Turli mashina va jihozlarning puxtalik koʻrsatkichlarini taqqoslash va ularning xizmat muddatini yeyilish tezligi boʻyicha hisoblash

Download 220.5 Kb.
bet	1/2
Sana	23.11.2023
Hajmi	220.5 Kb.
	#104104

Bog'liq
Turli mashina va jihozlarning puxtalik koʻrsatkichlarini taqqoslash va ularning xizmat muddatini yeyilish tezligi boʻyicha hisoblash
Amaliy mashg`ulotlar 11 ta, 11-sinf-informatika-testlar-1 (1), hokim qarori 2789, HUSNIXAT DARSLARINI SAMARALI TASHKIL ETISH USULLARI, 11-маъруза, АРГОСТ тест, TOSHPO’LATOVA NIGORANING BOLLAR MUSIQA ADABIYOTI FANIDAN, Ergashev O’rol Abdurazzoq o’g’li, TEXNOLOGIK JARAYON BAJARISHIDA YONG‘IN XAVFSIZLIGINI TA\'MINLASH, gimnastika, Akademik yozuv, javob-4 topshitiq, metod birlashma 2022-2023 ish reja, Yonilg\'i taminlash Farmonov soimnazar

Turli mashina va jihozlarning puxtalik koʻrsatkichlarini taqqoslash va ularning xizmat muddatini yeyilish tezligi boʻyicha hisoblash Reja: 1. Mashina detallariga ta’sir qiluvchi kuchlanishlar. 2. Mustahkamlik zapasi koeffisiyentlari. 3. Birikmalar haqida umumiy ma’lumotlar Ruxsat etilgan kuchlanish deganda ma`lum nagruzka ta`siridagi detalning xavfli kesimida xosil bo`ladigan kuchlanishning yo’l qo’yilishi mumkin bo`lgan va uning yetarli darajada mustaxkam bo`lishini xamda talab etilgan vaqt ichida benuqson ishlashini ta`minlaydigan eng katta qiymati tushuniladi. Kuchlanishning bu qiymatini topish uchun chegaraviy kuchlanish xamda mustaxkamlik zapasi qiymatlari aniqlangan bo`lishi kerak . Ma`lum chegaraviy kuchlanishning qiymati materiallarning mexaniqaviy xossalariga boglik bo’lib, laboratoriya sharoitida shu materiallarning namunalarini sinash usuli bilan aniqlanadi. Masalan, plastik materiallarning statik cho`zilishini sinash natijasida 1-rasmda keltirilgan egri chiziq xosil bo`ladi. Bunda A nuqtaga to`g`ri kelgan kuchlanish proportsionallik chegarasi deb, B nuqtaga to`g`ri kelgan kuchlanish oquvchanlik chegarasi deb, D nuqtaga to`g`ri kelgan kuchlanish esa mustaxkamlik chegarasi deb ataladi. Ruxsat etilgan kuchlanishning qiymatini aniqlashda detalga ta`sir etuvchi kuchning va ishlatilgan materialning xiliga qarab, chegaraviy kuchlanish sifatida mustaxkamlik chegarasi (mo`rt materiallar uchun), oquvchanlik chegarasi (plastik materiallar uchun) yoki tolikish chegarasi (nagruzka uzgaruvchan sikl bilan ta`sir etadigan materiallar uchun) olinishi mumkin.  proportsionallik chegarasiga to`g`ri kelgan kuchlanish  oquvchanlik chegarasiga to`g`ri kelgan kuchlanish .  mustaxkamlik chegarasiga to`g`ri kelgan kuchlanish Plastik materiallar uchun ruxsat etilgan kuchlanish quyidagicha topiladi : = bu erda , - oquvchanlik chegarasiga to`g`ri kelgan kuchlanish n - mustaxkamlik zapasi koeffitsienti Mo`rt materiallar uchun ruxsat etilgan kuchlanish quyidagicha topiladi : bu erda, - mustaxkamlik chegarasiga to`g`ri kelgan kuchlanish Demak, mustaxkamlik zapasi chegaraviy kuchlanishni ruxsat etilgan kuchlanishga nisbatini ko’rsatadi. Uning qiymati ko’pgina faktorlarga, masalan : a) qabul qilingan xisoblash metodining va xisob sxemasining aniqligiga ; b) detalga ta`sir etuvchi kuch va mo`lentlarning qanchalik to`g`ri hisobga olinganligiga ; v) ishlatiladigan materialning bir jinslilik darajasiga va xossalarining qanchalik o’rganilganligiga ; g) detalning shakli, o’lchamlari, sirtining xolati va sifatiga ; d) detalning muximlik darajasiga bogliq. Yuqorida keltirilganlar mustaxkamlik zapasining qiymatiga ta`sir qiluvchi faktorlarning asosiylari bo’lib, bundan tashqari, xisoblash yoki tajriba yo’li bilan aniqlanishi juda qiyin bo`lgan faktorlar xam bor. Mustaxkamlik zapasi koeffitsientining qiymatini mumkin kadar aniq topish uchun differentsial usuldan foydalanish ma`qul bo`ladi. Bu usulga binoan , mustaxkamlik zapasi koeffitsienti uchta xususiy koeffitsientning ko`paytmasi sifatida topiladi. Ya`ni : bu erda, detalga ta`sir qiluvchi kuch va mo`lentlarning xakikiy qiymatlari bilan xisoblash uchun qabul qilingan qiymatlar orasidagi farqni xisobga oluvchi koeffitsient . materiallarning bir jinsliligini , detal tayyorlash texnologiyasi buzilgan taqdirda material mexanikaviy xossalarining normativda ko’rsatilganidan farq qilinishini xisobiga oluvchi koeffitsient . koeffitsient juda mustaxkam bo’lishni talab etiladigan muxim detallarning mustaxkamlik zapasini qo`shimcha ravishda oshirish maqsadida kiritiladi . “Mashina detallari” kursida uchraydigan kuchlanishlar turlari bilan tanishamiz . Normal kuchlanishlar: - siqilish kuchlanishi, - cho`zilish kuchlanishi, - egilish kuchlanishi. O`rinma kuchlanishlar: - buralish kuchlanishi, - kesilish kuchlanishi. Bundan tashqari kontakt yuzalarida paydo bo`ladigan kuchlanishlar xam mavjud . - ezilish kuchlanishi , - kontakt kuchlanishi . Masalan, -shponkali brikmalarda , tishli uzatmalarda xosil bo`ladi. Kuchlanishlar o`zgarmas va uzgaruvchan bo`lishi mumkin. Mashina detallari asosan uch xil turdagi kuchlanishlar bo`yicha xisoblanadi . Doimiy ( o`zgarmas) kuchlanish . t Kuchlanish pul’satsiyalanuvchi sikl bilan o’zgaradi . Kuchlanish simmetrik sikl bilan o’zgaradi . Assimmetriya koeffitsienti K quyidagicha topiladi Detal materialiga asosan quyidagi talablar qo`yiladi . Mustaxkamlik - materialning tashqi kuchlarga qarshilik ko’rsata olish xossasi . Mustaxkamlik bo`yicha baholanadi. Konstruktsion materilallar uchun Deformatsiyalanuvchanlik - materiallarning shakl o’zgarishiga qarshilik ko’rsatish xususiyati . Uni xarakterlaydigan kattaliklar elastik moduli - E va Puasson koeffitsienti - hisoblanadi. Po’lat materiallar uchun , Elastiklik - materiallarning shakl va xajmini tashqi kuchlar ta`siri olingandan so`ng tiklay olish xossasi . U bo`yicha xarakterlanadi . Plastiklik - materiallarning tashqi kuchlar ta`siri olingandan so`ng sezilarli plastik (koldik) deformatsiyani saqlay olish xossasi . Energiya to’plashi - elastik energiyani to’plashi xossasi . Bu xossa dinamik kuchlar ta`sirida ishlovchi detallar uchun zarurdir . Chidamlilik - materialning «charchash»ga qarshilik ko’rsata olish qobiliyati . Qattiqlik - materialning indentor kirishiga qarshilik ko’rsata olish qobiliyati . Qattiqlikning aniqlashni bir necha usullari mavjud bo’lib, bu usullar Rokvell, Brinel’ va Vikkers presslarida amalga oshiriladi. Abraziv ishqalanishga chidamlilik - materialning abraziv yemirilishiga karshi qarshilik ko’rsata olish qobiliyati Download 220.5 Kb.

Download 220.5 Kb.