ketma-ketlikni
to’g’ri bajarishi va harakatni amalga oshirishi lozim;
FT-02: navbatchi (dispatcher) – liftda favqulotda vaziyat bo’lganida yoki
ishdan chiqqanida birinchi yordam ko’rsatishi lozim;
FT-03: lift qurilmasiga javobgar tashkilot boshqaruvchisi navbatchi
faoliyatini muvoffiqlashtirib tuishi lozim;
FT-04: lift tizimi xatosiz ishlashi va chidamli bo’lishi lozim.
Ushbu talablarni tizim xususiyatidan kelib chiqqan holda hohlagancha
IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI
83
o’zgartirish va davom ettirish mumkin, Ushbu talablar ishlab chiqiladigan tizimning
asosiy qismini tashkil etadi. Endi quyidagi rasmda lift tizimining umumiy sxemasini
keltiramiz:
3.1-rasm. Lift tizimining umumiy sxemasi
IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI
84
Tizimning use case diagrammasi quyidagicha bo’ladi:
3.2-rasm. Lift tizimining use case diagrammasi
Tizimning use case diagrammasini ishlab chiqishda asosan quyidagi
elementlardan foydalaniladi:
Use case (tizimning tashkil etuvchi modullari)
Actor (tizim foydalanuvchisi, administrator, dispatcher)
Dependency, generalization, association (tizim modullarini bog’lash
qonuniyatlari)
IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI
85
Tizimning class diagrammasi quyidagicha bo’ladi:
3.3-rasm. Lift tizimining class diagrammasi
Tizimning class diagrammasini shkllantishda esa quyidagi asosiy elementlardan
foydalaniladi:
Classes (sinflar)
Interfaces (interfeyslar)
Collaborations (hamkorliklar)
Dependency, generalization, association (sinflar va interfeyslarni bir –
biriga bog’lash qonuniyatlari).
Tizimning sequence diagrammasi
IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI
86
3.4-rasm. Lift tizimining sequence diagrammasi
O’z navbatida quyidagi elementlar tizimning sequence diagrammasini
shakllantirishda ishlatiladi:
Objects (tizim obyetlari)
Links (obyekt bog’lash va yo’naltirish belgisi)
Messages (bog’lanish holatini bildiruvchi xabarlar)
Respond Time (qayta aloqa vaqtini ko’rsatish)
Tizimning collobaration (hamkorlik) diagrammasi
IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI
| 