THEORY AND ANALYTICAL ASPECTS OF RECENT RESEARCH
International scientific-online conference
Part 9, Issue 1: NOVEMBER 9
th
2022
~ 132 ~
www.interonconf.com
1-SINF MATEMATIKA DARSLARIDA GEOMETRIK MATERIALLARNI O’RGATISH
Yarashov Mardon Jobir o’g’li
– Buxoro davlat universiteti o’qituvchisi
Saidova Roziyabonu
Buxoro davlat universiteti talabasi
Annotatsiya: Ushbu maqolada 1-sinf o’quvchilarining
matematika darslarida
geometrik materiallarni o’rgatish, o’quvchilarni bosqichma-bosqich geometrik shakllar
bilan tanishtirish, ularning mohiyatini turli topshiriqlar orqali ochib berish, ushbu fanga
nisbatan qiziqishini oshirish, mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini shakllantirish va
rivojlantirish, o’z fikrlarini mustaqil bayon qila olish, egallagan bilimlarni ijtimoiy
faoliyatlarda qo’llash hamda ta’lim samaradorligini oshirish masalalari o’z ifodasini
topgan.
Kalit so’zlar: geometrik bilim, mantiqiy tafakkur, geometrik figuralar, texnologiya,
o’qituvchining vazifasi, yassi geometric shakllar, fazoviy jismlar.
“Agar diqqat bilan qarasangiz, bizni o'rab turgan hamma narsa geometriyadir”.(A.
Aleksandrov). Bejizga so’zimizni ushbu hikmat bilan boshlamadik. Haqiqatdan ham
atrofga bir nazar tashlasak, atrofimizdagi jamiki narsalar
geometriya,ya’ni geometrik
shakllarni tashkil qiladi. Shunday ekan bola geometrik bilimlarni maktabga yoki
bog’chaga bormasdanoq biladi, shakllarni tasavvur qila oladi. Masalan,
quyoshning
aylana shaklda ekanligi,yoki bo’lmasa archani ustma-ust turgan uchburchak shaklida
chizishi,uyning devorini to’g’ri to’rtburchak, tomini uchburchak shaklda chizshini
kuzatganmiz. Shunday ekan biz boshlang’ich sinf o’qituvchilarining vazifasi
bolalarning ongidagitushunchalarni kengaytirish va chuqurroq o’rgatishdir. Bola
maktabga
kelmasdanoq uchburchak, to’rtburchak.aylana qanday shakl ekanligini
biladi, lekin burchak, uchburchak
va uning elementlari,ko’pburchaklar, simmetriya
kabi tushunchalarni bilmaydi. Biz shularni bosqichma-bosqich o’rgatib borishimiz
lozim.
Boshlang’ich sinflarda ishlash tajribasi shuni ko’rsatadiki,
geometrik bilim,
ko’nikma, malaka borasida o’quvchilarda tipik xatolar uchrab turadi. Kichik yoshdagi
o’quvchilar geometrik bilimlari sifati takomillashtirishga muhtoj. Lekin buning amalga
oshishi uchun hamma narsadan ham avval yaxshi tayyorlangan o’qituvchi kerak.
O’qituvchining vazifasi – dars jarayonida turli ta’lim texnologiyalaridan foydalangan
holda, mavzu mazmunini o’quvchining yosh xususiyatlariga mos holda tushuntirib
berish.
Bundan tashqari, geometrik jihatdan savodli o’qituvchi boshlang’ich
matematika kursida yangi geometrik mazmun kiritish sharoitida juda ham keraklidir.
Bu holat, ayniqsa, bugun har qachongidan ham muhim. Bola geometrik jihatdan to’g’ri
fikrlab, darsda uni ifodalab bera olishi shart. Geometrik materialni o’rgatishning asosiy