Elektr energiyasini manbadan iste’molchiga uzatishlik
uchun energctik tizimlardan
foydalaniladi. Bu tizim o‘z ichiga bir qancha elektr stansiyalami qamrab olishi mumkin.
Elektr energiyasi qabul qiluvchilar, iste’molchilar guruhlari elektr ta ’minoti tizimlaridan
energiya oladilar va hamkorlikda energetik tizimning ajralmas qismini tashkil etadi.
Qurilma jihozlari qoidalariga (QJQ)ga asosan elektr tarmog'iga taalluqli qoida va ifodalar
haqida to‘xtalib o‘tamiz.
Energetik tizim (ET) elektr stansiyalari,
elektr va issiqlik tar-moqlari, elektr va issiqlik
energiyalari iste’molchilarini o‘zida mujassamlashtirgan xo'jalik bo‘lib,
elektr va issiqlik
energiyalarini muntazam ishlab chiqarishini o‘zgartirish, taqsimlashni ma’lum
ko‘rinishda boshqarishni olib boruvchi tizimdir.
Energetik tizimlar xalq xo‘jaligi uchun elektr va issiqlik energiyalarini yetkazib
beruvchilar hisoblanadi.
Elektr stansiyalari, elektr tarmoqlari (elektr uzatish liniyalari,
nimstansiyalar), elektr energiyasini o ‘zgartirgichlar va elektr energiyasini iste’mol
qiluvchilar energetik tizimning elektr qismini tashkil qiladi. Bu qismning vazifasi
quyidagilardan iborat:
— iste’molchilaming elektr energiyasi va quwatiga boigan ehtiyojini qondirish (bunda,
tarmoqda hosil bo‘luvchi isroflar va xususiyat ehtiyoj uchun
sarflanadigan energiyani
hisobga oigan holda);
— iste’molchilar iqtisodiy talablarini qondirishni ta’minlash va elektr ta’minoti
puxtaligini oshirish;
— belgilangan normalarga asosan elektr energiyasini yaxshilash;
— elektr energiyasi tannarxini pasaytirish. 1.1-rasmda kuchli
energetik tizimning bir
bo‘lagi ifodalangan. Uning asosini yirik elektrostansiyalar (TES GES, TES) tashkil etadi.
Elektr stansiyalari elektr energiyasini ishlab chiqaradi.
Ularning kuchlanishi generator turiga qarab 6 — 20 kV bo‘ladi. Bu kuchlanish kuch
transformatori yordamida yuqori kuchlanishga aylantiriladi.
Tuman tarmoqlarida kichik
quwat talab qiluvchi iste’molchilar uchun kuchlanish qiymatlari 10, 35, 110 kV bo‘lsa va
kattaroq quwatlar talab etilsa kuchlanish qiymati 110 - 220 kV ga teng. Tizimlararo
bog‘lanish esa katta masofalar bo‘lganda 220, 330, 500, 750, 1150 kV (o‘zgaruvchan tok
uchun) va 1500 kVga (o‘zgarmas tok uchun) teng.