|
Telekomunikatsiya tizimlari va tarmoqlarni loyihalash
|
| Sana | 09.12.2022 | | Hajmi | 334.44 Kb. | | #33897 |
Bog'liq TTva TL 2-topshiriq awfdawesrbgsas vte rgt serg, xakerlar haqida, TOK, Документ Microsoft Word, Kompyuter tarmoqlari va ularning turlari, jismoniy tayyorgarlik, Web OOP, 7, Kompyuter-tarmoqlari.Z.Z.MiryusupovJ.X.Djumanov. (1), Topshiroq 1 Xasanov M, 3513-Article Text-6940-1-10-20220528, test tarmoq, Karimberdiyev H.F., MobaXterm 20.0.0.101root 20230426 115834
4/7 – guruh kursanti Jumanazarov Asilbekning “Telekomunikatsiya tizimlari va tarmoqlarni loyihalash” fanidan 2-amaliy topshirig‘i
1-savol.OSI modelining kanal sathi haqida umumiy tushuncha bering.
Kanal sathi OSI modelining qo‘yidan ikkinchi sathi bo‘lib, u fizik sathidan kelayotgan (yoki kanal sathidan kelayotgan kadrlarni deb ham izohlab ketsa bo‘ladi. Biz fizik sathdan kelayotgan oqimlar ketma ketligi bo‘yicha jarayonlarni izohlab ketamiz) bit oqimlarini kadr ko‘rinishiga o‘zgartiradi yoki tar
moq sathidan kelayotgan paketlarni avval kadrlarga o‘zgartirib fizik sathga uzatadi. OSI etalon modelining sathlari ma’lumotlarni bir nuqtadan ikkinchisiga uzatishda bir-biri uchun xizmat qiladi va umumiy vazifalarni o‘ziga tegishlisini amalga oshiradi. Odatda OSI sathlari ma’lum darajadagi vazifalarni bajarashi oldindan belgilab qo‘yilgan. Kanal sathi ingliz tilida yozilgan adabiyotlarda Data Link Layer termini bilan ataladi. Fizik sathdan farqli kanal sathidagi tarmoq qurilmasi bit oqimlarni qabul qilib olganidan keyin foydalanilayotgan protokolga mos ravishda kadr ko‘rinishiga o‘zgartiriladi. Agar tarmoq qurilmasi simli muhitdan bit oqimlarni qabul qilib olsa yoki simsiz muhitdan bit oqimlarni qabul qilib olsa turli xil kadr formatiga o‘zgartiradi. Misol uchun 10Base Ethernet, 100Base Ethernet, 1000Base Ethernet, 10 000Base Ethernet yoki Wi-Fi (a, b, c, d, e standartlari) texnologiyasining turli modellarida bit oqimlari turli xil ko‘rinishdagi kadr formatlariga o‘zgartiriladi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, optik signallar ko‘rinishida uzatilgan ma’lum tezlikli va chastotali bit oqimlari qabul qiluvchi qurilma ham o‘sha parametrli signalni o‘qiy olishi lozim. Shunda uzatgich va qabul qilgich bitta standartda ishlashi mumkin. O‘z navbatida kanalsathida ishlatiladigan qurilma va protokollar fizik sathdan kelayotgan bit oqimlarini kadr ko‘rinishiga keltirib, kadrlarni paket ko‘rinishiga o‘zgartirib tarmoq sathiga uzatish jarayoni kanal sathining OSI modelidagi asosiy vazifalardandir, 12.1-rasm. Shunda kanal sathining quyi qismi bit oqimlari bilan ishlasa, yuqori qismi patkelar bilan ishlaydi. Kanal sathida uchta asosiy jarayon amalga oshiriladi: bitlarni qabul qilib olish va kadrga o‘zgartirish; kadrlarga ishlov berish; kadrlarni paketlarga o‘zgartirib tarmoq sathiga uzatish
Kanal sathida kadrlarga o‘zgartirish (framing) jarayonidan tashqari fizik adreslash (MAC addressing), oqimlarni nazorat qilish (flow control), xatoliklarni nazorat qilish (error control) va kirishni nazorat qilish (access control) kabi muhim jarayonlar amalga oshiriladi. Har bir sathda ma’lumotga ishlov berish jarayoni yakunlanganidan keyin, sathni sarlovhasi umumiy sarlovhaga qo‘shiladi. Sarlovhani qo‘shishdan maqsad, qabul qiluvchi tomon kanal sathi uzatuvchi tomonidan kelayotgan kadr sarlovhasi bo‘yicha ma’lumotga ishlov beradi. Yuqoridagi jumlani hayotiy misol bilan izohlaymiz. Har bir mamlakat fuqarosi pasport kabi o‘zini tasdiqlovchi hujjatga ega bo‘ladi deb tasavvur qilaylik. Fuqaro mamlakatning boshqa hududiga ko‘chib o‘tsa, o‘sha hududdan ro‘yxatdan o‘tishi lozim va bu ro‘yxatdan o‘tganligi pasport (kompyuter)da qayt etiladi. Chet elga chiqish uchun o‘sha fuqaro pasport buyurosidan chetga chiqish to‘g‘risida ro‘yxatdan o‘tishi va pasportiga qayt etilishi lozim. Qaysi mamlakatga bormoqchi bo‘lsa, o‘sha mamlakatga tegishli bo‘lgan elchixonaga murojaat qilib chiqish uchun ruxsat oladi va pasportiga viza uriladi. Fuqaro mamlakatning boshqa joyiga ko‘chib o‘tgan bo‘lsa va zarurat yuzasidan u fuqaroni tekshirish kerak bo‘lsa, nazoratchilar uning pasportidan ro‘yxatdan o‘tganligini tekshiradi. Xuddu shunday chet mamlakatga viza olgan va o‘sha mamlakatga kiruvchi fuqaroning pasportidagi ruxsati (OVIR) va vizasi tekshiriladi, yashash manzilida ro‘yxatdan o‘tganligi bo‘yicha tekshirilmaydi. Bitli oqimlar va kadr holati ham aynan yuqoridagi misolimizga o‘xshab ketadi. Fizik sathdagi qurilma faqat bitli oqimlar bilan ishlaydi va ularni kanal sathiga uzatadi. Kanal sathi ham o‘z navbatida bitli oqimlarni qabul qilib kadr ko‘rinishiga o‘zgartiradi va kadrlar bilan ishlaydi. Keyingi sath tarmoq sathi bo‘lib, unda kanallar paketlarga o‘zgartiriladi va tarmoq sathida paketlarga ishlov beriladi. Shunday qilib tarmoqdagi ikki qurilma o‘ratasidagi ma’lumot almashishdagi barcha barayonlar OSI modelida sathlar bo’yicha bo‘linib amalga oshiriladi. Kanal sathida esa kadrlarga o‘zgartirish (framing), fizik adreslash (MAC addressing), oqimlarni nazorat qilish (flow control), xatoliklarni nazorat qilish (error control) va kirishni nazorat qilish (access control) vazifalari amalga oshiriladi. Kadrlarga o‘zgartirish (framing) jarayoni yuqorida ko‘rib chiqildi, quyida qolgan vazifalar bilan tanishib chiqamiz.
2-savol. 121.163.45.64 IP adresini ikkilik sanoq sistemaga o’tqazing
121==1111001
163==10100011
45==10010001
64==1000000
121.163.45.64==1111001. 10100011. 10010001. 1000000
3-savol.11001000.01110111.11110001.01110100 ikkilik sonlarni o‘nlik sanoq sistemasiga almashtiring.
11001000==200
01110111==119
11110001==241
01110100==116
4-savol. 192.188.21.29 192.188.22.40 192.188.20.55 IP adreslarini yig‘indisini toping
1-IP address 3 – IP address
192 = 11000000 192 = 11000000
188 = 10111100 188 = 10111100
21 = 10101 20 = 10100
29 = 11101 55 = 110111
2-IP address
192 = 11000000
188 = 10111100
22 = 10110
40 = 101000
Qo’shish amalini bajaramiz:
11000000 + 11000000 + 11000000 = 1001000000
10111100 + 10111100 + 10111100 = 1000110100
10101 + 10100 + 10110 = 101011
101000 + 11101 + 110111 = 1011111
|
| |
