|
Volume ǀ issue ǀBog'liq muloqot-jarayonida-paralingvistik-vositalarning-o-rni davlat-standarti-asosida-chizmalarni-taxt-qilish, Test tayyorlanishga (2), Asbobsozlik materiallari Qirindi hosil bo’lish jarayoni, Testlar to\'plami 2021, маруза, Referat Psixologiya fanidan Mavzu Temperament va uning tiplari, Хавоканд, MInimalizm uslubining milliy uylarimizdagi muhim jihatlari, ttb 6, Исокжонов Жамшидбек 89 А 20-гурух, xx asrning 60-80-yillarida ozbekistonda suv resurslaridan foydalanish muammolari, Саволлар Коллеж учун, betlik, 55555, lira41
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
-Bor! Bor! Jo’na! –dedi sensirab. –Etagimga yopishavermay… bor anov kiyovimdi
qamag’anlarga! Sovet o’kimatining ustuni
1
Sh. Safarov, G. Toirova “Nutqning etnosotsiopragmatik tahlili asoslari”. Samarqand,
2007. 13-bet
bo’lganman, bosmachilar bilan olishib, shu o’kimatning xizmatini qilg’onman
deb maqtanuvchi eding. Beteransan! Nedan qo’rqasan, Beteran!
-Shoshma, momo, boraman. Hamma idoralarga kiraman xudo xohlasa…
Momo choliga yalt etib qaradi:-Ha, xudo bor!-Bor!-dedi u…
-Yo’q, -dedi u ulkan oppoq boshini chayqab. -Sen bilan biz ishlagan
vaqtimizda pora nimaligini bilmas edik, og’ayni.(O. Yoqubov. 69-70 betlar)
Yuqoridagi matn parchasidan ko’rinib turibdiki, fikr ifodalashda paralingvistik
vositalar inobatga olinmay muloqot tadqiq etiladigan bo’lsa, lisoniy tahlil
to’laqonli bo’lmaydi. Aksariyat hollarda noverbal vositalarsiz fikr yalong’och, mantiqiy
jihatdan ham, psixologik jihatdan ham qo’yilgan talabga javob bermaydi. -Tuya
ko’rdingizmi, yo’q! Biya ko’rdingizmi-yo’q! Ammo … meni avf etasiz oqsoqol! Sizday
yoshi ulug’ odam emas, yosh bolaning gapi-ku bu! Vijdonli odamning so’zi emas-ku
bu, oqsoqol!
-Nima, nima deding?- Veteran yoshiga mos bo’lmagan bir chaqqonlik bilan sapchib
turdi. -Men vijdonsiz?...Men… bizlar… Xalq uchun kurashganda … sen … sen …
mishiqi hali onangning qursog’ida ham yo’q eding! Sharanovskiy Veteranga qarab
bir qadam tashladi-yu, oyoqlarini kerib to’xtadi. Uning yupqa qonsiz lablari pirpirab
ucha boshladi.
-Siz! … O’z vazifamni o’tayotgan bir vaziyatda haqorat qilyapsiz meni … buning
uchun javob berasiz! –deb dag’dag’a qila boshladi.(O’sha asar, 112-bet)
Fonatsion paralingivistik vositalarda so’zlovchining o’z fikriga yoki
suhbatdoshiga ijobiy, salbiy munosabatda ekanligi fikr ifodalashda so’zlarni qanday
talaffuz etishidan, ovozning ohangidan ma’lum bo’ladi. Ovozning pasayishi yoki
kuchayishi, pauza bilan yoki surunkali yo’g’on, ingichka ovozda gapirish so’zlash
jarayonidagi ohang hususiyatlari aloqa aralashuvda qo’shimcha omillar sanaladi.
-Qonundi ayt, qonundi! Qonun biz puqaroga tuzilib, ukumatga tuzilmag’anma, qonun?
Umurzoqov qo’lini ko’tarib, g’ala-g’ovurni arang bosdi:
-O’rtoqlar. Gapimga quloq solinglar, o’rtoqlar!
-Tish-sh …
-Jim! Jim deyapman!
-Eshitaylik, birodarlar!... O’rtoqlar!
Yuqoridagi “Qonundi ayt, qonundi!…” gapida norozilik, baland ovozda gapirish
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2 ǀ ISSUE 1 ǀ 2022
|
| |
