|
Yosh olimlar ilmiy-amaliy konferensiyasiBog'liq Yosh olimlar 0829 matem testYOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
99
Fikrimizcha, mamlakatimiz iqtisodiyoti tarmoqlari, shu jumladan, qishloq xo‘jaligi bilan bog‘liq
fan va texnikatexnologiya yangiliklarini yaratish hamda innovatsion faoliyatni rivojlantirish
jarayonini respublikamiz ichidagi tor doirada emas, balki industrial taraqqiy etgan xorijiy
davlatlarning ushbu yo‘nalishlardagi innovatsion faoliyat yutuqlari bilan uyg‘un tarzda olib
borish maqsadga muvofiq. Agrar tarmoqdagi innovatsiya jarayoni ilm-fan yutuqlari asosida
yaratilgan, sifat jihatidan yangi mahsulotlarni, iqtisodiy mexanizmlar, aniq tashkiliy, texnik yoki
texnologik g‘oyalarni bevosita ishlab chiqarishda foydalanishgacha yetkazish bilan bog‘liq
tadbirlar yig‘indisi hisoblanadi.
Respublika agrar tarmog‘ida yuz berayotgan iqtisodiy o‘sish asosan, import o‘rnini bosadigan
mahsulotlar yetishtirish, tadbirkorlikni rivojlantirish hisobiga yuz bermoqda. Biroq tarmoqda
ilmiy sig‘imli agrar texnologiyaga asoslangan yo‘nalishlardagi innovatsion jarayonni
rivojlantirish talab darajasida emas. Bunga tarmoq xususiyatidan kelib chiqqan holda
innovatsiyalar samaradorligini oshirish yo‘llari, innovatsion xavf va xatarlarni, innovatsion
salohiyatning mavjud sharoitlarga mosligini baholash, tarmoqda innovatsion tavakkalchilikni
boshqarish borasidagi iqtisodiy, moliyaviy, huquqiy asoslar yetishmasligi salbiy ta’sir
etmoqda.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi ko‘p sonli dehqon va fermer xo‘jaliklari faoliyati
sharoitida agrar innovatsiya bozori shakllanishi va faoliyati xususiyatlari, yo‘nalishlari
to‘g‘risida aniq ma’lumotlarni yig‘ish, ularga ishlov berish, olingan xulosalardan foydalanish
borasidagi bilimlar yetishmasligi sharoitida, ilmiy ishlanmalarni innovatsion loyiha sifatida
amalga oshirishga urinish yuz bermoqda. Bu esa innovatsion g‘oyalarning iqtisodiy, texnik va
texnologik, ekologik samaradorligi pasayishiga olib keladi. Bizningcha, agrar tarmoqda
innovatsion g‘oyalar bozori eng avvalo, mamlakatdagi “innovatsion muhitning” shakllanish
darajasiga bog‘liq holda rivojlanadi.
Bozor sharoitida innovatsion g‘oyalar tovar hisoblanadi va u talab mavjud bo‘lgan holdagina
sotiladi. Innovatsion g‘oya muallifi nafaqat o‘z loyihasini foyda bilan sotishdan, balki ushbu
loyiha natijasidan keyinchalik ham daromad olishdan manfaatdor bo‘ladi. Demak, innovatsion
g‘oyaning aniq egasi (mualliflik huquqiga ega shaxs) bo‘lishi lozim. Bunday tizim har doim ham
mavjud emas. Mavjud qonunlarimiz respublika doirasida innovatsion g‘oyalarni intellektual
mulk ob’ekti sifatida ro‘yxatga olish imkonini beradi va ulardan foydalanishda muallif
huquqlarini kafolatlaydi. Iqtisodiyotni erkinlashtirish davlatning xo‘jalik yurituvchi
sub’ektlarning ishlab chiqarish-moliyaviy faoliyatiga aralashuvini kamaytirib borishi bilan
bevosita bog‘liq holda yuz bermoqda. Fermer tadbirkor sifatida innovatsion g‘oyalarning
haqiqiy xaridoriga aylanishi uchun uning birinchi navbatda iqtisodiy erkinligi kengayib borishi
lozim. Bunda asosan: dehqonning ishlab chiqarish vositalariga, yetishtirilgan mahsulot va
yaratilgan • foydaga to‘liq egalik imkoniyatini kengaytirib borishga; ekinlar tarkibini belgilash
va agrotexnik tadbirlarni amalga oshirishdagi • erkinlik darajasini ortib borishiga; mahsulot
sotish kanalini tanlash va baho belgilash borasidagi erkinligi; • raqobat muhitidagi resurslar
bozoridan erkin mahsulot sotib olish imkoniyatini • yaratishga; raqobat muhitidagi xizmatlar
bozoridan sifati va bahosi jihatidan maqbul • xizmat xarid qilish imkoniyatini kengaytirishga;
raqobat muhitidagi qayta ishlovchilarga mahsulot sotish imkoniyatini yaratish • tadbirlarini
amalga oshirishga; o‘sib boruvchi bozor talabini qondirishga qodir bo‘lgan mahsulotlar ishlab
• chiqarishga zamonaviy texnikalar, ekinlarning yangi navlari, agrotexnologik yangiliklarni
joriy qilishga asoslanishi lozim.
|
| |
