Maqsadi: o„quvchilarda texnik-texnologik jarayon davomida
bajariladigan operatsiyalar yuzasidan olgan bilim, ko„nikma va
malakalarini mustaqil amaliy faoliyatida qo„llash, kasb-hunar tanlash,
milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida ijtimoiy munosabatlarga
kirisha olish kompetensiyalarini shakllantirishdan iborat.
Vazifalari:
- materiallar va ularning xossalari, xususiyatlari hamda texnik ob‟yekt
va texnologik jarayonlarga oid ma‟lumotlarni o„rganish;
- texnik ob‟yekt hamda texnologik jarayonlarda maxsus va
umummehnat operatsiyalarini bilish;
- texnologik jarayonlarni boshqara olish hamda maxsus va umummehnat
operatsiyalarini amaliyotda qo„llay olish;
- texnik va
kreaktiv fikrlashni, intellektual qobiliyatlarini shakllantirish;
- texnologik jarayon va tayyorlangan mahsulotlarni bajarish ketma-
ketligi hamda mahsulot sifatini tahlil qilish;
- buyum va jarayonlarni bajarishga oid xulosalar chiqarish hamda
mehnat operatsiyalarini, mahsulot
sifatini baholash;
- ongli ravishda kasb tanlashga tayyorlash ishlarini amalga oshirishda
tayanch va texnologiya faniga oid kompetensiyalarni shakllantirish
hamda rivojlantirishdan iborat.
Texnologiya fani mazmunining rivojlanish tarixi va bosqichlari
Milodgacha bo„lgan birinchi ming yillikning o„rtalaridan Milod
davrigacha bo„lgan taraqqiyot nishonasi sifatida keramika, kulolchilik
ustaxonasi, charxi qoldiqlarining topilishi, buyumlarni ko„plab ishlab
chiqarishga talab katta bo„lgan. Bu davrga oid topilmalar:
sopol
plitalardan qilingan mexroblar, terakotadan yasalgan haykalcha, turli
shakldagi sopol idish, ko„za, turtburchakli, teshikli sugd chaka va
boshqalar bu davrdagi taraqqiyotning turli darajada rivojlanayotganligini
bildiradi. Shahar va yirik manzillar qalin devor bilan o„ralib, harbiy
istehkomlar darajasida ta‟mirlangan, sopol quvur bilan jihozlangan
ochiq va yopiq sug„orish tizimi barpo qilingan, bularning barchasini
malakali hunarmandlar bajarganlar.
O„rta Osiyo mazkur davrdagi ma‟naviy taraqqiyotni
shartli ravishda
quyidagi davrlarga mansub deyish mumkin:
Idishlar xilma-xilligi, qadah, kosa, riton, suvdon, ayol ziynati, libosi
yuqori did bilan tayyorlanishi mahalliy sug„dlarning turli din va
madaniyati rivojlanganligini ko„rsatdi. Xalq hunarmandchiligi sanoat
ishlab chiqarish darajasida taraqqiy etdi. Kul, koranda, muzdur, xalfa va
shogirdlar mehnatidan arzimas xaq evaziga foydalanilar edi.
Qimmatbaho metallar (oltin, dur, xaqiq, zabarjad va boshq.) xalq
hunarmandchiligida yuksak did bilan foydalanish keng avj oldi. Eftalit-
turk koroplastikasi sopol buyum tayyorlashda cheti to„lqinsimon kosa,
likopcha, ilmoqsimon dastali krujka, shaffof-slyuda lok surtilgan,
dastali, chumokli tor og„izli ko„za, turli maqsadda ishlatiladigan turli
o„lchamdagi qozon, shamot aralashtirib tayyorlangan xumcha,
temirchilik o„chog„i, maxsus
sopol vannacha, quyish qolibi, g„isht terish
xumdoni va shu kabi buyumlar yuksak did bilan, haqiqiy san‟at asari
darajasida tayyorganligi, hunarmandchilikning turli yo„nalishlariga
ixtisoslashtirilganligini bildiradi.
Hunarmandchilik xalq, elat va qabilaning yashashi, turmushi
bilan
uyg„unlashgan holda rivojlanib, milodiy VI-XI asrlargacha yirik
davlatlarning vujudga kelishiga sabab bo„ldi. Juda ko„p yillik va kishilik
harbiy yurishi, mudofaa va hujum qurollarining taraqqiyoti bilan
yo„g„rilib ketadi. Ana shunday urushlar davrida madaniy taraqqiyot,
urush bo„lgan davlatlarda bir tomondan inqirozi yuz bersa,
ikkinchi
tomondan bir davlatdan ikkinchi davlatga (urush bo„lmagan bo„lsa ham)
majburiy, ma‟lum tarixiy davrda, mintaqadagi umumiy taraqqiyot
inikosi yuzaga keladi.
Juda ko„p tarixiy davrlarni boshdan kechirgan hozirgi yangi davr
taraqqiyotiga nazar tashlasak, turli sohalarning rivojlanishi, jadal
suratlarning keskin tus olishi bilan bir qatorda ishlab chiqarish
sohalariga bo„lgan ehtiyoj kundan kunga ortib boryapti.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarning tub negizida
yoshlarni har tomonlama bilimli qilib tarbiyalash, ular ongiga milliy
qadriyatlarni
singdirib borish, urf-odatlar zamirida yotgan