Yuqori kuchlanish texnikasi

45 
tarqalishi, azonning paydo bo’lishi va yuqori chastotali to’siqning ta’siri bilan 
xarakterlanadi. 
Tojlanishning paydo bo’lishi elektr maydonning keskin bir jinsli 
bo’magangiga va tojlanish rivojlanayotgan elektrod sirtida hajmiy va sirtiy 
ionlanish jarayonining rivojlanishi uchun etarli bo’lgan elektr maydon 
kuchlanganligi borligidan dalolat beradi. Elektr maydon kuchlanganligining 
bunday qiymatiga elektr maydon kuchlanganligining kritik qiymati deyiladi. 
Misol uchun R radiusli tsilindr o’qi bo’ylab joylashtirilgan r radiusli 
silliqlangan sim uchun R>>r bo’lgan holda elektr maydonining kritik 
kuchlanganligi quyidagi empirik formula bo’yicha aniqlaniladi: 
)
r
,
(
E
kr


308
0
1
31


,
(1.20) 
r
R
ln
r
E
U
kr
kr

.
(1.21) 
Bir biridan S>>r masofada joylashgan ikkita r radiusli o’tkazgich uchun 
yoki tekislikdan 
2
S
h

balanlikdan o’tuvchi o’tkazgich uchun qo’yidagi formulalar 
o’rinlidir: 
)
r
,
(
E
kr


301
0
1
31


,
(1.22) 
r
S
ln
r
E
U
kr
kr

.
(1.23) 
Bu yerdagi (1.20) va (1.22) hamda (1.21) va (1.23) lar nafaqat strukturasi 
bo’yicha bir-biriga juda o’xshash, balki ular bo’yicha olingan natijalar ham juda 
yaqin bo’ladi.
Elektr uzatish liniyasining o’tkazgichlarida tojlanish razryadining 
rivojlanishi o’tkazgichlar orasida sirg’ish tokining oqib o’tishi va energiya 
isrofining 
yuzaga 
kelishi 
orqali 
texnik-iqtisodiy 
ko’rsatkichlarining 
yomonlashuviga olib keladi. O’zgarmas tok kuchlanishida tojlanishga bo’layotgan 
isrofni aniqlash uchun tojlanishning volt-amper harakteristikasini (
)
(U
f
I

)ni 

46 
aniqlash kerak. U holda liniyaning birlik uzunlikdagi quvvat isrofi quyidagi 
formula yordamida aniqlanadi:
)
U
(
Uf
P

.
(1.24) 
O’zgarmas tok kuchlanishida tojlanishga bo’luvchi isrof quyidagicha 
topiladi: 
)
U
U
(
AU
P
kr


2
.
(1.25) 
Bu yerda A- elektrodlar oralig’ining geometrik shakliga bog’liq bo’lgan 
koeffitsient. 
O’zgaruvchan tok elektr uzatish liniyalarida o’tkazgichlarning qutblanishi 
doimo o’zgaruvchan bo’ladi. Har bir o’tkazgichning qutblanishi o’zgarishida 
hajmiy zaryad birinchi yarim davrda uzoqlashsa, ikkinchi yarim davrda esa 
yaqinlashadi. 
Agar 
2
2

Download 6,12 Mb.