|
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya texnologiyalari fakulteti
|
| bet | 2/11 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 0,66 Mb. | | #254974 |
Uy kompyuter tarmog'ining qurilish bloklari orasida adapter, router va / yoki kirish nuqtalari mavjud. Simli (va gibrid simli / simsiz) tarmoqlar turli xil kabellarni ham o'z ichiga oladi. Nihoyat, keng ko'lamli korporativ tarmoqlar, odatda, maxsus kommunikatsiya maqsadlari uchun boshqa zamonaviy jihozlardan foydalanadi.
Tarmoq tushunchasi va uning ahamiyati. Kompyuterlar umumiy ma'lumotalmashish va umumiy masalalarni hal qilish uchun kompyuterlarni bir-biribilan bog'lash zarurati paydo bo'ladi. Kompyuterlarni bir-biri bilan bog'lashda ikkixil usuldan foydalaniladi:
1. Kabel yordamida bog'lash. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan koaksial,o'ralgan juftlik kabeli (UTP) yoki shisha tolali kabellar orqali maxsus tarmoq plataishlatilmoqda.
2. Simsiz boglanish. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan simsiz aloqa vositalariamalga oshiriladi, birgalikda radio to'lqinlar, infraqizil nurlar, WiFi va Bluetooth texnologiyalariishlatilmoqda.
Bir-biri bilan tashkil qilingan kompyuterlarning bunday majmuasi kompyutertarmog'ini tashkil etadi.
Tarmoq - kompyuterlar, terminallar va boshqa foydalanish ma'lumotlarialmashishni ta'minlaydigan aloqa kanallarining bilan o'zaro
bog'langan majmuasi.Kompyuterlararo ma’lumot almashishda nazorat ta'minlab qurilsa bunday tarmoqlarkompyuter tarmoqlari deb ataladi.
Kompyuter tarmoqlarini boshqarish geografik joylashishi, masshtabi hamda
hajmiga qarab bir nechta turlarga ajratish mumkin, bo'lishi mumkin:
Lokal tarmoq - bir korxona yoki davolatdagi bir nechta yaqin binolarda
kompyuterlarni o'zaro bog'lagan tarmoq.
Mintaqaviy tarmoqlar - mamlakat, shahar, va viloyatlar darajasidakompyuterlarni va lokal tarmoqlarni maxsus aloqa yoki telekommunikatsiya kanallariorqali o'zaro bog'lagan tarmoqlar.
Global tarmoqlar - doimiy butun dunyo kompyuterlarini, abonentlarini, lokal vahududiy tarmoqlarini telekommunikatsiya (kabelli, simsiz, sun'iy yo'ldosh)aloqalari tarmog'i orqali bog'lagan katta tarmoq.
VLAN (Virtual Local Area Network) – umumiy talablar to‘plamiga ega bo‘lgan xostlar guruhidan lokal kompyuter tarmog‘i hisoblanadi. VLAN xostlarga o‘zaro guruhlashishga va ajralishga imkon beradi. Bitta VLAN chegaralaridagi qurilmalar aloqa qilishi mumkin, turli VLANlarda bo‘lgan tugunlar esabir-birlari uchun ko‘rinmaydi. Quyida VLANning afzalliklari keltirilgan:
- qurilmalarni guruhlarga tez moslashvchan ajratish. Bitta VLANga bitta nimtarmoq mos keladi. Turli VLANlarda bo‘lgan qurilmalar turli nimtarmoqlarda bo‘ladi. Lekin shu bilan bir vaqtda VLAN qurilmaning joylashish o‘rniga bog‘lanmagan va shuning uchun bir-birlaridan masofada joylashgan qurilmalar baribir joylashish o‘rnidan qatʼiy nazar bitta VLANda bo‘lishi mumkin.
- tarmoqda keng tarqatiladigan trafikni kamaytirish. Har bir VLAN bu alohida keng tarqatishli domen hisoblanadi. Masalan, kommutator bu OSI modeli 2-darajasining qurilmasi hisoblanadi. Kommutatordagi barcha portlar faqat bitta VLAN bilan bitta keng tarqatishli domenda bo‘ladi. Kommutatorda qo‘shimcha VLANlarni hosil qilish kommutatorni bir necha keng tarqatishli domenlarga bo‘lishni bildiradi. Agar o‘sha bir VLAN turli kommutatorlarda sozlangan bo‘lsa, u holda turli kommutatorlarning portlari bitta keng tarqatishli domenni hosil qiladi.
- tarmoqnng boshqariluvchanligi va xavfsizligini oshirish. Tarmoq VLANlarga bo‘linganda xavfsizlik siyosatlari va qoidalarining qo‘llanilishi masalasi soddalashadi. VLAN bilan xavfsizlik siyosatlarini aohida qurilmaga emas, balki butun nimtarmoqlarga qo‘llash mumkin. Bundan tashqari, bitta VLANdan boshqa VLANga o‘tish 3-daraja qurilmasi orqali o‘tishni ko‘zda tutadi, unda bitta VLANdan boshqa VLANga o‘tishga ruxsat etadigan yoki taʼqiqlaydigan siyosatlar qo‘llanadiyu
VLANlar kommutatorlar, marshrutizatorlar, boshqa tarmoq qurilmalari va xostlarda sozlanishi mumkin. Lekin VLANni tushuntirish uchun kommutatorlar eng yaxshi to‘g‘ri keladi (1- rasm).
Kommutator bu 2-daraja qurilmasi va dastlab kommutatorning barcha portlari 1- VLANda va demak bitta keng taratishli damenda bo‘ladi.
1-rasm. Cisco kommutatorlaridagi VLAN li tarmoq
Cisco atamalari quyidagicha:
access port – bitta VLANga tegishli bo‘lgan va teglanmagan trafikni uzutadigan
trunk port – bir yoki bir necha VLANlarning teglangan trafigini uzatadigan port.
Access portlarni sozlash quyidagicha.
VLANda kommutator 1- va 2- portlarining vazifalari quyidagicha:
sw1(config)# interface range fa0/1 - 2
sw1(config-if)# switchport mode access
sw1(config-if)# switchport access vlan 2
fa0/4 do fa0/5 v vlan 10:
sw1(config)# interface range fa0/4 - 5
sw1(config-if-range)# switchport mode access
sw1(config-if-range)# switchport access vlan 10
2.2. VLAN Trunking Protocol (VTP) — tarmoq qurilmalarida Vlanlarni yaratish, o'chirish va qayta nomlash uchun mo'ljallangan Cisco Systems kompaniyasining mulkiy protokoli. Vlanedagi qaysi port haqida ma'lumotni uzatish mumkin emas.
VTP switch ikki operatsion usullari bor:
Server
Ushbu rejimda siz yangilarini yaratishingiz va mavjud VLAN larga o'zgartirishlar kiritishingiz mumkin. Switch VLAN lar bazasini yangilaydi va vlan faylida Flash xotirasidagi Sozlamalar ma'lumotlarini saqlaydi. (dat formatda) Server rejimida va mijozlarda ishlaydigan boshqa kommutatorlardan xabarlarni ishlab chiqaradi va uzatadi.
Client
Ushbu rejimdagi kommutator VLAN boshqa kommutatorlardan olingan ma'lumotlarni uzatadi va VTP yangilanishlarini olishda VLAN bazasini sinxronlashtiradi. Sozlamalar bunday qurilmaning buyruq satri orqali o'zgartirilishi mumkin emas.
|
| |
