|
Yuldash Abdullayevich Kuralov Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti o’qituvchisi
|
| Sana | 19.01.2023 | | Hajmi | 24.78 Kb. | | #38694 |
Bog'liq kiberxavfsizlik topshiriqlari 5 КТП- 4кл (3)|
Yuldash Abdullayevich Kuralov Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti o’qituvchisi
Ykuralov89@gmail.com
Elektron raqamli imzo qurish sxemalari Raqamli imzo qurishning bir necha sxemalari bor: Simmetrik shirfrlash algoritmi asosida. Ushbu sxema tizimda ikkala tomon ishonchidan foydalanuvchi uchinchi shaxs – arbitr borligini qaraydi. Hujjatni mualliflashtirish yopiq kalit bilan shifrlash va uni arbitrga jo‟natishdan iborat. Assimmetrik shifrlash algoritm asosida. Hozirgi vaqtda ERI ning bunday sxemalari nisbatan ko‟p tarqalgan va keng qo‟llanilmoqda. Bundan tashqari, yuqoridagi sxemalarning modifikatsiyasi bo‟lgan raqamli imzoning boshqa usullari bor. Yetarlicha kata hajmli hujjatlarni imzolashda ERI hujjatning o‟ziga emas, balki uning heshiga qo‟yiladi. Ixtiyoriy uzunlikdagi kiruvchi massiv berilganlarini fiksirlangan uzunlikdagi bit satrga hesh deyiladi. Hesh-funksiyalardan foydalanish quyidagi imkoniyatlarni yaratadi: Hisoblashdagi qiyinchiliklarni kamaytiradi; Moslik bilan bog‟liq muammolar yo‟qligi; Berilganlar yaxlitligini tekshirish imkoniyati. Simmetrik sxema. Simeetri ERI lar asimmetriklariga nisbatan kam tarqalgan, chunki raqamli imzo konsepsiyasi paydo bo‟lgandan so‟ng, o‟sha vaqtlarda ma‟lum bo‟lgan simmetrik shifrlarga asosan imzoning effektiv algoritmlarini shakllantirib bo‟lmadi. Raqamli imzoning asimmetrik sxemalari, hisoblash qiyin bo‟lgan, isbotlanmagan masalalarga asoslanadi va shuning uchun yaqin yillarda ushbu sxemalarni buzish mumkin yoki yo‟qligini aytib bo‟lmaydi. Bundan tashqari, kriptobardoshlilikni oshirish uchun kalitlar.
Elektron raqamli imzo qurish sxemalari Raqamli imzo qurishning bir necha sxemalari bor: Simmetrik shirfrlash algoritmi asosida. Ushbu sxema tizimda ikkala tomon ishonchidan foydalanuvchi uchinchi shaxs – arbitr borligini qaraydi. Hujjatni mualliflashtirish yopiq kalit bilan shifrlash va uni arbitrga jo‟natishdan iborat. Assimmetrik shifrlash algoritm asosida. Hozirgi vaqtda ERI ning bunday sxemalari nisbatan ko‟p tarqalgan va keng qo‟llanilmoqda. Bundan tashqari, yuqoridagi sxemalarning modifikatsiyasi bo‟lgan raqamli imzoning boshqa usullari bor. Yetarlicha kata hajmli hujjatlarni imzolashda ERI hujjatning o‟ziga emas, balki uning heshiga qo‟yiladi. Ixtiyoriy uzunlikdagi kiruvchi massiv berilganlarini fiksirlangan uzunlikdagi bit satrga hesh deyiladi. Hesh-funksiyalardan foydalanish quyidagi imkoniyatlarni yaratadi: Hisoblashdagi qiyinchiliklarni kamaytiradi; Moslik bilan bog‟liq muammolar yo‟qligi; Berilganlar yaxlitligini tekshirish imkoniyati. Simmetrik sxema. Simeetri ERI lar asimmetriklariga nisbatan kam tarqalgan, chunki raqamli imzo konsepsiyasi paydo bo‟lgandan so‟ng, o‟sha vaqtlarda ma‟lum bo‟lgan simmetrik shifrlarga asosan imzoning effektiv algoritmlarini shakllantirib bo‟lmadi. Raqamli imzoning asimmetrik sxemalari, hisoblash qiyin bo‟lgan, isbotlanmagan masalalarga asoslanadi va shuning uchun yaqin yillarda ushbu sxemalarni buzish mumkin yoki yo‟qligini aytib bo‟lmaydi. Bundan tashqari, kriptobardoshlilikni oshirish uchun kalitlar yordamida amalga oshiriladi. Umumiy qabul qilingan raqamli imzo sxemasi uch jarayonni o‟z ichiga oladi: Kalit juftligini tanlash. Kalitni tanlash algoritmi yordamida yopiq kalit tanlanadi, keyin esa unga mos ochiq kalit hisoblanadi; Imzoni shakllantirish. Berilgan electron hujjat uchun yopiq kalit yordamida imzo hisoblanadi; Imzoni tekshirish. Ochiq kalit yordamida hujjat berilganlari va imzoning haqiqiyligi tekshiriladi.
https://uz.wikipedia.org/wiki/Elektron_raqamli_imzo Elektron raqamli imzo — Elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus oʻzgartirish natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yoʻqligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo. (qonun)Qonunda talab etilgan shartlarga rioya etilgan taqdirda elektron raqamli imzo qogʻoz hujjatga shaxsan qoʻyilgan imzo bilan bir xil ahamiyatga egadir. Elektron maʼlumotlarni kriptografik oʻzgartirish natijasida hosil qilingan belgilar ketma-ketligi. Elektron raqamli imzo maʼlumotlar blokiga qoʻshib qoʻyiladi va blokni qabul qiluvchiga, manbani va maʼlumotlarning butunligini tekshirish hamda soxtalashtirishdan muhofazalanish imkonini beradi. Hozirgi kunga kelib, ayrim mamlakatlar qonunchilik yoʻli bilan raqamli imzodan foydalanishni layoqatliligini qonunlashtirib qoʻyganlar. Elektron raqamli imzo kalitlari sertifikatlari roʻyxatga olish markazlari tomonidan beriladi.
|
| |
