Tt 11-21 guruh 2-bosqich talabasi Turobov Shohruxning Elektromagnit maydon va to’lqinlar fanidan tayyorlagan Bajardi

Download 0.9 Mb. Pdf ko'rish
bet	2/7
Sana	12.05.2023
Hajmi	0.9 Mb.
	#59063

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
EMM
Presentation-WPS Office, Kuch-transformatorlari.Transformatorlar-va-uning-qismlari-tuzilishi-haqida-asosiy-malumotlar.-1, Mustaqil ishlarni bajarish va topshirish qoidalari (2), УМК ЭСЭС 2022 1-КУРС ЯНГИс, blog-seedify-fund-what-is-blockchain-gaming-and-why-is-it-so-popular-63f91764f1d, Lecture 5, ona tili rus tili, EMM, 5-labaratoriya , 6-sinf informatika uzb, 1-mashg\'ulot, UMK 2013 001

EMM vektorlari
EMM dagi zaryad va toklarga kuch ta'sir etadi, ularni siljishi natijsida maydon energiyasi kamayadi. Sinov
jismi sifatida maydonni nafaqat aniqlab beruvchi, balki uni o`zgartirib yuboruvchi zaryadlangan kichik
jism - nuqtaviy zaryadni ko`rib chiqamiz. Unga EMM da Lorens kuchi deb ataluvchi kuch ta'sir etadi
F  q(E [, B],
bunda q, υ - elektr zaryadi va uning harakat tezligi; E(r,t) - elektr maydon kuchlanganligi vektori; B (r,t) -
magnit induksiya vektori; r - fazodagi zaryad joylashgan nuqtaning vektor-radiusi; t - vaqt. Zaryad
qo`zg`almas bo`lganda (υ =0), kuch
Fe  q  E
ya'ni, E- birlik musbat qo`zg`almas zaryadga EMM ko`rsatgan ta'sir kuchi. E - vektorning o`lchov birligi
N/Kl=B/m. Magnit maydon faqat harakatdagi zaryadlarga (toklarga) ta'sir ko`rsatadi
Fm= q*[v B]
Agar υ va B o`zaro perpendikulyar bo`lsa, ta'sir kuchi maksimal bo`ladi, agar υ va B yo`nalish bo`yicha
mos tushsa, kuch ta'sir ko`rsatmaydi. Shu tariqa vektor B EMM ning harakatlanayotgan zaryadlarga ta'sir
etuvchi kuchi orqali aniqlanadi. B - vektorning o`lchov birligi Ns/(Kl·m) =Bc/m2 =Vb/m2 =Tl. Ko`rib
chiqilgan E va B vektorlarning tarkibi tashqi maydonning juda kichik zaryadlar va elementar toklarga
ko`rsatadigan ta'siri bilan bog`liq. O`lchanayotgan maydonda buzilishlar yuzaga kelmasligi uchun
zaryadlarning kam bo`lishi juda muhim. Ammo elektr zaryadi va tok elementi o`zining xususiy elektr
hamda magnit maydoniga ega. Zaryad atrofida chiziqlari uning o`zidan boshlanuvchi elektr maydon doim
mavjud. Tokli o`tkazgichlar (o`tkazgich elementlari) chiziqlari o`zini o`rab turuvchi xususiy magnit
maydoni hosil qiladi. Dielektrik molekulalaridagi bog`liq elementar zaryadlar va magnit materiallardagi
elementar magnit maydon materialga singigan EMM ni butkul o`zgartirib yuborishi mumkin. U holda
jarayonni yoritib berish uchun qo`shimcha juft vektorlarni kiritish talab etiladi:
D (r,t) - elektr induksiya vektori, birligi Kl/m2 ;
H (r,t) - magnit maydon kuchlanganlik vektori, birligi A/m
Ushbu vektorlar zaryadning xususiy elektr (magnit) maydoni bilan bog`liqligini ifodalagani uchun manba
funksiyalari deb ataladi. Agar fazoning istalgan nuqtasida, istalgan vaqtda E, D, B va H vektorlarning
kattaliklari ma'lum bo`lsa, bu yerda EMM aniqlangan deb hisoblanadi. Vektor o`z komponentalari orqali
aniqlanganligi sababli, vektorlarning har biri o`zida (masalan, E (x,y,z) vektori) x,y,z va t dan matematik
fazoviy-vaqt funksiyalarini ifodalaydi. "Maydon" tushunchasiga rasmiy (matematik) yondashilganda uni
fazoning turli nuqtalarida turlicha qiymatlarni qabul qiluvchi fizik kattalik (kuch) deb ko`rib chiqish
mumkin.

EMM nazariyasi eksperimental faktlarning yig`ilishi va umumlashuvi, shuningdek, vektor tahlilga
asoslangan matematik apparatlarning taraqqiy etishi natijasida hosil bo`ldi. EMM asosiy
tenglamalaridagi E, D, V va H vektorlar "divergensiya" va "rotor" operatorlari yordamida r va J kattaliklar
bilan bog`langan. Fazoning har bir nuqtasidagi elektr zaryadi hajmiy zichlik orqali xarakterlanadi
bunda, q- hajmdagi yig`indi zaryad. Maydonning har bir nuqtasidagi zaryadlarning tartibli harakati
o`zgaruvchan elektr tokining zichlik vektori orqali ifodalanadi
Ma'lum bir S yuza orqali oqib o`tuvchi umumiy elektr toki skalyar kattalik bo`lib, u J bilan integral
munosabatda bog`liq
bu yerda, dS- elementar yuza vektori. Yuqoridagi integral S yuza orqali o`tuvchi J vektorning oqimi deb
ataladi. Demak, elektr tokini berilgan yuzadan oqib o`tuvchi tok zichligining oqimi sifatida ko`rib chiqish
mumkin.

Download 0.9 Mb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 0.9 Mb.

Pdf ko'rish