Mexanik to’lqinlarning qutblanishi

Mexanik to’lqinlarning qutblanishi.

• Mexanik to’lqinlarning qutblanishi.

Qutblangan to’lqinni hosil qilish uchun quyidagicha tajriba o’tkazaylik. Yo’lida tirqishli to’siq qo’yilgan ko’ndalang to’lqin SO chilvir bo’ylab tarqalayotgan bo’lsin Garchi to’lqin harakat yo’nalishiga perpendikular bo’lgan barcha yo’nalishlarda tebranishi mumkin bo’lsada, AB tirqishga parallel bo’lgan to’lqinlargina to’siqdan o’tadi, boshqacha aytganda, shu yo’nalish bosh-qalariga nisbatan ustun bo’lib qoladi, ya'ni to’lqin qutblanadi. Agar to’siq va demak, tirqish ham 90° ga burilsa to’lqin tirqishdan o’tolmay so’nadi. Tajriba natijasi chilvirdagi to’lqin ko’ndalang, qutblanish esa ko’ndalang to’lqinlarga xos xususiyat ekanligini ko’rsatadi. Bo’ylama to’lqinlar tirqish qanday joylashishi-dan qafiy nazar, undan o’taveradi. Qutblagichlar. Endi yorug’lik to’lqinlarining tabiatini aniqlash uchun yuqorida keltirilganga o’xshash tajriba o’tkazib ko’raylik. Yorug’lik to’lqini holida «tirqishli to'siq» vazifasini nima bajarishi mumkin, degan savol tug’iladi. Bu vazifani ba'zi kristallar, masalan, turmalin o’tashi mumkin. Bunday kristallar anizotropik xususiyatlarga ega bo’lganliklari uchun, yorug’lik tebranishining ma'lum yo’nalishidagisini o’tkazib, boshqalarini o’tkazmaydi. Boshqacha aytganda, ular yorug’likni qutblash xususiyatiga ega va shuning uchun ularni qutblagichlar deyiladi.