Globallasıw dáwirinde tálim nátiyjeliligin asırıw zaman talabı

Download 8.85 Mb.
bet	12/26
Sana	03.08.2022
Hajmi	8.85 Mb.
	#25098

Bog'liq
2 Tema
4-ona tili tarqatma, 8 O\'z tarix yangi zamon, Xasanova Moxira Shaydullayevna, FirstPage 3, NANOIQTISODIYOT VA XULQ-ATVOR NAZARIYASI, 12777 1 1A1D4B4D4E604A40DFCE21D85C8B7B3BC46B967E, VAZIFA (6), VAZIFA (6), 11 Mavzu Tarmoq ahvolini ta’riflovchi omillar Raqobatni tavsiflovchi, Mavzu Ozbekiston Respublikasi taraqqiyot strategiyasi., UrDU OTMlararo ko\'chirish, 10-sinf adabiyot testlar yangi darslik, Holidays, Сабак исленбе

1.3 Globallasıw dáwirinde tálim nátiyjeliligin asırıw zaman talabı Ǵárezsizlik dáwiri Ózbekistan tarıyxında tolıq mániste rawajlanıwlar dáwiri bolıp kirdi desek qáte bolmaydı. Sebebi, hár qanday mámleket óz sistemasın mánisi jaǵınan kelip shıǵıp jámiyettiń siyasıy ekonomikalıq turmısında belgili bir ózgerislerdi ámelge asıradı. Usı ózgerisler óz náwbetinde ullı keleshektiń tiykarı bolǵan tálim-tárbiya sistemasında da shuqır hám anıq rawajlanıwlardı ámelge asırıwdıń zárúrligine aylandırdı. Bizge belgili Kadrlar tayarlaw milliy baǵdarlamasında tálim birlespeleriniń resurs, kadrlar hám maǵlıwmat bazaların jánede bekkemlew, oqıw tárbiya processin jańa oqıw-metodikalıq birlespeler, aldınǵı pedagogikalıq texnologiyalar menen tolıq támiyinlew wazıypaları belgilep qoyılǵan. Mámleketimizdiń rawajlanıp atırǵan mámleketler qatarınan orın alıwı ushın xalıq tálimin jedellestiriw hám onıń nátiyjeliligin asırıw maqseti hám aldınǵı pedagogikalıq ilajlardan, texnologiyalardan keń paydalanıwımızdı talap etpekte. Jurtbasshımız sózi menen aytqanda, biz rawajlanǵan bazar ekonomikasına tiykarlanǵan zamanagóy mámleket qurıw jolına qádem qoyıp kúshli mámleketten kúshli puqaralıq jámiyet taman izbe-iz ótiwdi támiyinler ekenbiz, tek ǵana milliy hám ulıwma insaniy qádriyatlar uyǵunlıǵı zárúrligin tereń ańlaytuǵın, zamanagóy bilimlerdi intellektual qábilet hám aldınǵı texnologiyalardı iyelegen insanlar ǵana óz aldımızǵa qoyǵan strategiyalıq rawajlanıw maqsetlerine erisiwi múmkin ekenligin hámiyshe ózimizge jaqsı sińdirip kelmektemiz. Tálim-aqıllı, sanalı, fizikalıq hám mánawiy jaqtan salamat, kásip-óner kónlikpelerine iye, watanparwar, márt, batır, hújdanlı, juwapkershilikli sıpatlarǵa iye bolǵan, sonıń menen birge erkin pikirge iye shaxslardı qáliplestiriwge qaratıladı. Tálimdi rawajlandırıwdıń hár bir basqıshında onıń tiykarǵı ideaları hám usılların túsiniw úlken áhmiyetke iye. Rawajlanıwdıń jańa basqıshına úlken qádemler menen kirip baratırǵan mámáleketimizde ámelge asırılıp atırǵan túp ózgerisler sebepli xalqımız sanasında jańa dúnyaqaras qáliplesip, búgin tezlik penen ámelge asırılıp atırǵan ózgerisler negizinde, eń dáslep insan mánpáátleri túrǵanlıǵı sebepli, xalqımızdıń kewlinen shuqır orın iyelemekte. Birǵana mısal retinde tálim sistemasın alıwǵa boladı. Búgin tálim insan ushın jańa texnologiyalardı turmısqa engiziwdiń tiykarǵı faktorlarınan birine aylandı.Ásirese ǵárezsilik dáwirinde tálim sistemasında bir qatar ózgerisler ámelge asırıla basladı. Globallasıw dáwirinde jáhánde ilim-pán, texnika hám texnologiyalar jedel pát penen rawajlanıp barmaqta. Bul bolsa óz náwbetinde tálim, ilim-pán tarawları aldına elede kóbirek talaplardı qoymaqta. Tálim sistemasın turaqlı túrde jańalap barıw, oqıtıwdıń zamanagóy usılları hám quralların jaratıw, tálimniń mazmunın elede bayıtıw máseleleri búgingi kúnniń baslı talabı bolıp esaplanadı. XX ásirde derlik pútkil oqıw nátiyjelerin úyreniw reproduktiv modeli húkimranlıǵı astında rejelestiriledi, bul hádiyseni dıqqat penen úyreniw oqıtıwshı tárepinen usınıs etilgen bolsa hám soǵan kóre pitkeriwshilerdi tayarlaw sıpatı ámelde tek ǵana onıń bilimine hám onı jetkere alıw qábiletine baylanıslı bolsa, búgingi kúnde ol qábiletine qosımsha tárizde komponentli jandasıwdı, tálim erkinligin, sheriklik hám báseki kónlikpelerin, virtual ortalıqta islewin, izertlew hám proektlestiriw qábiletin rawajlandırıw talap etilmekte. Házirgi kúnde tálim-tárbiya processiniń sapası hám nátiyjeliligin asırıw kelesi rawajlanıwdıń tiykarı ekenligi, sonıń menen birge ósip kiyatırǵan jas awladqa jáhán standartları tiykarında tálim tárbiya beriw eń tiykarǵı wazıypa bolıp kelmekte. Bizge belgili, keyingi jıllarda tálim mekemeleri informaciya texnologiyaları menen támiyinlewde sezilerli dárejede ózgerisler júz bermekte. Bular tálim mazmunın bayıtıw, tálim sapasın asırıw ushın túrli kórinistegi nátiyjeli formalardı shólkemlestiriw kórinisinde payda bolmaqta. Tálim nátiyjeliligi bul ulıwmalıq bir pútin túsinik bolıp, ol bir qatar parametrler menen belgilenedi. Bul jerde tiykarǵı orındı oqıtıwshınıń sapa kórsetkishi iyeleydi. Ádette, oqıtıwshı mámleketlik tálim standartları talaplarına muwapıq tárizde bilim derekleri tiykarında tiyisli pánler boyınsha oqıw dástúrlerin dúzedi. Birinshi prezidentimiz I.A.Karimov “Insan ómirinde oqıtıw hár dayım júdá úlken áhmiyetke iye bolıp kelgen”- dep biykarǵa aytpaǵan Házirgi zaman talabına kóre, mektep tálim sistemasında xızmet islep atırǵan hár bir pedagog, óz kásibiniń maman qániygesi, sabaq processinde informaciya texnologiyalarınan ónimli paydalana alıwı, hám sonıń menen birge shet tillerden hesh bolmaǵanda birewin biliwi kerek. Biziń ómirimizge tez pát penen informaciyalar aǵımı kirip kelmekte hám júdá úlken kólemdi iyelep barmaqta. Informaciyalardı tez waqıt ishinde qabıl qılıp alıw, olardı analiz etiw, qayta islew, teoriyalıq jaqtan ulıwmalastırıw, juwmaqlaw hámde oqıwshıǵa jetkerip beriwdi jolǵa qoyıw tálim sistemasınıń aldında turǵan aktual mashqalalardıń biri esaplanadı. Tálim sıpatı degende tálim processiniń hár túrli qatnasıwshıları tálim mekemesi tárepinen kórsetilip atırǵan tálim xızmetlerinen kútilgen nátiyjeniń qanatlandırıw dárejesi yamasa tálimge qoyılǵan maqset hám wazıypalarǵa erisiw dárejesi dep táriypleydi J.Yóldashev. Tálim sıpatı insannıń turmıslıq iskerligi dárejesin asırıw hám anıq bir maqsetke erisiwde paydalanıw ushın zárúr bolatuǵın, anıq sharayatlarda talap etilip alınǵan bilimler toplamı esaplanadı. Házirgi waqıtta tálim-tárbiya sıpatı júdá áhmiyetli, mashqalalı hám aktual másele esalaplanadı. Sebebi, basqa barlıq social máseleler, social mashqalalar hám ekonomikalıq kórsetkishler áne sol tálim sıpatınıń dárejesine baylanıslı halda rawajlanıp baradı. Jáne sol qatarda aytıp ótetuǵın bolsaq tálim sıpatı mámleket hám jámiyet táqdirin, ertengi keleshegin, pútkil insaniyattıń ertengi keleshegin belgilip beriwshi tiykarǵı faktorlardıń biri esaplanadı. Tálimniń barlıq basqıshlarına tiyisli ulıwma pedagogikalıq mashqala-oqıwshı hám studentlerdiń óz betinshe islew nátiyjeliligin bekkemlew, olardıń pánge qızıǵıwın kúsheytiw, kásiplik bilimlerin tereńlestiriw hám iskerligin ásırıwdan ibarat. Zamanagóy xabar texnologiyaların qollanıw oqıwshılardı sabaq processine qızıqtırıw, olardıń iskerligin asırıw ushın xızmet etedi. Hár bir jámiyettiń keleshegi onıń ajıralmas bólegi bolǵan bilim sistemanıń qanshelli dárejede rawajlanǵanlıǵı menen belgilenedi. Búgingi kúnde ǵárezsiz rawajlanıw jolınan baratırǵan mámleketimizde úzliksiz bilimlendiriw sistemasın endiriw hám jetilistiriw, oǵan aldıńǵı pedagogikalıq hám xabar texnologiyaların engiziw hám bilim nátiyjeliligin ásırıw mámleket siyasatı dárejesine kóterildi. Download 8.85 Mb.

Download 8.85 Mb.