|
Technology in Education Technology Presentation in Blue Peach Illustrative Style
|
| Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 5,51 Mb. | | #253294 |
Bog'liq Dasturlashda ma\'lumotlar tuzilmasi Toshqulov T.X.
DASTURLASHDA MA’LUMOTLAR TUZILMASINING O’RNI VA AHAMIYATI.
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA MENEJMENT UNIVERSITETI DI-117-22
TAYORLADI: TOSHQULOV T.X.
“Yomon dasturchilar o’zlarining kodlari haqida qayg’urishadi, yaxshi dasturchilar esa ma’lumotlar tuzilmalari va ularning bog’lanishlari haqida bosh qotirishadi.” — Linus Torvalds
|
KEY TOPICS DISCUSSED IN
THIS PRESENTATION
| - The impact of technology on education
- Setting up a virtual learning space
- The role of interactive technology in education
- The benefits of interactive technology
- Remote learning and the new normal
- New trends to watch out for
|
Tip: Use links to go to a different page inside your presentation.
How: Highlight text, click on the link symbol on the toolbar, and select the page in your presentation you want to connect.
Boshlang’ich ma’lumotlar tuzilmalari
Dasturlashda algoritmlar nima uchun muhimligi va ilk algoritmlarni o’rgangandan so’ng endi eng muhim ma’lumotlar tuzilmalarini o’rganishga o’tsak ham bo’ladi. Lekin, bundan oldin ma’lumotlar tuzilmalari o’zi nimaligi va ularni to’g’ri tanlay olish va to’g’ri ishlata olish nima uchun muhimligiga to’xtalib o’tmoqchiman.
Ma’lumotlar tuzilmalari o’zi nima?
| | - Barcha dastur yoki dasturiy mahsulotning asosida ikkita birlik yotadi: ma’lumotlar va ular ustida qandaydir amallar bajaradigan algoritmlar. Algoritmlar ma’lumotlarni biz yoki dastur uchun foydali bo’lgan axborot ko’rinishiga keltirib beradi. Algoritmlar shu ma’lumotlar ustida amallarni (o’qish, yozish, yangilash, o’chirish) samarali va tez bajara olishi uchun biz shu ma’lumotlarni ma’lum bir strukturaga solgan holda saqlashimiz kerak bo’ladi.
| - Demak shunday qilib,
- Ma’lumotlar tuzilmasi — bu ma’lumotlarni samarali o’qish va o’zgartirish imkonini beruvchi, ma’lumotlarni saqlash va boshqarishning bir formatga solingan shaklidir. (Manba: Wikipidia)
- Soddaroq qilib aytganda, ma’lumotlar tuzilmasi — bu ma’lumotlarning ma’lum bir strukturaga solingan, ular o’rtasida ma’lum bir bog’lanishlar yaratilgan va ular ustida ma’lum amallar bajaruvchi funksiyalardan tashkil topgan guruh. Eng sodda ma’lumotlar tuzilmasiga misol qilib massiv (array)ni ko’rsatishimiz mumkin
|
Asosiy ma’lumotlar tuzilmalari
Quyida keltirilgan ma’lumotlar tuzilmalari dasturlashda eng ko’p qo’llaniladigan tuzilmalardir. Ularga:
.
Biz bu bo’limda boshidagi 5 ta tuzilma bilan yaqindan tanishib, ularning kuchli va kuchsiz tomonlari va ularni qanday holatlarda ishlatish ma’qulligi haqida gaplashib o’tamiz. Qolgan ikkita tuzilma murakkabroq bo’lib ular o’z ichida yana ko’plab turlarga bo’linib ketadi. Shuning uchun ularni keyinroqqa qoldiramiz.
Bundan tashqari barcha tuzilmalarning hamma joyda ingliz tilidagi nomi ishlatilgani va ularning nomi odatda tarjima qilinmaganligi sababli keyingi o’rinlarda men ularning asosan ingliz tilidagi nomlarini ishlataman.
Turli xildagi ma’lumotlar tuzilmalari nima uchun kerak?
Ma’lumotlar tuzilmalari nimaligi haqida qisman tasavvurga ega bo’ldingiz va ularning asosiy turlari bilan ham tanishib oldingiz.
|
“Nima uchun bir turdagi universal ma’lumotlar tuzilmalaridan foydalanib qo’ya qolsa bo’lmaydi?” degan savol tug’ilmagan bo’lsa, bu yaxshi emas.)
|
Undan oldin ma’lumotlar tuzilmalari ustida asosiy bajarilishi mumkin bo’lgan amallarni ko’rib chiqaylik.
|
Lekin, shu joyga kelib agar sizda “Nima uchun ma’lumotlarning turli xil tuzilmalari kerak?”
|
Keling endi shu savolga javob topishga harakat qilamiz.
| |
·Ko’rib chiqish (Traversing)
|
·O’qib olish (Retrieving)
|
·Kiritish (Insertion)
|
·O’chirish (Deletion)
|
·Qidirish (Search)
|
·Saralash (Sorting)
|
·Birlashtirish (Merging)lar kiradi.
|
Bularga ma’lumotlarni
Turli xildagi ma’lumotlar tuzilmalarida esa yuqoridagi amallar turlicha tezlikda amalga oshadi.
Masalan oddiyroq misol olaylik, array uchun ma’lumotni o’qib olish uchun O(1) vaqt sarflansa, uni kiritish yoki o’chirish uchun O(n) vaqt sarflanadi. Linked listda esa bular aksincha. Shuning uchun, masalan, sizning dasturingizda ma’lumotlar ko’p kiritilib, o’chirilsayu lekin kam o’qilsa, bunda ma’lumotlarni saqlashda arraydan foydalangandan ko’ra linked list qulayroq hisoblanadi. Lekin, ko’pincha holatda bir necha ma’lumotlar tuzilmalarini o’zini birlashtirgan gibrid ma’lumotlar tuzilmalaridan ham foydalaniladi.
|
| |
