|
Tuzuvchilar: Maxmudov A. M
|
| bet | 2/11 | | Sana | 18.09.2023 | | Hajmi | 425.19 Kb. | | #82585 |
Bog'liq Карьер механик ускуналари амалий 1-amaliy algebraAmaliy mashg’ulot №1.
Mavzu: Zarbli va aylanma zarbli harakatli burg’ilash mashinalarining ish jarayoni nazariyasini hisoblash.
Nazariy tushunchalar
Tog’ jinslarini qulay burg’ilash tig’ning jinsga botib kirishidan hosil bo’ladi, va ko’pincha mo’rt xarakterga ega, chunki shunday mo’rt jinslar turida ishltiladi.
Zarbaning ta’sir kuchidan Pu (N) tig’ning o’tkirlashgan burchagi α bo’lgan diametri d (m) burg’ilash asbobi (rasm. 1.1, a) tog’ jinsiga h (m) chuqurlikda kiradi. Massivda murakkab holat yuz beradi: bir-biriga qisilgan quvvatlarning asbobning buzadigan chegarasi o’rtasida jinsda qotma yadro hosil bo’ladi, siljituvchi kuchdan esa N kuchidan hosil bo’lgan jinsning sochma qismchalaridan θ≥α aburchagi ostida ochiq yalanglikda sachrash hosil bo’ladi.
Asbobning jinsga kirishi qachonki qarama qarshilik kuchi teng bo’lgandagina to’xtaydi.
, (1.1)
bu еrda FT —dolota tig’ining jinsdagi ishqalanish kuchi, N; N —tig’ning yon tomonlaridagi normal kuchining jinsdagi o’zaro normal kuchi, N; Kz=1,2÷1,3 —dolotning tig’ining o’tmaslashishini inobatga oluvchi koeffitsient.
Rasm. 1.1, a dan ko’rinib turibdiki
Bu еrda μ1 — burg’ilash asbobining jins bilan ishqalanish koeffitsienti; σm.b=0,5(σsj+σsk) — jinsni mexanik burg’ilash usulidagi eng yuqori mustahkamligi, MPa.
1.1-rasm. Zarbli burg’ilashda dolota tig’ining harakatlarida
kuchlar sxemsi
(1.1) ifodaga FT va N qiymatlarini qo’yib quyidagi formulani olamiz.
, (1.2)
(1.2) formulasidan dolota tig’ining kirish chuqurligini aniqlash mumkin.
, (1.3)
Ikki peroli dolotani zaboyga urilishidan bir bo’lakni bo’ladi (aba’b’) (rasm. 1.1, b), bunda xar bir zarbada skvajina perimetri bo’ylab ikki uchastkaga ajraladi. (ab) va (a’b’)
bu еrda, θ=1200
Dolotaning xar bir zarbasidan so’ng u ma’lum bir burchakka buriladi, uning kattaligi esa shunday bo’lishi kerakki, bunda qo’shni zarba izidan xarsanglar parchalanishi lozim. Dolotaning keyingi zarbasi (bca’e’) sektor buylab kechadi va x.k.
Dolotaning burilish burchagi zarbadan keyin bir burilishidagi zarbalarning chastotasini aniqlaydi, bunda faqat jinsning bir qatlami skvajinaning butun tekisligidan ajratib olinadi bir xil summar chuqurlikda nh dolotning tig’i kirishida, chunki dolotaning xar bir perosi uning bir marta to’liq burilishida skvajinning butun tekisligi buylab qatlamni h chuqurlikda parchalaydi.
SHu sababli kovjoyga talab etiladigan dolotning zarbalar chastotasi uning bir martalik burilishi uchun talab etiladigan chastotasini ularning o’zaro munosabati bilan aniqlanadi.
, (1.4)
Bu еrda n —dolotdagi pero soni, (n=2- ikkiperoli uchun va n = 4 — krest ko’rinishidagi uchun)
Zamonaviy uskunalarning bir burilishdagi zarbasi Zo ishlatiladigan pnеvmozarbbеrgichli uskunalarda 8—15 ni tashkil qiladi. Jins qanchalik qattiq va mustahkam bo’lsa dolotaning bir martalik aylanishida shunchalik ko’p zarbalar talab etiladi. Pnеvmozarbbеrgichli uskunada zarbalarning chastotasi Z sekundiga asbobning zarur bo’lgan, burg’ilashdagi aylanish chastotasi n1 (s-1) ifodasidan aniqlanadi.
, (1.5)
Nazariy burg’ilash tezligi v (m/soat), (1.4) va (1.5) ifodani inobatga olib quyidagicha aniqlanadi.
, (1.6)
(1.6) formulasidan burg’ilashning natijaviyligi kuchning Pu va Z zarbalar chastotasi o’sishi bilan va α o’tkirlashuvi burchakning kamayishi bilan oshadi, burg’ilash asbobi diametri d oshishi bilan esa kamayadi. Bu o’zaro bog’liqlik buzish dinamikasini hisobga olmaydi, lekin u sifatli va aniq zarbali buzishni tavsiflab beradi. Buzish jarayoni dinamikasini (1.6) hisobga olmasada, zarbali buzishning aniq va muqarrarligini tavsiflaydi.
Noldan boshlab o’sib boradigan kuchlar Pu ta’sirida bir martali zarba energiyasi A (J) tuziladi.
,
bunda esa burg’ilashning nazariy tezligi quyidagicha bo’ladi.
(1.7)
SHu tarzda, jinslarni zarbali buzishning samarali bo’lishi jarayonning quyidagi parametrlariga qarab aniqlanadi: Bittalik zarbalar energiyasi, xar bir zarbadan keyin asbobning burilishi va zarbalar chastotasi bilan aniqlanadi.
Zarbali aylantiruvchili burg’ilashda tushirilgan pnеvmozarbbеrgichli uskunalarda o’z o’qidagi intilishi oshib borishi bilan jinsga zarba berish sharoiti yaxshilanadi va burg’ilash tezligi oshib boradi, aylanish vaqtidagi zarur bo’lgan tig’ning zaboyga nisbatan ishqalanish kuchi ham oshadi. Qisilgan havodan kelib chiqqan bosimda p (Pa) havoning tushirilgan pnеvmozarbbеrgichli uskunaning tsilindrdagi o’rtacha indikator bosimi ishida pp (Pa) va teskari p0 (Pa) porshenning yurishida quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi.
,
Bu еrda Cp va Co — koeffitsientlar, tsilindrdagi o’rta bosimning pasayishini hisobga oladigan va klapansiz taqsimlovchi moslamaning nisbatiga teng 0,62 va 0,4.
O’z o’qidagi intilish kuchi Pos (N), D (m) diametrli porshenda harakatlanuvchi ish holatida va teskari holatda quyidagi formula bilan ifodalanadi.
Bu еrda Ki=0,7÷0,8 — koeffitsient, porshenning ishchi va teskari holatidagi foydali ish maydonini pasayishini hisobga oluvchi .
O’z o’qi belgilangan minimal intilishi dolotaning diametriga, (2—3) 104 N/m ga teng deb qabul qilingan.
mp massaga ega bo’lgan porshenning ishchi va teskari harakatidagi tezlanishi jp va jo (m/s2).
Z (s-1) porshenning zarbalar chastotasi zarbali mexanizmning ish davomiyligiga bogliq (tts=tr+to) va porshen ishining ma’lum bo’lgan tuzilish uzunligi bilan aniqlanadi Lp (m), porshenning ishchi va teskari harakatidagi davomiylik tr va to (s).
, (1.8)
bu еrda Cp = 0,85÷0,9 — porshen ishining kamayish koeffitsienti.
mp ega massaga tsilindr porshenining tsilindr devorlariga ishqalanish qarshiligi koeffisienti μ3 bo’lganda bir martalik zarbada bajarilgan ish A (J) quyidagi formula orqali aniqlanadi.
Nazariy quvvati Np (Vt) bo’lgan pnеvmozarbеrgichli asbobda porshen:
Np=AZ
Pnеvmozabbеrgichli uskuna quvvati bir martalik zarba va zarbalar chastotasi va balki havoning bosimi va porshenning maydoniga nisbatan baland bo’lishi mumkin. Vaholanki asboblar tayyorlash uchun ishlatiladigan mavjud metallarning sifatiga va qattiq eritmalarning sifati havo bosimni 2,4 MPa oshirish maqsadga muvofiq bulmaydi. Zarbalar chastotasining 20 s-1 oshishiga odatda porshenning yurishining kamayishi va ish bosimining, ish maydoning oshishi evaziga erishiladi.
Topshiriq 1. Zarbli va aylanma zarbli harakatli burg’ilash mashinalarining ishlash nazariyasini hisoblash. 1 – jadval qiymatlaridan foydalanilsin.
Jadval 1.
№
|
Pnеvmozarbbеrgich markasi
|
Pеrolar soni, n ta
|
Tig’ o’tkirlik burchagi, α gradus
|
Dolota diamеtri, d (m)
|
Botish chuqurligi, h (m)
|
Kz dolotaning o’tmaslashish koeffitsiеnti
|
σm.b – mеxanik burg’ilashda t.j.yuqori mustahkamligi
|
Pnеvmozarbbеrgich ish bosimi, p (MPa)
|
1
|
P-110-2,8
|
4
|
90
|
0,125
|
0,002
|
1,2
|
55
|
0,95
|
2
|
P-130-4,0
|
4
|
90
|
0,130
|
0,003
|
1,3
|
54
|
0,96
|
3
|
P-160A
|
3
|
90
|
0,160
|
0,0025
|
1,1
|
56
|
0,97
|
4
|
P-105
|
4
|
90
|
0,110
|
0,0015
|
1,2
|
53
|
0,94
|
5
|
P-125
|
4
|
90
|
0,125
|
0,002
|
1,3
|
57
|
0,96
|
6
|
M-32K
|
3
|
90
|
0,1
|
0,002
|
1,1
|
55
|
0,92
|
7
|
P-160
|
4
|
90
|
0,160
|
0,003
|
1,2
|
54
|
0,98
|
8
|
P-200
|
2
|
90
|
0,2
|
0,0025
|
1,3
|
56
|
0,99
|
9
|
P-105
|
2
|
90
|
0,105
|
0,0015
|
1,1
|
53
|
0,93
|
10
|
P-125
|
2
|
90
|
0,130
|
0,002
|
1.3
|
57
|
0,94
|
|
| |
