51
Tekseriw – qadaģalaw sorawları:
1. Val hám kósherler ne ushın xizmet qıladı?
2. Val hám kósherler ne ushın gewik qılıp tayarlanadı?
3. Val qaysı halda bir tegis hám basqıshlı tayarlanadı?
4. Kósher valdan nesi menen ajıraladı?
5. Vallardıń bóliniwi?
6. Kósherler hám vallardıń jumısqa layıqlılıq dáwirin aytıp beriń.
20-tema. Vallardı esaplaw tiykarları (2 saat)
Reje:
20.1. Vallar hám kósherlerdıń joybar esabı
20.2. Vallardıń tekseriw esabı
20.1. Vallar hám kósherlerdıń joybar esabı
Kósherler tek
iyiwshi kúshleniwler,
vallar bolsa hám iyiwshi,, hám burawshı kúshleniwler
ta`sirinde isleydi.
Kósherler hám vallardıń jumısqa qábiletiniń tiykarģı túsinikleri olardıń bekemligi hám
qatılıģı. Ózgermes júkleniwler ta`siridegi qozg`almas kósherler statik bekemlikke esaplanadı.
Tezjúrer mashinalardıń kósherlerı hám vallarında sharshawdan jeliniw qáwipi bolģanlıģı sebepli,
olar
sharshawģa shıdamlılıq boyınsha esaplanadı. Ásten júrer kósherler hám kúshli júkleniwlerde
isleytuģın
vallar odan basqa sharshawģa shıdamlılıq, múmkin
statik bekemlilik boyınsha hám
esaplanadı.
Oq hám vallardı joybarlawda esaplar bir neshe basqıshta orınlanadı.
Joybar esabı dep atalıwshı birinshi basqıshta daslepki konstrúktsıyanı islep shıģıw ushın
tek
statik bekemlikke esaplanadı, ekinshi basqıshta bolsa
iyiwshi hám
burawshı kúshleniwlerden
sharshawģa shıdamlılıq boyınsha esaplanadı.
Kósherler tek iyiwshi júk penen júklengen boladı hám sonıń ushın olar
iyiliwge esaplanadı.
Esaplaw sızılmaları dúzilgenen keyin oqqa ta`sir etiwshi hámme kúshler anıqlanadı, iyiwshi
momentler epyurası qurıladı hám oq eń úlken iyiwshi moment boyınsha esaplanadı.
Valdı esaplawdı eki basqıshlı redúktordıń aralıq valı mısalında kórip shıģamız.
Val esabı ádetde 2 basqıshta orınlanadı:
Joybarlı (quramlıq) esap, bunda valdıń konstrúktiv sxemasınan hám buralıwdaģı kúshleniw
boyınsha statik bekemlik shartinen kelip shıqqan halda eń kishi kesimdegi val diametiri, konstrúktiv
hám texnologik pikirlardan kelip shıģatın bolsa val basqıshları diametiri anıqlanadı.
Tekseriw (anıqlastırılģan) esaplı, bunda val konsrúktsiyası hám onıń uzınlģı boyınsha
júkleniwler jıyını salıstırıp turıp val qáwipli kesimlerindegi sharshawģa bekemliktiń birpútin
koffitsienti esaplanadı.
Podshipnikler, tisli hám shervyaklı dóngelekler, shkiv, mufta hám soģan
uqsas detallar
utıratuģın basqıshlar kózde tutılģan val konstrúktiv sxeması hám ol arqalı uzatılatuģın aylandırıwshı
moment
T,
Nmm esaplaw ushın birlemshi mag`lıwatlar esaplanadı.
1.1 Kemeytirilgen ruxsat etilgen burawshı kúshleniw
[
] ler boyınsha buralıwģa esaplap,
valdaģı aylandırıwshı moment uzatıwshı yaki qabıl qılıwshı eń kishi kesimi diametriniń quramlıq
muģdarı anıqlanadı.
3
]
[
2
,
0
T
d
В
,
bul jerde:
[