Yuqori kuchlanish texnikasi

335 
kichik bo’lsa uni himoyalash shuncha ishonchli bo’ladi. Tajriba shuni 
ko’rsatadiki, havodagi elektr uzatish liniyalarining himoyalash burchagi 
0
31


bo’lsa, u etarlicha ishonchli ishlaydi. Himoyalash burchagi 
0
25
20



qiymati 
optimal hisoblanadi. 
8.7- rasm. Trosli yashin qaytargichning himoyalash sohasi. 
8.8- rasm. Ikkita trosning himoyalash sohasi. 
Yashinning trosni teshib, havo elektr uzatish liniyasini shikastlash ehtimoli 
qo’yidagi shartdan aniqlanadi: 
lgP
a
 = 
4
90


h

. 
Ikkita tros orasidagi masofa va trosning osilish balanligi o’rtasida 
quyidagicha nisbat saqlanishi talab etiladi: S

 4h. 

336 
110 kV va undan yuqori kuchlanishdagi podstantsiyalarning ochiq 
taqsimlash qurilmalarida YaQlar shinalarni osishga mo’ljallangan portallarda 
o’rnatiladi, portalning o’zi esa tokni oluvchi vazifasini bajaradi va u 
zaminlagichga ulanadi. Temir-beton va yog’ochdan yasalgan ustunlarda bajarilgan 
YaQlar arzon hisoblanib, armaturalar tok o’tkazuvchi rolini bajaradi. Tok 
o’tkazuvchi qismning kundalang kesimini aniqlash uchun bu qismlarning qizishini 
hisoblashda muhitga uzatiluvchi issiqlik hisobga olinmaydi. 
Himoyalanayotgan ob’ekt to’liq YaQning himoyalash sohasida joylashishi 
kerak. Shu bilan birga ob’ekt YaQdan ma’lum masofada joylashishi zarur. Agar 
bu masofa meyordagidan kichik bo’lsa, yashin urilganda YaQning bir qismidan 
himoyalanayotgan ob’ektga razryadlanish sodir bo’lishi mumkin. 
YaQ tarkibidagi yashin qabul qilgich, yashin qaytargichni zaminlagich va 
ularni bog’lovchi o’tkazgich ma’lum aktiv va induktiv elektr qarshilikka ega. 
Aktiv qarshilikning anchagina qismini YaQning zaminlash qarshiligi tashkil etadi. 
YaQ orqali yashin toki oqib o’tganda uning tegishli qarshiliklarida kuchlanishning 
tushishi (masalan, YaQga o’tkir burchakli tok impulsi ta’sir etganda) quyidagi 
formula bo’yicha aniqlanadi: 
r
'
o
Ya
З
Ya
l
)
dt
di
L(
R
I
U


,
(8.7) 
bu yerda 
Ya
I
- yashin tokining amplituda qiymati; 
З
R
- zaminlagichning u orqali 
yashin toki oqib o’tgandagi qarshiligi;
L
- yashin qabul qilgich bilan 
zaminlagichni bog’lovchi o’tkazgichning qaralayotgan nuqtagacha bo’lgan 
induktivligi;
r
'
o
Ya
)
dt
di
(
- yashin toki frontining o’rtacha qiyalik koeffitsienti. 
Yashin qaytargichda paydo bo’ladigan potentsialni hisoblash uchun yashin 
toki
Ya
I
= 150 kA (ehtimolligi 0,3%) va
r
'
o
Ya
)
dt
di
(
=32 kA/mksek deb qabul 
qilinadi. Panjara ko’rinishidagi temir YaQ va alohida yotqizilgan o’tkazgich 
uchun solishtirma induktivlik 
mkGn/m
1,7
L

deb qabul qilinganda hisoblash 
shartiga ko’ra 

337 
50l
R
U
З
i


150
.
(8.8) 
Agar himoyalanayotgan ob’ekt izolyatorlar shodasiga osilgan va ikkinchi 
uchi bilan machtaga mahkamlangan bo’lsa YaQ uchun quyidagi shart bajarilishi 
kerak: 
50l
R
U
З



150
,
(8.9) 
bu yerda 

U
- izolyatorlar shodasining impuls razryadlanish kuchlanishi. 
Bu holda ob’ekt va YaQ uzunligi S bo’lgan havo oralig’i bilan ajratilgan 
bo’lsa quyidagi shart bajarilishi zarur: 
Э
i
U
S



.
Masalan, elektr maydonning o’rtacha kuchlanganligini 500 kV/m deb qabul 
qilganimizda quyidagi bog’lanishni olamiz: 
l
,
R
,
S
З
01
0
3
0


.
(8.10)
YaQning zaminlagichidan himoyalanayotgan ob’ektga qoplanishni bartaraf 
etish uchun erning sathi bo’ylab ular orasidagi masofa quyidagicha bo’lishi kerak: 
Э
З
Ya
E
R
I
S


.
(8.11) 

Download 6,12 Mb.