Tuproq tarkibida birorta mineralning ko‘p yoki oz bo‘lishiga qarab, uning
solishtirma og’irligi o‘zgarib boradi. Masalan, chirindiga
boy tuproqlarning
solishtirma og’irligi kichik bo‘lsa (1,80-2,20 g/cm
3
), chirindisi kam tuproqlarda esa
solishtirma og’irlik birmuncha yuqori (2,60-2,30 g/cm
3
) bo‘ladi.
Tuproqning solishtirma og’irligi kam o‘zgaruvchan ko‘rsatkich. Uning
o‘zgarishi tuproqda nurash jarayoni bilan bog’liq. Keyingi
yillarda olib borilgan
tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, surunkali sug’oriladigan yerlarda birlamchi
minerallarning parchalanishi natijasida ikkilamchi og’ir (soz)
minerallar paydo
bo‘lib, tuproqning massasi ortib kelmoqda.
Tuproqning solishtirma og’irligi faqatgina laboratoriya sharoitida maxsus
shisha asbob (piknometr) lar yordamida o‘rganiladi.
Solishtirma og’irlik ko‘rsatkichi tuproqlarning
mineralogik tarkibini
aniqlashda hamda tuproq g’ovakligini hisoblashda qo‘llaniladi.
K
o‘pchilik madaniy ekinlar uchun maqbul zichlik 1,0-1,2 g/cm
3
b
o‘lib,
o‘simliklarning turiga
va
tuproqning hossalariga k
o‘ra, bu kursatkich
o‘zgarib turadi. Tuproqlarning mexanik tarkibiga ko‘ra,
yetishtiriladigan
k
o‘pgina qishloq xo‘jalik ekinlari uchun zichlikning eng maqbul
k
o‘rsatkichlari quyidagi oraliqdadir: qumoq
va
soz tuproq lar uchun 1,0-1,30
g/cm
3
,
yengil qumoq tuproqlarda 1,10-1,40, qumloq tuproqlarda 1,20-1,45,
qum tuproq larda -1,25-1,60 g/cm
3
