VENTILYATOR HISOBI
Ventilyatorlar. Gazni past bosimda uzatish uchun mо‘ljallangan
mashinalar ventilyatorlar
deyiladi. Markazdan kochma ventilyatorlarning xarakterisgikalar xuddi markazdan qochma
nasoslarnikiga о‘xshash bо‘ladi. Shuning uchun ventilyatorlar nasoslar kabi proporsionallik
qonuniga bо‘ysunadi.
(2.10)
bu
yerda
- ventilyatorning foydali ish koeffipiyenti, uzatish yо‘lidagi barcha sarflarni
hisobga oladi;
- bosimlar farqi.
Ventilyatorlarning hajmiy samaradorligi yuqori bо‘lganligi uchun uning о‘lchamlari ham
katta bо‘ladi. Ventilyator о‘qidagi quvvat quyidagi tenglama orqali hisoblanadi.
(2.11)
Q - ish unumdorligi, m
3
/s: N - napor, m,
- gaz zichligi kg/m
3
;
- f i.k. (ventilyatorning
aerodinamik hususiyatiga kо‘ra tanlanadi).
G = 1 kg gazni boshlang‘ich R
1
bosimdan
oxirgi R
2
bosimga bir pog‘onadi siqish
paytida kompressorning dvigateli iste’mol qiladigan quvvat N (kVt) ushbu tenglamada
hisoblrnadi:
(2.17)
- kompressor qurilmasining f.i.k.
Oddiy porshenli kompressor ish unumdorligi Q (m
3
/s) ushbu tenglamadan topshpdi:
(2.18)
bu yerda
- о‘lchamsiz uzatish
koeffitsiyenti; F - porshen yuzasi, m
2
; S - porshen harakatining
uzunligi, m; n - aylanish chastotasi, ayl/min.
Uzatish koeffitsiyenti:
(2.19)
Formuladigi
- kompressorning
hajmiy f.i.k. va u quyidagicha aniqlanadi:
(2.20)
Bu yerda - silindrning zararli hajmining porshen harakat hajmiga nisbati.
m - zararli bо‘shliqda qolib ketgan gaz kengayishining politronga kо‘rsatkichi.
Kо‘p pog‘onali kompressorda 1 kg gazni siqish paytida nazariy ish L (J/kg) miqdori quyidagi
formula yordamidya hisoblanadi:
(2.21)
yoki
(2.22)
bu yerda n — siqish pog‘onalari soni;
,
,... - 1, 2,... pog‘onalar uchun gazning entalpiyalarining farqi.
Kо‘p pog‘onali kompressor iste’mol qiladigan quvvat (2.17) formula orqali hisoblanadi.
Ayrim xollarda, havonn siqish kompressorlarining quvvatini aniqlash
uchun ushbu formuladai
ham foydalaniladi:
(2.23)
1,68 - amaliy yо‘l bilan aniqlangan koeffitsiyent va u haqiqiy va izotermik siqishdagi farqni
hisobga oladi
Kо‘p pog‘onali porshenli kompressor ish unumdorligi, 1- pog‘onasining ish unumdorligi orqali
aniqlanadi.
Pog‘onalar orasida bosimning yuqotilishi hisobga olinmasa, siqish pog‘onalarining soni
ushbu tenglama orqali hisoblansa bо‘ladi:
(2.24)
unda
(2.25)
bu yerda x - bir pog‘onada siqish darajasi.
MASALALARNI ISHLASH NAMUNASI
1-MASALA. Agarda ventilyatorning ish unumdorligi 10000 m/soatdan 6600 m
3
/soatgacha
kamaytirilsa, markazdan qochma ventilyatorning drossellash natijasida
istemol qilayotgan
quvvati xisoblab topilsin.
Ventilyatorning aylanish chastotasi
=145 rad/s, foydali ish koeffitsiyenti η=0,4, va
= 1000
N/m
2
.
YE ch i sh:
Boshlang‘ich berilgan asosan iste’mol qilayotgan quvvat qiymati
О‘zgartirish tufayli burchak tezligi doimiy bо‘lgan holda, yani
,
Ish unumdorligi 6600 m
3
/soat bо‘lganda,
by qiymatga
, f.i.k.= const = 0,4. Bu holda iste’mol qilinadigan quvvat
Bu qiymag esa avvalgidan birmuncha kichik qiymatni tashkil etadi.
2-MASALA. Ventilyator о‘qi n=500 ayl/min bо‘lganda 0,8 m
3
/s miqdorda havo oqib
о‘tmoqda havo quvurida hosil bо‘lgan
bosim
=32 mm.suv.ust. teng. Agarda, ventilyator
о‘qining aylanishi 700 ayl/iin gacha ortsa, uning hajmiy sarfi va zarur quvvatlari topilsin.
Yechish:
Aylanish soni n=500 ayl/min bо‘lsa, sarflanayotgan quvvat miqdori quyidagi formuladan
aniqlanadi:
bu yerda η =0,5 - ventilyator f.i.k.
Ventilyator о‘qining
aylanishi n
2
= 700 ayl/min gacha kо‘paysa, uning ish unumdorligi
quyidagicha о‘zgaradi:
Bu aylanish soniga mos quvvat miqdori esa,
MASALALAR
10.1 Umumiy napori 854 Pa (85 mm. suv ust.) ga teng bо‘lgan, ish unumdorligi minutiga 110 m
3
bо‘lgan ventilyatorga qanday quvvatli elektrodvigatel о‘rnatish kerak bо‘ladi. Ventilyator f.i.k. =
0,47 ga teng.
10.2 Aylanish chastotasi minutiga 960 ga teng bо‘lgan
markazdan qochma ventilyator, soatiga
3200 m
3
miqdorda havo uzatish paytida iste’mol qilayotgan quvvati 0,8 kVt ga teng. Ventilyator
hosil qilayotgan bosim 44 mm.suv ust. ni tashkil etmoqla. Aylanish chastotasi minutiga 1250
gacha kо‘paytirilsa, ish unumdorligi, bosim va iste’mol qilayotgan
quvvat miqdori qanday
bо‘ladi. Undan tashqari, ventilyatorning f.i.k. ham aniqlansin.
