Volume ǀ issue ǀ




Download 420.42 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/5
Sana24.02.2023
Hajmi420.42 Kb.
#43385
1   2   3   4   5
Bog'liq
muloqot-jarayonida-paralingvistik-vositalarning-o-rni
davlat-standarti-asosida-chizmalarni-taxt-qilish, Test tayyorlanishga (2), Asbobsozlik materiallari Qirindi hosil bo’lish jarayoni, Testlar to\'plami 2021, маруза, Referat Psixologiya fanidan Mavzu Temperament va uning tiplari, Хавоканд, MInimalizm uslubining milliy uylarimizdagi muhim jihatlari, ttb 6, Исокжонов Жамшидбек 89 А 20-гурух, xx asrning 60-80-yillarida ozbekistonda suv resurslaridan foydalanish muammolari, Саволлар Коллеж учун, betlik, 55555, lira
42 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
oddiy axborotdan butunlay farq qiladi. “… g’ala-g’ovurni” bosish maqsadida 
“O’rtoqlar” deb murojaat qilinib, barchaga tinglash imkoniyatini vujudga keltirish
maqsadida “Tish-sh”, deb qo’lini labiga tegizib ishora qilgani kuzatiladi. 
Yuqorida ta’kidlanganidek so’zlovchi ham, tinglovchi ham o’z nutqini va tinglash
jarayonini paralingvistik vositalar-turli hil harakatlar, imo-ishoralar bilan birga olib
boradi. Hatto kitob o’qiyotganda, televizor ko’rayotganda yoki sport musobaqalarini
kuzatayotganda odamlar qoshlarini chimiradi, goh jilmayib qo’yadi, gohida yuzida
ajablanganlik belgilari sezilib turadi, gohida yig’laydi, o’zlari bilmagan holda
turlicha harakatlar qiladi.Bularning barchasi paralingvistik vositalardir. Tabiiyki, har 
bir millat kommunikantlari uchun o’ziga xos paralingvistik vositalar mavjuddir. 
Chunonchi, musulmonlar, shu jumladan o’zbeklar uchun salomlashish jarayonida odob 
nuqtai-nazaridan qo’lni ko’krakka qo’yib, boshni xiyol darajada egib, ta’zimga yaqin 
harakat qilib salom berish o’zbekona urf-odatdir. Mana shu salom berish jarayonida 
“assalomu alaykum” uning o’ziga xos talaffuz ohangi lisoniy, lingvistik vositadir. 
Mana shu ibora ham, belgi –harakatlar, gavda harakatlari paralingvistik vositalardir.
Muloqot dinamikasi uning muhiti ishtirokchilari tarkibi, shakl va mazmun
o’zgarishlarida namoyon bo’ladi. Hayot taraqqiyoti muloqot doirasining kengayishi,
uning yangi turlari hosil bo’lishini taqozo qiladi. Muloqot ijtimoiy harakterda bo’lib,
avloddan-avlodga o’tib, mazmunan boyib ma’lum “qolip”larda o’zlashtirilib
boriladi. Muloqot shakli–madaniy hodisa va shu sababli turli madaniy guruhlarda
(xalq, etnos, qabila va kichik ijtimoiy guruhlarda) turlicha udumlar, an’anaviy ritual 
qoidalari mavjud.Guruhlarda qo’llanishda bo’lgan muloqot shakli ularning
ishtirokchilari yagona jamoa sifatida birikishini ta’minlash natijasida, guruhlarni
o’zaro farqlash vositasi bo’lib xizmat qiladi. Yana shuni qayd qilish lozimki, muloqot 
shakllarining sifat va son farqari turli madaniyat va sotsiumlar o’rtasida paydo
bo’ladigan muloqot ehtiyojini ta’minlashni qiyinlashtiradi. Bunday ehtiyojni qondirish 
uchun odatda, tarjimonlar ko’magiga murojaat qilish, umumiy ramziy belgilar sun’iy
kod kabi vositalarga murojat qilish kerak bo’ladi
1

1
L. Ravshanova. Muloqot tizimining tarkibi va umumiy belgilari. Muloqot
shakllari va xorijiy tillarga o’rgatish.Samarqand, 2002, 81-82.
XULOSA 
Xulosa qilib aytganda, jamiyatdan tashqari til va tilsiz jamiyat bo’lmaganidek,
tilning ijtimoiy mohiyati va muloqotning eng asosiy vositasi doimo insoniyatning
diqqat markazida bo’lishi tabiiydir. Zero, jahonda hukm surayotgan bozor 
iqtisodiyotida muloqotning o’rni bundan buyon ham ortib borishini davrning o’zi
taqozo etmoqda.


CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 1 ǀ 2022

Download 420.42 Kb.
1   2   3   4   5




Download 420.42 Kb.
Pdf ko'rish