Yakuniy nazorat ishi 042-20 guruh O'rozboyev Dilshod 7-variyant Savollar

U  iR  U_L
 iR  L ^di
dt

Quyidagi tenglama kuchlanishlar balansini ifodalaydi, ya`ni zanjirga qo`yilgan kuchlanishni bir qismi aktiv qarshilikka qo`yilgan kuchlanishni muvozanatlaydi, qolgan qismi esa tok o`zgarishi davomida xosil bo`lgan induktiv kuchlanish U<sub>L</sub>  Ldi / dt ni muvozanatlaydi.
Rubilnik R ulangandan so`ngi barqaror holatda zanjirdagi tok o`zgarmaydi, shuning uchun

di / dt  0
natijada ikduktivlikdagi kuchlanishU_L  0 . Natijada tarmoqqa qo`yilgan kuchlanish

hamisha aktiv qarshilik Rga qo`yilgan bo`ladi.

ⁱбор
 J  ^U
R

Bir barqaror rejimdan ikkinchi barqaror rejimga o`tishdagi o`tish davrni mohiyatini tushunib olaylik. Mabodo biz rubilnik ulangandan so`ng tok 0dan Iga sakrab o`tadigan bo`lsa,

t  0
holat uchun
di / dt  0
kelib chiqadi, lekin bu holat avvalgi keltirilgan formulani inkor

etgan bo`ladi, chunki ma`lumki manbaa kuchlanishi U ma`lum miqdorga ega. Bundan tashqari

yana, tokni sakrab o`zgarishi g`altak magnit maydonini 0dan
W  LI ² / 2
o`zgarishiga olib

M
kelish kerak edi. Vaholanki, energiyani bunday sakrab o`zgarishi uchun cheksiz katta quvvatga ega bo`lgan manbaa talab qilingan bo`lar edi.

Bu aslida mumkin bo`lmagan narsa.

Demak bundan shunday xulosa chiqadiki:

R ulangandan so`ng boshlang`ich vaqtda, ya`ni
t  0
da zanjirdagi tok 0ga teng, natijada

ir  0, induktivlikdagi kuchlanish esa manbaa kuchlanishga teng (xuddi zanjir induktivlikda ajratilgani kabi). b rasmdagi zanjirni elektr holati quyidagi tenglama bilan ifodalanadi.

U  U_c

• 
  iR  U_c
  
• 
  RC ^{dU c}
  

dt

Ma`lumki, zanjirdagi tok sig`imidagi kuchlanishni o`zgarish tezligiga proporsional bo`ladi, ya`ni:
i  C <sup>dU c</sup>
dt
Quyidagi tenglama zanjirdagi kuchlanishlar balansini ifodalaydi: ya`ni zanjirga qo`yilgan
kuchlanishni bir qismi qarshilikka qo`yilgan kuchlanish tushuvini kompensatsiyalaydi ( ic ^{dU c} ),
dt

qolgan qismi esa sig`imdagi kuchlanish (U_c )
ni.

Rubilnik R ulangandan so`ngi barqaror holatda sig`imdagi kuchlanish o`zgarmaydi.

Ya`ni
dU <sub>c</sub>
dt
 0 , va zanjirdagi tok
i  0.
Manbaa qo`llanishi to`la sig`imga qo`yilgan, ya`ni

^Uсбар ^{ U}
(xuddi zanjir sig`imida ajratilgan kabi).

Induktivlikli zanjirdagi o`tish jarayonlariga tegishli xulosalarni sig`imli zanjirlar ular ham qo`llash mumkin bo`ladi. Agarda rubilnik ulangandan so`ng sig`imdagi kuchlanish sakrab 0dan I

erishgan desak, u holda
t  0
unda
^{dU c}  a , amalda bu mumkin emas. Bundan tashqari
dt

sig`imda qo`llanishni sakrab o`zgarishi elektr maydon energiyasini ham 0dan o`zgarishini isbotlangan bo`lur edi.
W_э 
CU ²
ga
2

Aytib o`tilganlardan kelib chiqib shunday xulosa qilish mumkin: sig`imda qo`llanish sakrab o`zgarishi mumkin emas. Shuning uchun sig`imdagi kuchlanishni oniy qiymati o`tish davrini boshlang`ich onlarida undan avval qanday bo`lsa keyin ham shundayligicha qolveradi.
Bu xulosa komutatsiyani ikkinchi qonuni deb ataladi. Bundan kelib chiqadiki, rubilnik R

ulangandan so`ng boshlang`ich vaqtda, ya`ni
t  0,
sig`im zanjirdagi qo`llanish (b rasm)

c
U  0
0
(xuddi sig`im o`zaro qisqa tutashgandek), zanjir kuchlanish to`la aktiv qarshilikka